Morgunblaðið | 24.10.2016 | 9:22 | Uppfært 14:54

Laxveiðimaður segir dýralækni til syndanna

Hilmar Hansson segir dýralækni hjá Matvælastofnun fara með alrangt mál og gagnrýnir málflutninginn harðlega. Myndin er aðsend.

Sérgreinadýralæknir hjá Matvælastofnun fer með rangt mál og setur fram rakalausar fullyrðingar varðandi íslenska laxinn. Stóriðjuáform laxeldisfyrirtækja munu að öllu líkindum útrýma íslenska villta laxinum, nái þau fram að ganga.

Þetta er meðal þess sem kemur fram í bréfi sem 200 mílum barst frá fulltrúa laxveiðimanna á Íslandi.

Hilmar Hansson vill koma á framfæri harðri gagnrýni á málflutning dýralæknis og sérfræðings í fisksjúkdómum, sem nýverið lýsti því yfir á Bylgjunni að lax sem sleppt væri eftir löndun dræpist í meirihluta tilfella. Telur hann að með framsetningu sinni sé Gísli Jónsson að ráðast gegn laxveiðimönnum í því augnamiði að koma höggi á málstað þeirra í laxeldisumræðunni sem mikið ber á þessa dagana.

Bréfið fer í heild sinni hér á eftir:

„Dýralækni Matvælastofnunar Gísla Jónssyni er ekki fisjað saman með viðtali sem fréttamenn á Bylgjunni tóku við hann þann 20 október. Þar ræðst hann á veiðimenn sem velja það að sleppa sínum stórlöxum til að hjálpa til við uppbyggingu hans eftir að honum hafði fækkað mjög á Íslandi.

Gísli Jónsson er starfsmaður Matvælastofnunar sem sér um eftirlit með fiskeldi, meðal annars. Hvaða samband er á milli veiða á villtum laxi í ám landsins og laxeldis? Jú - Gísli ákveður að ráðast á veiðimenn sem sleppa sínum stórlöxum því hann veit að við erum öflugur og vel upplýstur hópur um fyrirhugaðar stóriðjur í eldinu. Stóriðjur sem að öllum líkindum munu útrýma Íslenska villta laxinum ef hún nær fram að ganga með ógeltan lax í kvíum.

Við erum ógn við þessi áform. Það er enginn lax í Sviss, en samt tekur hann það land sem dæmi máli sínu til stuðnings. Ef það er eitthvað til í þessu þá hafa 300-400 laxar flotið niður Laxá í Aðaldal í sumar, ég var töluvert þar og sá ekki einn einasta dauðan lax. Þessi frétt er í beinu framhaldi af því að Doktorinn og eldismenn kalla okkur veiðimenn dýraníðinga af því við viljum sleppa stórlaxi í útrýmingarhættu.

Nú er það ekki svo að íslenskir veiðimenn sleppi öllum sínum laxi, í þessu sambandi erum við bara að tala um stórlaxinn í hluta af ánum - í þeim ám sem hann á undir högg að sækja. Það má hinsvegar skilja það á Gísla og forsvarsmönnum eldisins að öllum laxi sé sleppt, sem er af og frá.

Veiða/sleppa hefur verið viðurkennt sem ein besta aðferðin til að byggja upp fiskistofna í ám, eitt besta dæmið er Húseyjarkvísl, Vatnsdalsá og Laxá í Aðaldal. Í Húseyjarkvísl hefur laxa og sjóbirtings stofninn margfaldast á fáum árum. Í Aðaldal og Vatnsdal hefur hlutfall stórlaxa aukist jafnt og þétt frá því veiðimenn byrjuðu að sleppa stóra laxinum. Í sumar var metveiði á stórlaxi í þessum ám og veiðin á 10 kg fiskum og stærri hefur aldrei verið meiri.

Rannsóknir, sem gerðar hafa verið í sambandi við veiða/sleppa, sýna að í versta falli 92% og besta falli 100% laxa sem er sleppt aftur lifa, ef þeir eru veiddir á flugu eins og gert er á Íslandi. Þeim er sleppt varlega og þess gætt að þeir taki vatn aftur í sundmagann.

Í köldu vatni eins og á Íslandi lifa allt að 100% laxa sleppingu í heitari ám sem eru 18 gráður eða meira þá eru afföllin nær 92%. Þá er roð laxins viðkvæmt fyrstu dagana í ánni en eins og allir veiðimenn þekkja (og Gísli ætti að vita líka sem dýralæknir) þá harðnar roðið á nokkrum dögum eftir að fiskurinn kemur í ferskvatn og myndar gríðarsterka vörn fyrir fiskinn sem er mættur í ána sína til að reyna að þrauka til vors, án ætis.

Sjálfur hef ég stundað laxveiði í rúm 30 ár og hef örsjaldan séð dauðan lax í veiðiá að sumri, og þeir fara ekkert á milli mála. Hins vegar vitum við vel að margir laxanna veiðast aftur og verður ekki meint af.

Það hefði einnig verið vandaðri fréttamennska að taka dæmi víðar og til að mynda af kunnari og vinsæli veiðislóðum. Þannig mætti til dæmis nefna að í Klettafjöllum Bandaríkjanna hefur það verið viðtekin venja í meira en hálfa öld að sleppa veiddum silungi, og er það talið besta mögulega veiðistjórnartækið.

Það að maður sem er sagður vísindamaður tali um sleppingar í Sviss í þessu sambandi, þar sem Atlantshafslaxinn dó út 1960 vegna mengunar, er aðfinnsluvert, svo ekki sé meira sagt.“