Morgunblaðið | 15.2.2018 | 17:50 | Uppfært 18:47

Skoða aðferðir við að finna örplast

Matís rannsakar hvort plastagnir séu að finna í neysluvatni hér á landi. AFP

Sérfræðingar hjá Matís vinna að því að þróa rannsóknaraðferð á því hvernig hægt sé að skoða plastagnir í neysluvatni. „Við erum að prófa okkur áfram með þá tækni sem við erum með hér innanhúss. Þetta er fyrsta skrefið og við erum að nýta okkur þekkingu úr rannsóknarverkefnum þar sem það eru ekki til staðlaðar aðferðir við þessar greiningar þannig að við erum að setja saman aðferð sem við treystum og prófa hana til að gefa raunhæfa niðurstöðu,“ segir Hrönn Ólína Jörundsdóttir umhverfisefnafræðingur hjá Matís.

Í niðurstöðu mælinga Orkuveitunnar á plastögnum fundust 0,2-0,4 plastagnir í hverjum lítra af vatni í vatnssýnum sem safnað var úr vatnsveitu Veitna í Reykjavík. Þetta samsvara því að 1-2 örplastagnir finnist í hverjum 5 lítrum vatns. Greint var frá þessari niðurstöðu 9. febrúar síðastliðinn. Sýnin voru send til útlanda til frekari rannsóknar. Þetta var fyrsta rannsóknin sem var gerð á örplasti í neysluvatni hér á landi.

Frétt af mbl.is

Örplast mælanlegt í vatni frá Veitum

Ekki er til viðurkennd sýnatöku- og greiningaraðferð þegar kemur að rannsóknum á örplasti í neysluvatni. Engar reglugerðir eru heldur til um örplast í neysluvatni, né heldur viðmiðunarmörk, eða krafa gerð um hreinsun örplasts úr neysluvatni.

„Við gerum alls konar rannsóknir á neysluvatni samkvæmt reglugerðum en plastagnir falla á milli reglugerða og að við gerum ekki ráð fyrir þeim,“ segir Hrönn.

Rannsókn Matís sem er á tilraunastigi og er svokölluð „pilot“ tilraun byggir á sýnum sem um sex til sjö starfsmenn Matís hafa tekið heima hjá sér. Unnið er að því að prófa mismunandi rannsóknaraðferðir.

Ef plastagnir finnast þarf að spyrja hvaðan þær koma

„Þessi rannsókn getur eingöngu sagt til um hvort við finnum plastagnir og ef við finnum þær verðum við að kortleggja dreifinguna betur og svo spyrja hvaðan þær koma?“ segir Hrönn. Plast getur borist í neysluvatn með ólíkum leiðum til dæmis í gegnum leiðslur, með blöndunartækjum eða grunnvatninu sem dæmi séu tekin. Niðurstöður úr þessari tilraun er að vænta í næsta mánuði.

Hrönn bendir á að fjölmörgum spurningum sé ósvarað varðandi örtrefjar eða plastagnir í umhverfi okkar. Til að mynda hafa hér á landi engar rannsóknir verið gerðar á því hvort það sé að finna í sjónum í kringum landið, hvað þá í sjávarlífverum.

Erlendar rannsóknir hafa ekki náð að svara því hvaða áhrif plastagnir í neysluvatni geta haft á manslíkamann. „Það tekur tíma að safna upp þekkingu á þessu sviði og vísindasamfélagð er að rannsaka þetta meira,“ segir Hrönn.

Plastið er stærsta umhverfisvandamálið sem við stöndum frammi fyrir, að sögn Hrannar. „Það er í sjálfu sér minna mál að tína upp plast úr umhverfinu en þetta fer að verða virkilegt vandamál þegar það verður að örplasti því þá er ómögulegt að endurvinna það úr umhverfinu,“ segir Hrönn.