Morgunblaðið | 6.1.2019 | 21:51 | Uppfært 22:33

Kalla drög ráðherra stríðsyfirlýsingu

Fiskeldi á Austfjörðum. Mynd úr safni. mbl.is/Helgi Bjarnason

Umhverfissjóðurinn Icelandic Wildlife Fund (IWF) segir að drög sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra að lögum um breytingu á ýmsum lagaákvæðum sem tengjast fiskeldi, sem nú má finna í samráðsgátt stjórnvalda, séu „stríðsyfirlýsing á hendur þeim sem vilja vernda lífríkið og starfa á vísindalegum grundvelli“.

Þetta kemur fram í yfirlýsingu sem birt var á Facebook-síðu IWF undir kvöld, en sjóðurinn hefur verið starfandi frá árinu 2017 og hefur verið nokkuð áberandi í umræðu um umhverfisáhrif laxeldis í opnum sjókvíum undanfarin misseri.

Ráðherra taki sér stöðu með hagsmunagæslumönnum

Sjóðurinn setur sérstaklega út á það að í frumvarpsdrögunum sé lagt til að það verði á valdi ráðherra að gefa út svokallað áhættumat erfðablöndunar, en samkvæmt fyrra frumvarpi hafi áhættumat Hafrannsóknastofnunar verið bindandi fyrir ráðherra.

Frétt af mbl.is

„Stjórnvöld þurfa að gyrða sig í brók“

„Það er algjörlega óásættanlegt að áhættumatið verði gert pólitískt með þessum hætti,“ segir í yfirlýsingu sjóðsins, en þar kemur einnig fram að ráðherra sé með þessum drögum að taka sér stöðu með „hagsmunagæslumönnum sjókvíaeldisfyrirtækjanna gegn vísindamönnum Hafrannsóknastofnunar og náttúruverndarsamtökum“.

„Samkvæmt núverandi áhættumati Hafrannsóknarstofnunar [sic] er gert ráð fyrir að allt að 4 prósent fiska í ám landsins séu fiskar sem hafa sloppið úr eldi. Með öðrum orðum að 1 af hverjum 25 fiskum í íslenskum ám geta verið norskir eldislaxar. Það er óhugnanleg tala,“ segir í yfirlýsingu IWF og þar er einnig fjallað um að sjókvíaeldisfyrirtækin hafi undanfarið reynt að fá þennan þröskuld hækkaðan.

„Hafrannsóknarstofnun [sic] hafnaði því en nú ætlar ráðherra að taka valdið til sín svo hægt verði að ganga fram hjá vísindalegum vinnubrögðum,“ segir í yfirlýsingunni, en þar er einnig ákvæði í drögunum um fyrirhugaðan samráðsvettvangur gagnrýnt harðlega.

„Afar sérstakt ákvæði“

„Samkvæmt frumvarpsdrögum Kristjáns Þórs, er gert ráð fyrir að ráðherra skipi „samráðsvettvang“ sem á að vera stjórnvöldum til ráðgjafar vegna málefna fiskeldis. Í frumvarpinu segir: „Hlutverk vettvangsins er að leggja mat á forsendur og úrvinnslu þeirra gagna sem áhættumat erfðablöndunar byggir á.“

Þetta er afar sérstakt ákvæði. Ekki er gert ráð fyrir að í þessum sjö manna samráðsvettvangi taki sæti vísindafólk til að rýna fræðilegar niðurstöður og gögn Hafrannsóknarstofnunar [sic], heldur mun vettvangurinn vera skipaður þremur fulltrúum ráðherra, einum fulltrúa eldisfyrirtækjanna, einum frá sambandi íslenskra sveitarfélaga og svo loks einum frá Hafrannsóknarstofnun [sic] og einum frá Landssambandi veiðifélaga,“ segir í yfirlýsingu sjóðsins.

IWF lítur svo á að þessi vettvangur eigi fyrst og fremst „að vera vettvangur fulltrúa ráðherra til að færa honum í hendur þá niðurstöðu sem hann vill“ og skjól til að fara gegn mati Hafrannsóknastofnunar.

„Þetta er fráleitt fyrirkomulag. Ef ráðherra telur nauðsyn á að hafa samráðsvettvang til rýningar á áhættumatinu á sá hópur að sjálfsögðu að vera skipaður hlutlausu vísindafólki. Norska Vísindaráðið um laxinn er til dæmis skipað þrettán vísindamönnum frá sjö mismundandi stofnunum og háskólum,“ segir í yfirlýsingu IWF, sem lesa má í heild sinni hér að neðan.