Morgunblaðið | 25.8.2017 | 10:48 | Uppfært 11:07

Skýr merki um erfðablöndun laxa

Skýr merki eru sögð um erfðablöndun lax í Sunndalsá í Trostansfirði. Kort/map.is

Vísbendingar um erfðablöndun má greina í sex vatnsföllum í nágrenni eldissvæða á Vestfjörðum. Þar af eru skýr merki um erfðablöndun í Botnsá í Tálknafirði og í Sunndalsá í Trostansfirði, sem er einn af innfjörðum Arnarfjarðar.

Þetta kemur fram í tilkynningu frá Hafrannsóknastofnun, sem lokið hefur við rannsókn á erfðablöndun eldislax og náttúrulegs lax í laxastofnum á Vestfjörðum. Vísað var í rannsóknina í áhættumati Hafrannsóknastofnunar vegna mögulegrar erfðablöndunar frá laxeldi en þá var um óbirt gögn að ræða.

Í tilkynningu stofnunarinnar kemur fram að í rannsókninni hafi erfðablöndun verið könnuð meðal náttúrulegra laxa í nágrenni eldissvæða á Vestfjörðum. Einnig hafi skyldleiki stofna svæðisins við aðra stofna á Íslandi verið kannaður með samanburði við 26 laxastofna.

Leyfi hafa verið veitt fyrir 40.000 tonna eldi hér á landi. mbl.is/Helgi Bjarnason

Erfðablöndun en engar sleppingar tilkynntar

„Samtals voru 701 seiði úr 16 vatnsföllum á svæðinu frá Súgandafirði til Rauðasands erfðagreind með 15 örtunglum. Vísbendingar um erfðablöndun mátti greina í sex vatnsföllum og þar af voru skýr merki í Botnsá í Tálknafirði og í Sunndalsá í Trostansfirði sem er einn af innfjörðum Arnarfjarðar,“ segir í tilkynningunni.

Fram kemur að aldursgreining á blendingum hafi tengt erfðablöndunina við þekktar göngur kynþroska eldislaxa í vatnsföll á árunum 2014 og 2015.

Athygli vekur þá að gögnin benda til að erfðablöndun hafi orðið árið 2012 en líkt og árið 2015 hafi engar sleppingar laxa úr sjókvíum verið tilkynntar þá.

Sjókvíaeldi á laxi af norskum uppruna hefur verið stundað með hléum í nokkurn tíma. mbl.is/Helgi Bjarnason

Vestfirskir laxar sérstakur erfðahópur

Segir enn fremur að greining á skyldleika vestfirsku laxastofnanna við aðra laxastofna á Íslandi bendi til að þeir myndi sérstakan erfðahóp og séu því líklega mikilvægir m.t.t. líffræðilegs fjölbreytileika.

„Erfðablöndun við eldislax hefur breytt erfðasamsetningu margra villtra laxastofna á náttúrulegu útbreiðslusvæði lax í heiminum og valdið breytingum á þáttum sem snúa að lífsögu þeirra og hæfni. Í Noregi er talið að erfðablöndun sé helsta ógnin við villta laxastofna þar í landi.“

Að lokum segir að á Íslandi hafi sjókvíaeldi á laxi af norskum uppruna verið stundað með hléum í nokkurn tíma. Framleiðslan hafi þá jafnan verið fremur lítil eða nokkur þúsund tonn á ári.

„Leyfi hafa nú verið veitt fyrir 40.000 tonna eldi og til viðbótar bíða mats á umhverfisáhrifum áætlanir um tugþúsunda tonna framleiðslu. Aðeins má stunda laxeldi í sjókvíum á ákveðnum svæðum við landið. Á þeim svæðum eru almennt takmarkaðar upplýsingar um stofna laxa og laxfiska og möguleg áhrif eldisins á villta laxastofna hafa til þessa ekki verið rannsökuð.“