Sambandsleysi á milli útgerðar og hafrannsókna

For­send­ur fyr­ir stofn­mati karfa og grá­lúðu eru ekki nægj­an­leg­ar sam­kvæmt ný­legri skýrslu Bláa hag­kerf­is­ins um sam­an­tekt á stofn­mati karfa og grá­lúðu.

Svan­ur seg­ist hafa kom­ist að því að dæg­ur­sveifl­ur hjá karfa séu mun meiri en Haf­rann­sókna­stofn­un ger­ir ráð fyr­ir. mbl.is/Ó​mar Óskars­son

Svan­ur Guðmunds­son, höf­und­ur skýrsl­unn­ar, seg­ir í sam­tali við 200 míl­ur að það sem vitað sé um karfa og grá­lúðu, sam­kvæmt þeim rann­sókn­um sem sem gerðar eru af Haf­rann­sókna­stofn­un, séu ekki for­send­ur fyr­ir stofn­mati.

„Rann­sókn­ar­vinn­an og gagna­vinnsl­an á þeim upp­lýs­ing­um sem við höf­um um karfa og grá­lúðu eru ekki nægj­an­leg til þess að segja til um hversu mikið við get­um veitt af stofn­un­um,“ seg­ir Svan­ur.

Eng­in seiði að finna

Í skýrsl­unni, sem unn­in er fyr­ir fimmtán aðila í sjáv­ar­út­vegi, er farið yfir frum­gögn Haf­rann­sókna­stofn­un­ar og þau unn­in á ann­an hátt en gert er hjá Hafró, það er með töl­fræðir­un­um.

„Vís­inda­leg vinna við stofn­mat hjá Haf­rann­sókna­stofn­un í grunn­inn bygg­ir á því að finna þurfi seiði. Út frá seiðafjölda er stærð stofns­ins reiknuð og hvernig hann þró­ast. Vanda­málið við karfa og grá­lúðu er að við finn­um aldrei seiðin,“ út­skýr­ir Svan­ur og bæt­ir við að miðað við þær for­send­ur megi áætla að stofn­inn muni veiðast upp á um níu árum. „En svo kem­ur annað í ljós; að þrátt fyr­ir að stofn­inn ætti að vera að minnka miðað við for­send­ur stofn­mats, þá sýna töl­urn­ar frá Haf­rann­sókna­stofn­un að ein­stak­ling­um er samt að fjölga. Það geng­ur ekki upp að við séum að ganga á stofn­inn þegar ein­stak­ling­um fjölg­ar sem veidd­ir eru í rann­sókn­ar­veiðum,“ seg­ir Svan­ur.

Frétt af mbl.is

Grá­lúðan færst til vegna hita­stigs

Við það mynd­ist ósam­leitni á milli rann­sókna og reikni­mód­ela sem stuðst er við þegar stofn­mat er gert. „Á manna­máli er þetta svipað og ef niður­stöður skoðanakann­ana væru í engu sam­ræmi við niður­stöður kosn­inga. Raun­veru­leik­inn er allt ann­ar en mód­el­in segja til um og rann­sókn­ir ekki í sam­ræmi við mód­el­in sem unnið er eft­ir.“

Áhersl­an á þorskinn

Svan­ur bend­ir á að veru­leg áhersla er lögð á rann­sókn á þorski. „Við þurf­um að vinna þetta mikið bet­ur, nota aðrar og fleiri aðferðir en við ger­um í dag. Við vit­um í raun ekk­ert hvað er að ger­ast. Stóra mynd­in er að við erum ekki að rann­saka nóg og Haf­rann­sókna­stofn­un hef­ur ekki nóg af úrræðum til þess að geta gefið út ná­kvæma veiðiráðgjöf.“

Spurður hvers vegna Svan­ur taki sér­stak­lega fyr­ir karfa og grá­lúðu seg­ist hann bæði þekkja hana best og hafa til­finn­ingu fyr­ir að víða væri pott­ur brot­inn við ráðgjöf í stofn­un­um. Vinnuaðferðir hjá Hafró séu að þró­ast í þá átt að meira aðgengi sé að gögn­um og það hafi kveikt áhuga hans á að skoða for­send­ur ráðgjaf­ar.

Svan­ur tel­ur tölverða óvissu í stofn­mati Haf­rann­sókna­stofn­un­ar fyr­ir grá­lúðu. mbl.is/Ó​mar Óskars­son

Þá sam­ræm­ast niður­stöður rann­sóknarralla ekki upp­lýs­ing­um frá fisk­veiðiflot­an­um.

„Haf­rann­sókna­stofn­un vill ekki nýta þá miklu tækni sem fiski­skip­in búa yfir vegna þess að farið er eft­ir rann­sókn­araðferðum ICES,“ seg­ir Svan­ur og út­skýr­ir að ICES byggi á upp­lýs­ing­um frá rann­sókn­um um all­an heim og því eðli­legt að ekki sé hægt að styðjast við hvaða gögn sem er.

„Við erum með þessi skip okk­ar í dag, jafn full­kom­in og geim­skip, og búum yfir upp­lýs­ing­um sem líf­fræðing­ar hvorki hafa né mega styðjast við. Ég sýni fram á að rann­sókn­arstaðirn­ir í til dæm­is grá­lúðu eru eng­an veg­inn þeir sömu og við erum að taka megnið af afl­an­um. Við erum ekki að hitta á sömu staðina. Þar af leiðandi eru upp­lýs­ing­ar Hafró um grá­lúðu í engu sam­ræmi við upp­lýs­ing­ar fiski­skipa­flot­ans. Það er hin stóra ósam­leitni.“

Sjó­menn hafi rétt fyr­ir sér

Svan­ur kall­ar eft­ir að áfram verði rann­sakað á hinum eig­in­legu rann­sókn­ar­stöðum en einnig víðar.

Sem dæmi um ólík­ar nálgan­ir Haf­rann­sókna­stofn­un­ar og reikni­mód­ela sinna nefn­ir Svan­ur dæg­ur­sveifl­ur hjá karfa. Leiðrétt er fyr­ir dæg­ur­sveifl­ur í stofn­mati Haf­rann­sókna­stofn­un­ar svo að veiðar á dag­inn séu um sex­tíu pró­sent meiri í birtu en í myrkri. Svan­ur seg­ist hafa kom­ist að því að sveifl­urn­ar séu nærri fjög­ur hundruð pró­sent, þrátt fyr­ir að hann styðjist við töl­ur frá Hafró.

„Þannig að ég sýni fram á að sjó­menn hafi meira rétt fyr­ir sér en vís­inda­menn­irn­ir,“ seg­ir Svan­ur. Þar að auki sé dæg­ur­sveifla önn­ur hjá litla karf­an­um held­ur en stóra karf­an­um.

Frétt af mbl.is

Seg­ir að efla þurfi haf­rann­sókn­ir

„Þetta er eitt lítið dæmi um sam­bands­leysi á milli út­gerðar og haf­rann­sókna. Það er ein af niður­stöðum rann­sókn­ar­inn­ar; Það er kerf­is­læg­ur vandi á sam­bandi út­gerða, stjórn­kerf­is og rann­sókna. Stjórn­kerfið er ekki að skilja hvað þarf til við haf­rann­sókn­ir en kall­ar eft­ir ráðgjöf frá Haf­rann­sókna­stofn­un. Útgerðin fær ekki að koma að rann­sókn­um með sín gögn og á sama tíma sýn­ir út­gerðin tóm­læti gegn haf­rann­sókn­um.“

Upp­söfnuð óvissa leiði til varúðarnálg­un­ar við veiðiráðgjöf. „Í raun og veru er með því sagt: Við vit­um ekki neitt, svo að við ætl­um að giska en hafa það nógu lítið.“