Nýtt skip mun bæta rannsóknir

Á hátíðar­fundi Alþing­is á Þing­völl­um 18. júlí síðastliðinn var samþykkt að ríkið léti 3,5 millj­arða króna renna til hönn­un­ar og smíði nýs haf­rann­sókna­skips. Nýja skipið kem­ur í stað rann­sókna­skips­ins Bjarna Sæ­munds­son­ar RE 030, sem smíðað var árið 1970 og þykir komið mjög til ára sinna. Haf­rann­sókna­stofn­un mun halda áfram að nota Árna Friðriks­son RE 200, sem er mun yngra skip, smíðað árið 2000.

Sig­urður Guðjóns­son, for­stjóri Hafró, seg­ir 3,5 millj­arða króna fram­lagið dreifast á næstu þrjú ár. „Á næsta ári fær stofn­un­in 300 millj­ón­ir sem ráðstafað verður í hönn­un og útboðsvinnu. Af­gang­ur­inn af upp­hæðinni skipt­ist síðan jafnt á næstu tvö árin þar á eft­ir og á að standa und­ir smíði skips­ins. Nýtt rann­sókna­skip á því að vera til­búið árið 2021.“

Skip sem mæðir mikið á

Haf­rann­sókna­stofn­un hef­ur lengi beitt sér fyr­ir því að smíðað yrði nýtt skip. „Bjarni Sæ­munds­son er tæp­lega fimm­tíu ára gam­alt fley og á und­an­förn­um árum höf­um við senni­lega reitt okk­ur meira á þetta gamla skip en við ætt­um, og notað í mis­jöfn­um veðrum úti á sjó. Þá er skipið ekki leng­ur áreiðan­legt og gerði okk­ur skrá­veif­ur í fyrra svo að rann­sókn­ar­leiðangr­ar röskuðust – og það er ekki gott,“ seg­ir Sig­urður. „Við höf­um ráðist í ein­hverj­ar klass­an­ir til að láta hann duga leng­ur en alltaf hef­ur dreg­ist að taka þessa ákvörðun sem núna er loks­ins kom­in.“

Rann­sókna­skipið Bjarni Sæ­munds­son RE var smíðað fyr­ir hálfri öld í Þýskalandi. Ald­ur­inn er far­inn að segja til sín og kom­inn tími til að leggja Bjarna. mbl.is/Þ​or­geir Bald­urs­son

Mikið mæðir á skip­um Haf­rann­sókna­stofn­un­ar og seg­ir Sig­urður að á síðasta ári hafi skip­in tvö verið á sjó um það bil 200 daga hvort um sig. „Við höf­um líka leigt skip í ákveðin verk­efni eins og stofn­mæl­ing­ar á botn­fiski en stönd­um núna frammi fyr­ir því að út­gerðirn­ar hafa fækkað hjá sér skip­um og eru síður af­lögu­fær­ar um skip til að leigja okk­ur til að nota við rann­sókn­ir og því er enn brýnna að stofn­un­in eign­ist nýtt og gott rann­sókna­skip.“

Haf­rann­sókna­stofn­un þarf á öfl­ugu skipi að halda enda er rann­sókn­ar­svæði stofn­un­ar­inn­ar hafsvæði sem er átta sinn­um stærra en Ísland. Verk­efni Hafró eru af ýms­um toga og seg­ir Sig­urður að mik­il­vægi vandaðra haf­rann­sókna fari bara vax­andi. „Kraf­an um góðar rann­sókn­ir hef­ur aldrei verið meiri, enda eru mikl­ar breyt­ing­ar að eiga sér stað í haf­inu. Af­leiðing­arn­ar sjá­um við t.d. í nýj­um stofn­um, eins og mak­ríln­um sem kom inn í ís­lenska lög­sögu á mjög góðum tíma, en hef­ur kallað á meiri mæl­ing­ar. Norsk-ís­lenska síld­in hef­ur líka sem bet­ur fer náð sér á strik, og kall­ar einnig á frek­ari mæl­ing­ar.“

Hljóðlátt og um­hverf­i­s­vænt

Sig­urður seg­ir Haf­rann­sókna­stofn­un hafa nokkuð skýra hug­mynd um hvers kon­ar skip þurfi að smíða. „Í gegn­um tíðina höf­um við hleypt af stað minni hátt­ar und­ir­bún­ings­vinnu vegna smíði nýs skips og mun það nýt­ast okk­ur vel í því ferli sem er fram und­an,“ út­skýr­ir hann.

Nýja skipið verður fjöl­nota skip: „Það þarf að geta stundað hefðbundn­ar haf­rann­sókn­ir, mælt um­hverf­isþætti, tekið sýni o.s.frv., en þarf einnig að geta togað bæði botn- og flottroll, og vera búið full­komn­um berg­máls­tækj­um. Í berg­máls­mæl­ing­um eru gerðar ákveðnar hljóðkröf­ur því hljóðið frá skip­inu má ekki fæla fisk­inn frá, og verður rann­sókna­skipið að vera hljóðlát­ara en venju­leg veiðiskip.“

Á Sig­urður von á að nýja skipið verði ögn smærra en Árni Friðriks­son RE. „Það verður senni­lega ekki mjög aug­ljós mun­ur á nýja skip­inu og Árna Friðriks­syni en þó hafa orðið fram­far­ir í rann­sókn­ar­tækj­um og má reikna með að tækn­in um borð verði tölu­vert full­komn­ari en hún var þegar Árni Friðriks­son var smíðaður fyr­ir tæp­um tveim­ur ára­tug­um. Vél­ar eru líka orðnar spar­neytn­ari og um­hverf­i­s­vænni, og lög­un skips­skrokka hef­ur verið að breyt­ast þó að sum­um þyki það ekki hafa gert skip­in fal­legri, jafn­vel þó að nýja lög­un­in skapi ýmsa já­kvæða eig­in­leika. Það á samt eft­ir að koma í ljós hvaða form hent­ar best, og alls óvíst á þessu stigi hvort nýja rann­sókna­skipið verður í lag­inu eins og „blöðru­tog­ari“ eins og það er kallað.“

Með nýju skipi ættu líka að skap­ast tæki­færi til að bæta rann­sókn­irn­ar. Seg­ir Sig­urður að þó svo að rann­sókn­ar­búnaður­inn og -aðferðirn­ar séu í grunn­inn þær sömu á nýja skip­inu og þeim gömlu ætti að vera hægt að nota nýja rann­sókna­skipið í verri veðrum. „Ef­laust verða minni taf­ir með nýju skipi og við ætt­um að geta haldið fyrr út og verið leng­ur að þrátt fyr­ir veður. Mun­ar um þetta t.d. við loðnu­mæl­ing­ar sem fara fram í janú­ar þegar veðrið er með versta móti, og oft ekki lang­ir veður­glugg­ar sem við höf­um haft til að mæla.“