Morgunblaðið | 6.10.2019 | 12:07

Engu líkara en dómsdagur sé í nánd

Magnús Jónsson veðurfræðingur og fyrrverandi veðurstofustjóri. Guðmundur Rúnar Guðmundsson

Hættumeta þarf áhrif hlýnunar á yfirvegaðan hátt og án hræðsluáróðurs. Engar líkur er á því að hægt sé að minnka styrk koltvísýrings í andrúmslofti á meðan mannkyninu fjölgar jafn mikið og raun ber vitni og fyllsta ástæða er til að gefa öðrum þáttum meiri gaum en loftlagsvánni þegar kemur að umhverfismálum. Þetta er mat Magnúsar Jónssonar veðurfræðings og fyrrverandi veðurstofustjóra.

Í pistli sínum á Kjarnanum segir hann að ekki líði sá dagur að ekki sé rætt um að hlýnun jarðar sé álíka ógn við mannkynið og kjarnorkustríð hefði orðið þegar kalda stríðið stóð sem hæst. „Talað er um hækkun á hita jarðarinnar sem „mestu ógn mannkynsins“, „hamfarahlýnun“ og „stórfellda loftslagsvá“ og nú nýlega hefur „neyðarástandi“ verið lýst yfir í nokkrum löndum, jafnvel í Evrópu vegna hennar. Hlýnun sem líklega er orðin um 1°C á síðustu 150 árum þar sem langtímameðalhiti jarðarinnar hefur hækkað um 0.1°C á hverjum 15 árum að jafnaði,“ skrifar Magnús.

Kyrja hræðsluboðskap

Hann segist hafa orðið var við vaxandi hræðslu hjá börnum og ungu fólki vegna þessarar yfirvofandi ógnar við tilvist okkar og líkir henni við þá hræðslu sem hann sjálfur bar í brjósti fyrir um 60 árum vegna kjarnorkuvárinnar. „Fjölmiðlar, stjórnmálamenn og margir vísindamenn og embættismenn kyrja þennan hræðsluboðskap sem mér finnst engan veginn vera tilefni til að blása upp í þær hæðir sem gert er. Er engu líkara en að rétt einu sinni sé dómsdagur að renna upp,“ skrifar Magnús.

Hans mat er að mesta ógn mannkynsins sé gríðarleg fjölgun þess og afleiðingar þess sem eru ofnýting stórs hluta auðlinda jarðarinnar, jafnt á sjó sem á landi. „Árið 1900 voru um 1500 milljónir manna á jörðinni en nú er mannfjöldinn tæplega 8000 milljónir eða meira en fimm sinnum meiri. Meira og minna öll umhverfivandamál heimsins, þar með talin hlýnun jarðarinnar er afleiðing óheyrilegrar mannfjölgunar og krafna um bætt lífskjör. Loftmengun, jarðvegsmengun, jarðvegseyðing, plastmengun og skortur á vatni eru víða ógnir við lífverur bæði á landi og í sjó.“

Ofnýttar auðlindir

Hann skrifar að þetta standi í beinu samhengi við mannfjölda jarðarinnar. „Talið er að meira en 60% af öllum auðlindum lands og sjávar séu annaðhvort ofnýttar eða fullnýttar og er ótrúlega litlum fjármunum eytt til þess að bæta þar úr. Vaxandi rányrkja sem m.a. má rekja til mannfjölgunar hefur einnig átt stóran þátt í að auka styrk gróðurhúsalofttegunda í andrúmslofti. Það kom því nokkuð á óvart að í samkomulagi ríkja heims sem varð um loftslagsmál í París árið 2015 skyldi ekki vikið með afgerandi hætti að mannfjöldavandanum sem við er að glíma nú og um fyrirsjáanlega framtíð.“

Magnús skrifar að þær hitabylgjur sem gengið hafi yfir Evrópu, Ameríku og fleiri svæði jarðar á síðustu árum séu trúlega meiri en nokkru sinni síðan almennar hitamælingar hófust fyrir um 200 árum. Manntjón hafi verið blásið upp, en til samanburðar nefnir Magnús að fleiri hafi látist í kuldaköstum.

Hefur ekki misst svefn

„Þótt ég styðji viðleitni okkar Íslendinga sem og annarra við að draga úr losun gróðurhúslofttegunda finnst mér mun meiri ástæða til að gefa öðrum þáttum í mannlífi jarðarinnar meiri gaum en loftslagsvánni,“ skrifar Magnús og bætir við að hingað til hafi hann ekki misst svefn eða haft áhyggjur af hækkun hita á jörðinni enda telji hann ekki að neitt neyðarástand sé að ræða.

Hér má lesa pistil Magnúsar