Árið 2014 var fyr­ir­tækið Auðnast stofnað af Hrefnu Hugos­dótt­ur og Ragn­hildi Bjarka­dótt­ur en þær hafa verið vin­kon­ur frá barnæsku. Hrefna og Ragn­hild­ur stofnuðu Auðnast til að stuðla að fé­lags­legu ör­yggi starfs­fólks á vinnu­markaði. Sam­hliða því stofnuðu þær Auðnast klíník þar sem boðið er upp á þverfag­lega meðferð, hand­leiðslu og ráðgjöf fyr­ir ein­stak­linga. Hug­mynda­fræði Auðnast bygg­ist á að gera vinnustaði sjálf­bæra í vinnu­vernd, for­vörn­um og ör­yggi og að aðstoða ein­stak­linga við að vera ábyrg­ir fyr­ir eig­in líðan og heilsu.

„Við vilj­um að öll fái tæki­færi til að verða sér­fræðing­ar í eig­in heilsu um leið og við aðstoðum vinnustaði við að skapa rými og þekk­ingu til að styðja við heil­brigða og upp­byggi­lega vinnu­menn­ingu,“ segja þær. Hrefna og Ragn­hild­ur eru báðar fjöl­skyldu­fræðing­ar og sér­fræðing­ar í vinnu­vernd. Hrefna er einnig hjúkr­un­ar­fræðing­ur að mennt og Ragn­hild­ur er klín­ísk­ur sál­fræðing­ur.

„Þegar við stofnuðum Auðnast var fókus­inn á fyr­ir­lestra og fræðslu í fyr­ir­tækj­um. Með ár­un­um hef­ur þjón­ust­an þró­ast, orðið skil­virk­ari og tækni­vædd­ari. Sam­hliða þessu hef­ur klíník­in okk­ar vaxið. Í dag starfa yfir 30 ein­stak­ling­ar á okk­ar veg­um með fjöl­breytt­an bak­grunn og mikla þekk­ingu. Vin­sæl­asta þjón­ustu­leiðin okk­ar er Heil heilsu þjón­ustu­samn­ing­ur. Með slík­um samn­ingi við Auðnast trygg­ir þú fé­lags­legt ör­yggi á vinnustaðnum og veit­ir starfs­fólki þínu heild­stæða þjón­ustu á sviði heilsu- og vinnu­vernd­ar. Stjórn­end­ur hafa greiðan aðgang að okk­ar fær­ustu sér­fræðing­um og starfs­fólk nýt­ur for­gangs á Auðnast klíník. Við erum með teymi í kring­um flesta mála­flokka sem koma inn á borð til okk­ar. Þetta er besta leiðin til að leggja grunn­inn að ör­yggi og góðri heilsu starfs­fólks að okk­ar mati,“ seg­ir Ragn­hild­ur og Hrefna tek­ur við:

„Gott skipu­lag og skýr­ir verk­ferl­ar eru lyk­ill að vellíðan og ör­yggi starfs­fólks. Við vilj­um öll vera ör­ugg í vinn­unni okk­ar. Við þurf­um að vita hvert hlut­verkið okk­ar er og hvers er ætl­ast til af okk­ur.“

Mik­il­vægt að fá að þró­ast í starfi

Hrefna og Ragn­hild­ur tala um heil­brigði út frá and­legri, lík­am­legri og fé­lags­legri heilsu og að ekki megi gleyma að stjórn­end­ur séu einnig starfs­fólk sem þurfi að hlúa að. „Stjórn­end­ur verða að fá tæki­færi til að læra og vaxa í starfi sínu. Góðir stjórn­end­ur hafa getu til að tengj­ast fólki og búa yfir hæfni í mann­leg­um sam­skipt­um,“ segja þær og bæta við: „Þeir hafa svig­rúm til að læra að verða betri í starfi sínu og þurfa ekki að vera full­komn­ir frek­ar en aðrir. Traust skipt­ir máli, því það líður eng­um vel í vinn­unni sem ekki er í góðum tengsl­um við yf­ir­mann sinn,“ bæta þær við.

Þegar kem­ur að kröf­um eru verk­efn­in í vinn­unni að jafnaði mörg og stund­um lít­ill tími fyr­ir eitt­hvað annað.

„Það er mikið að gera hjá öll­um í vinn­unni og ekki raun­hæft að gera þær kröf­ur að vera með putt­ann á púls­in­um þegar kem­ur að nýj­ustu fræðum. Þar kom­um við hjá Auðnast sterk inn. Tök­um sam­skipti sem dæmi. Rann­sókn­ir hafa sýnt að þau hafi bein áhrif á vellíðan og fram­leiðni á vinnu­stöðum. Okk­ar hug­mynda­fræði er sú að ágrein­ing­ur kem­ur upp á öll­um vinnu­stöðum, en það sem skipt­ir máli er hver viðbrögðin eru og að ramm­inn sé skýr. Eins þurfa öll að vera upp­lýst um boðleiðir til að koma ágrein­ingi í heil­brigðan far­veg. Hér kom­um við gjarn­an til aðstoðar,“ segja þær.

Hrefna seg­ir fjöl­marg­ar leiðir til að tryggja fé­lags­legt ör­yggi í vinn­unni. „Þjón­ustu­leiðir Auðnast urðu til í kring­um marg­vís­leg flók­in mál sem við höf­um fengið inn á borð til okk­ar í gegn­um árin. Sér­fræðing­ar þurfa svig­rúm til að greina vinnustaðinn, svo hægt sé að átta sig á stöðunni hverju sinni, enda er fé­lags­legt ör­yggi ekki eins á milli staða. Mál­in eru greind í yfir- og und­ir­flokka og svo vinn­um við mark­visst að því að efla heil­brigði á vinnustaðnum út frá fræðasviði okk­ar. Við erum eins og fyrr seg­ir með teymi um flesta mála­flokka sem koma inn á borð til okk­ar. EKKO-teymi, áfallat­eymi, áhættumat­steymi og vinnu­vernd­art­eymi svo eitt­hvað sé nefnt,“ seg­ir hún.

Fjar­vist­ir og vinnu­forðun geta verið vanda­mál

Hvaða mál koma helst upp á ís­lensk­um vinnu­stöðum?

„Mál­in eru ótrú­lega fjöl­breytt en dæmi um hefðbund­in mál er til að mynda heilsu­brest­ur hjá starfs­fólki og ást­vin­um þess. Hjóna­skilnaðir eru líka al­geng­ir í ís­lensku sam­fé­lagi. Að fara í gegn­um skilnað hef­ur nán­ast alltaf áhrif á öll hlut­verk lífs­ins, þar með talið starfs­hlut­verkið. Annað dæmi um al­geng mál sem við fáum er þegar stjórn­end­ur þurfa að tak­ast á við erfið mál í vinn­unni eins og til að mynda and­lát. Það er gott að vera með fag­leg­an stuðning og hand­leiðslu í slíkri veg­ferð. Stund­um þegar starfsmaður fer í gegn­um missi vill hann kannski fá að mæta í vinn­una til að fá frí frá sorg­inni, eða vill fá svig­rúm frá vinnu til að ná að fóta sig aft­ur. Hvort tveggja er eðli­legt við erfiðan at­b­urð. Það eru til marg­ar leiðir til að hlúa að starfs­fólki og mik­il­vægt að spegla með sér­fræðingi þá leið sem hent­ar hverju sinni,“ seg­ir Ragn­hild­ur.

Önnur mál sem þær segja vinnu­markaðinn vera að vinna í af mikl­um krafti núna eru fjar­vist­ir starfs­fólks og vinnu­forðun. „Það er mik­il­vægt að vinnustaðir starfi eft­ir ákveðinni fjar­vista­stefnu og að stjórn­end­ur séu þjálfaðir í að taka sam­töl um eðli fjar­vist­anna. Í það þarf alltaf ákveðna tækni,“ segja þær og Hrefna bæt­ir við að ástæður fjar­vista geti verið marg­vís­leg­ar.

„Ástæður geta verið allt frá sál­fræðileg­um vanda yfir í stoðkerf­is­vanda. Á síðustu árum höf­um við séð streitu valda því að starfs­fólk miss­ir get­una til að mæta eins vel í vinnu og það hef­ur áður gert, svo dæmi séu tek­in.“

Hrefna og Ragn­hild­ur trúa á þá hug­mynda­fræði að efla starfs­fólk í að taka ábyrgð á eig­in heilsu. „Að starfs­fólk öðlist færni í að hugsa sem best um sig og læri leiðir til að tak­ast á við streitu. Þegar reyn­ir á hæfn­ina til að vera í jafn­vægi, get­ur mynd­ast þörf fyr­ir að fá inn fagaðila, til að styðja við vinnustaðinn,“ seg­ir Hrefna.

Sál­ræn skyndi­hjálp vin­sæl fræðsla

Spurðar um vin­sæl­ustu fræðslu­er­ind­in má á þeim heyra að úr­valið er mikið og mála­flokk­arn­ir spenn­andi. „Fræðslu­er­indið Sál­ræn skyndi­hjálp er mjög vin­sælt núna. Það fel­ur í sér að kenna fyrstu viðbrögð þegar erfiðir sál­ræn­ir at­b­urðir koma upp. Þessi er­indi eiga til dæm­is vel við á lög­fræðistof­um eða í fram­línu­störf­um þar sem unnið er með viðkvæm mál dag­lega. Flest sem sækja nám­skeið í þess­ari teg­und fyrstu hjálp­ar segj­ast hefðu viljað koma miklu fyrr.

Sam­skipta­fræðslan okk­ar er einnig vin­sæl og er al­gengt að þau sem sækja slíka fræðslu fylgi því eft­ir með einka­tím­um á klíník­inni. Það er alltaf gott að skerpa á þjálf­un í að taka erfið sam­töl, læra að setja mörk og út­skýra þau á skil­virk­an hátt.“

Þær segja gott að muna að lífið er veg­ferð, öll eru að vinna að því að bæta sig sem mann­eskj­ur, að vinna með veik­leika sína og áskor­an­ir. Þegar kem­ur að ágrein­ingi á vinnu­stöðum sé al­gengt að hann komi upp þegar ólík vinnu­menn­ing, hefðir og viðhorf mæt­ast. Þegar verið sé að færa til fólk á milli starfstöðva eða breyta teym­um.

„Viðkvæm­ustu mál­in eru þegar ein­stak­ling­ar eru óviðeig­andi í tali og eða hegðun. Það er mik­il­vægt að stjórn­end­ur fái fregn­ir af slíku og kunni að bregðast við því. Þá get­ur verið gott að vera í hand­leiðslu. Að bjóða upp á fræðslu og að skoða viðbragðsáætl­un og ferla er því lyk­il­atriði,“ segja þær.

Þá tala Hrefna og Ragn­hild­ur um að stjórn­end­um sé meira um­hugað um starfs­lok starfs­manna en áður hef­ur verið að þeirra mati. „Það er mikið talað um bestu leiðirn­ar til að laða til sín rétta starfs­fólkið en það er gott að muna að öll tíma­bil starfsæv­inn­ar skipta máli. Til að mynda þegar það stytt­ist í starfs­lok. Við höf­um í ára­tug haldið starfs­loka­nám­skeið fyr­ir vinnustaði. Það er ótrú­lega gam­an að sjá hvernig sú vinna hef­ur skilað sér í viðhorfs­breyt­ingu úti í at­vinnu­líf­inu. Í dag lít­ur fólk á starfs­loka­nám­skeið sem heil­brigða leið til þess að leggja grunn að starfs­lok­um,“ segja þær.