Morgunblaðið | 12.6.2022 | 18:57

Sjómenn krefjast sömu lífeyrisréttinda og aðrir

Guðmundur Helgi Þórarinsson segir hlut sjómanna af verðmætum sem til verða í sjávarútvegi verða stöugt minni. mbl.is/Eggert Jóhannesson

„Ég vil skora á útgerðina að ná sátt við sitt fólk og ganga til samninga við sjómenn,“ skrifar Guðmundur Helgi Þórarinsson, formaður VM – Félags vélstjóra og málmtæknimanna, í pistli sínum í sjómannadagsblaði 200 mílna.

Samningar sjómanna hafa verið lausir í 31 mánuð og vekur hann athygli á að aðalkrafa sjómanna sé að sjómenn fái sömu greiðslur í lífeyrissjóð og aðrir launþegar, 15,5%.

Þá fullyrðir Guðmundur Helgi að sjómenn séu hlunnfarnir. „Kjarasamningar snúast um það að atvinnulífið og launafólk skipti með sér þeim ábata sem myndast og það er á hreinu að ábati sjómanna af heildarkökunni er alltaf að minnka. Þrátt fyrir að sjómenn séu á hlutaskiptum, þá minnkar ábati sjómanna vegna ógagnsæis í fiskverði,“ segir hann.

Pistill Guðmundar í heil sinni:

Sjómenn og sjómannsfjölskyldur: Til hamingju með daginn

Síðastliðin tvö ár hefur skipulagðri dagskrá Sjómannadagsráðs höfuðborgarsvæðisins verið aflýst vegna samkomutakmarkana vegna Covid-19-faraldursins, eins og víðast annars staðar. Því er það mjög gleðilegt að við getum aftur farið að halda upp á daginn með skipulagðri dagskrá.

Sjómannadagurinn var fyrst haldinn árið 1938 og hefur verið haldinn hátíðlegur síðan, fyrir utan tvö síðustu ár. Tilgangur og markmið Sjómannadagsráðs eru meðal annars:

Að efla samhug meðal sjómanna og hinna ýmsu starfsgreina sjómannastéttarinnar og vinna að nánu samstarfi þeirra.

Að heiðra minningu látinna sjómanna og sérstaklega þeirra sem látið hafa lífið vegna slysfara í starfi.

Segja má að þessi áhersluatriði séu jafn mikilvæg í dag og þau voru þá. Sem betur fer hefur okkur tekist, með samstilltu átaki sjómanna og útgerðarmanna, að fækka slysum verulega til sjós og höfum átt nokkur ár án banaslysa. Má þar þakka góðu starfi Slysavarnaskóla sjómanna og á skólinn hrós skilið. Þrátt fyrir það, eru slys því miður samt enn allt of mörg og sum mjög alvarleg.

Þrátt fyrir betri aðbúnað og oft góð laun gengur ekki vel að fá ungt fólk til sjós. Eitt af því sem fælir fólk frá er sú neikvæða umræða sem er um útgerðir landsins.

Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra er nýbúin að skipa annars vegar stóra samráðsnefnd með aðkomu allra þingflokka og helstu hagsmunahópa en líka sérfræðingahópa sem eru ekki með beinar flokkspólitískar tengingar. Starfshóparnir eiga að greina áskoranir og tækifæri í sjávarútvegi og tengdum greinum ásamt því að meta þjóðhagslegan ávinning.

Talað er um ógagnsæi í rekstri fyrirtækja í sjávarútvegi og þá sérstaklega meðal stærstu fyrirtækja landsins. Þá eru stöðugar fréttir um stórgróða útgerðarinnar. Síldarvinnslan hagnaðist um tæplega 3,6 milljarða íslenskra króna á fyrsta fjórðungi ársins og hagnaður Brims nam á fyrsta ársfjórðungi um 3,8 milljörðum króna.

Á sama tíma gengur ekkert hjá stéttarfélögum sjómanna að semja við SFS. Kjarasamningar hafa verið lausir í 31 mánuð og aðalkrafa þar er að sjómenn fái það sama greitt í lífeyrissjóð og annað launafólk, það er 15,5%. Þar áður voru samningar lausir í sex ár.

Það er ótrúleg framkoma hjá útgerðarmönnum að geta ekki sæst á það að lágmarksiðgjaldið komi til sjómanna eins og til annarra starfsstétta. Að geta neitað sjómönnum um kjarasamning svo árum skiptir, nema þeir greiði fyrir það með eftirgjöf annars staðar, flokkast undir ofbeldi. Á sama tíma hefur afkoman í sjávarútvegi aldrei verið betri.

Þá vil ég benda á viðtal við Indriða H. Þorláksson, fyrrverandi ríkisskattstjóra og ráðuneytisstjóra í fjármálaráðuneytinu. Þar segir hann m.a.: „Sjávarútvegsrisarnir hafa ýmsar leiðir til að sneiða hjá veiðigjöldum, svo sem að færa hagnað á vinnslu.“ Einnig segir hann „Stórbætt afkoma útgerðanna vegna hækkunar á fiskverði erlendis skilar sér beint í vasa útgerðarinnar, því hlutaskiptaverð sjómanna miðast ekki við verð á erlendum mörkuðum. Starfsfólk í frystihúsum fær ekki launahækkun vegna hærra verðs.“

Ég vil skora á útgerðina að ná sátt við sitt fólk og ganga til samninga við sjómenn. Kjarasamningar snúast um það að atvinnulífið og launafólk skipti með sér þeim ábata sem myndast og það er á hreinu að ábati sjómanna af heildarkökunni er alltaf að minnka. Þrátt fyrir að sjómenn séu á hlutaskiptum, þá minnkar ábati sjómanna vegna ógagnsæis í fiskverði.

Vonandi tekst okkur í sameiningu að ná sátt um atvinnugreinina, svo hún öðlist þá virðingu í hugum manna sem hún á skilið.

Að lokum vil ég óska sjómönnum og fjölskyldum þeirra til hamingju með daginn.„