Morgunblaðið | 23.6.2020 | 14:35 | Uppfært 17:52

Ísland uppfylli skuldbindingar og gott betur

Katrín Jakobsdóttir á fundinum í dag. Hún ákvað, rétt eins og Þórdís Kolbrún, að þakka Vigdísi Finnbogadóttur fyrir að vera til fyrirmyndar. mbl.is/Kristinn Magnússon

46 milljörðum verður varið til helstu aðgerða í loftslagsmálum á næstu fimm árum samkvæmt uppfærðri aðgerðaráætlun. Samkvæmt fyrri útgáfu stóð til að verja 6,8 milljörðum í málefnið.

Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra, Guðmundur Ingi Guðbrandsson, umhverfis- og auðlindaráðherra, Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra og Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra, kynntu aðra útgáfu aðgerðaáætlunar í loftslagsmálum í dag.

Frétt af mbl.is

Kynna nýja útgáfu af aðgerðaáætlun í loftlagsmálum

Með aðgerðunum er áætlað að losun gróðurhúsalofttegunda á beinni ábyrgð Íslands muni hafa dregist saman um ríflega eina milljón tonna CO₂-ígilda árið 2030 miðað við losun ársins 2005. Þetta þýðir að Ísland nær alþjóðlegum skuldbindingum sínum í loftslagsmálum um 29% samdrátt og gott betur, eða 35%. Til viðbótar eru aðgerðir sem eru í mótun taldar geta skilað 5-11%, eða samtals 40-46% samdrætti.

Ljósmynd/Stjórnarráðið

„Ákvarðanir og stefnumótun sem byggja á vísindum eru traustur grunnur fyrir árangur, það höfum við verið minnt rækilega á í vor. Aðgerðaáætlun stjórnvalda í loftslagsmálum byggir á slíkum grunni og það er ánægjulegt. Það er skylda okkar að tryggja hagsmuni og velferð komandi kynslóða og við gerum það með skýrum aðgerðum í loftslagsmálum sem stuðla að því að koma í veg fyrir ófyrirsjáanlegar afleiðingar hamfarahlýnunar. Ég er stolt af því að leiða ríkisstjórn sem leggur hér fram áætlun sem sýnir fram á að við getum náð metnaðarfullum markmiðum í loftslagsmálum,“ segir Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra um aðgerðaáætlunina.

46 milljarðar á fimm ára tímabili

46 milljörðum króna verður varið til helstu aðgerða í loftslagsmálum á fimm ára tímabili, 2020 til 2024. Í fyrri áætlun var gert ráð fyrir 6,8 milljörðum, 1,36 milljörðum á ári, en þeir fjármunir hafa verið tæplega sjöfaldaðir og verður nú gert ráð fyrir 9,2 milljörðum í aðgerðir í loftslagsmálum á ári.

Frétt af mbl.is

6,8 milljarðar til loftslagsmála

Áætlunin samanstendur af 48 aðgerðum, þar af 15 nýjum, sem hafa bæst við frá því að fyrsta útgáfa áætlunarinnar var gefin út haustið 2018. Lögð er áhersla á að hrinda aðgerðum strax af stað. Þannig eru 28 aðgerðir af 48 þegar komnar til framkvæmda.

Sigurður Ingi Jóhannsson, Bjarni Benediktsson og Guðmundur Ingi Guðbrandsson á fundinum í dag. mbl.is/Kristinn Magnússon

„Við erum að ná alþjóðlegum skuldbindingum okkar og gott betur – ekki með því að leggja strangar kvaðir á heimilin og atvinnulífið heldur með fjölbreyttri flóru aðgerða sem ná víða um samfélagið og ýta undir þá þróun sem þegar á sér stað í átt að loftslagsvænna hagkerfi. Framreikningar á losun draga fram að aðgerðir stjórnvalda og tækniþróun hafa nú þegar leitt til þess að losun gróðurhúsalofttegunda mun minnka á næstu áratugum, en með aðgerðaáætluninni er lagður grunnur að enn meiri árangri,“ segir Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra.

Leiða breytingar með umskiptum í eigin starfsemi

„Ný aðgerðaáætlun sýnir að blaðinu hefur verið snúið við í loftslagsmálum á Íslandi. Strax á fyrstu mánuðum ríkisstjórnarinnar var ráðist í aðgerðir í loftslagsmálum og fjármagni beint inn í málaflokkinn. Með þeim aðgerðum sem við höfum gripið til og hyggjumst grípa til munum við ná mun meiri árangri en alþjóðlegar skuldbindingar samkvæmt Parísarsamkomulaginu krefjast af okkur. Því ber svo sannarlega að fagna. Við munum halda ótrauð áfram að tryggja þau umskipti sem nauðsynleg eru,“ segir Guðmundur Ingi Guðbrandsson umhverfisráðherra.

Í aðgerðaáætluninni fá breyttar ferðavenjur aukið vægi, úrgangsmál og sóun eru dregin sérstaklega fram, ýtt er undir ýmiss konar loftslagsvænar breytingar í samfélaginu og áhersla er lögð á aðgerðir þar sem ríkið getur leitt mikilvægar samfélagsbreytingar með umskiptum í eigin starfsemi.

Á meðal nýrra aðgerða sem koma inn í áætlunina eru meðal annars aðgerðir til þess að auka innlenda grænmetisframleiðslu, fjölga vistvænum bílaleigubílum, styðja við orkuskipti í þungaflutningum, fanga kolefni frá stóriðju, bæta fóðrun búfjár til að draga úr iðragerjun og draga úr losun frá byggingariðnaði.

Mátu ávinning 23 aðgerða

„Loftslagsmálin eru eitt brýnasta viðfangsefni samtímans og mikilvægt að þjóðir heims hafi tekið höndum saman um að vinna að þeim. Áætlun Íslands er metnaðarfull. Eitt af því sem er mikilvægt er að almenningur geti tekið þátt í þeim breytingum sem verða að eiga sér stað og finni að framlag hvers og eins skipti máli. Orkuskipti í samgöngum leika þar stórt hlutverk. Það er líka ljóst að hagsmunir Íslands í því að skipta yfir í vistvæna orkugjafa eru einnig efnahagslegir því margir milljarðar streyma nú úr landi til kaupa á jarðefnaeldsneyti,“ segir Sigurður Ingi Jóhannsson samgönguráðherra.

Að baki aðgerðaáætluninni liggja útreikningar á ávinningi aðgerðanna sem settar eru fram. Matið var í höndum sérfræðinga umhverfisráðuneytis, Umhverfisstofnunar og teymis vísindafólks við Háskóla Íslands og Háskólann í Reykjavík.

Unnt var að meta ávinning 23 aðgerða en með þeim er talið að Ísland nái 35% samdrætti í losun fyrir 2030. 16 aðgerðir eru í mótun og verða því metnar síðar en þær eru taldar geta skilað 5-11% samdrætti samkvæmt grófu mati sérfræðinga. Níu aðgerðir eru þess eðlis að ógerlegt er að leggja mat á áhrif þeirra eða mat á ekki við.

Þessi útgáfa aðgerðaáætlunarinnar verður áfram í stöðugri endurskoðun líkt og fyrri útgáfa.