Morgunblaðið | 15.3.2021 | 11:17

Föst á hættusvæði

Frá Seyðisfirði. Stefán Smári Magnússon ofan við hús sitt bendir upp í hlíðina á skriðusárið og rofið sem myndaðist í brúnina við upptök skriðunnar. mbl.is/Sigurður Aðalsteinsson

Hús Stefáns Smára Magnússonar og fjölskyldu við Hafnargötu á Seyðisfirði slapp á ótrúlegan hátt í aurflóðinu 18. desember síðastliðinn. Fjölskyldunni var gert að flytja út í kjölfarið og vill ekki búa þar lengur, en þar stendur hnífurinn í kúnni, því forsvarsmenn sveitarfélagsins vilja ekki kaupa af þeim fasteignina. „Húsið er á ógnvekjandi stað og við viljum ekki búa í því eftir það sem á undan hefur gengið, okkur líður illa í húsinu og nágrenni þess en komumst hvorki lönd né strönd,“ segir Smári.

Samkvæmt hættumati liggur hættulegasta línan, C-línan, yfir eitt hornið á húsinu, sem er á Múlasvæði, svonefndu frímerki. Eftir að hafa fengið sér kaffisopa lagðist Smári í svefnsófa í hornherberginu og Sigríður Þ. Sigurðardóttir, eiginkona hans, kom í herbergið á eftir honum.

Horfðist í augu við dauðann

„Hún horfði út um gluggann og sagði að fossinn í Búðará væri farinn. Frá því ég flutti á Seyðisfjörð höfðu fallið þarna þrjár skriður án þess að valda miklu tjóni. Ég stóð upp til að fylgjast með þessari skriðu og við mér blasti ekki bara spýja heldur kom öll hlíðin niður á móti mér. Ég hélt að þetta væri mín síðasta stund,“ rifjar Smári upp. „Konan fór inn í eldhús en ég hugsaði með mér að það skipti ekki máli hvar við værum, við færum hvort sem er. En svo klofnaði skriðan, fór sitthvoru megin við húsið og frímerkið slapp, en hún tók önnur hús, meðal annars Tækniminjasafnið.“

Varnargarður hefur verið reistur fyrir ofan byggðina. „Hann er byggður úr drullu til bráðabirgða og veitir ekki vörn ef á þarf að halda,“ segir Smári. Örugg hönnun og deiliskipulag taki mörg ár og þau geti ekki beðið eftir því, en bæjaryfirvöld vilji bíða eftir nýju hættumati. „Uppkaup hafa engin fjárhagsleg áhrif á rekstur sveitarfélagsins, því ofanflóðasjóður borgar, þegar málum er svona háttað. Sveitarstjórninni ber að tryggja öryggi íbúanna, en frá því lögin voru sett 1997 hafa sveitarstjórnir ekki sinnt skyldum sínum gagnvart ofanflóðum á Seyðisfirði.“

Hann bendir enn fremur á að í skýrslum Veðurstofu Íslands frá 2002 og 2015 sé varað við hættunni. Hálfu ári eftir að sveitarfélag fái svona skýrslur eigi að liggja fyrir hvort verja eigi viðkomandi hús eða kaupa þau. „Komi skriða á húsið okkar molnar það niður,“ segir Smári.

Foreldrar Smára voru bændur í Stakkahlíð í Loðmundarfirði og þar ólst hann upp, en þegar komið var að skólagöngu flutti fjölskyldan til Seyðisfjarðar. „Þau keyptu hús, sem hét Berlín, og var annað hús frá okkar húsi, en það fór í skriðunni,“ segir Smári sem hefur átt heima á staðnum í um 53 ár. Hann starfaði hjá Seyðisfjarðarkaupstað en hætti að vinna fyrir um tveimur og hálfu ári og er öryrki.

Sama dag og skriðan féll skoðuðu vísindamenn aðstæður. Smári gagnrýnir að þeir hafi ekki varað við yfirvofandi hættu og rýming húsa hafi verið handahófskennd. „Fólk slapp lifandi fyrir eintóma tilviljun,“ segir hann.

Fjölskyldan bjó hjá systur Smára á Eiðum til áramóta og í mánuð í sumarhúsi Rarik í Fjarðarseli en hefur síðan verið í húsnæði sveitarfélagsins á Lónsleiru, rétt hjá höfninni. Smári segir að gert sé ráð fyrir að byrjað verði að leigja það aftur ferðamönnum í vor. „Tíminn frá skriðunni hefur verið okkur mjög erfiður andlega, yngri sonur okkar flosnaði upp úr skóla, og það tekur á að bíða eftir niðurstöðu í sambandi við húsið,“ segir hann. „Margir hafa sýnt okkur stuðning og velvilja, en sveitarfélagið hengir sig á nýtt hættumat, sem ég er viss um að verður ekki frábrugðið ríkjandi mati í meginatriðum, og við erum bundin í báða skó. Við höfum engan áhuga á því að leika hetjur og búa áfram undir þessari hlíð, því það er sem rússnesk rúlletta.“

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 13. mars.