Morgunblaðið | 13.11.2024 | 9:27

Atvinnutekjur í fiskeldi 957 þúsund

Atvinnutekjur á hvern starfsmann í fiskeldi hafa verið yfir meðaltali allra atvinnugreina frá árinu 2014 og hafa aukist 82% frá árinu 2010. Ljósmynd/Arctic Fish: Haukur Sigurðsson

Á meðan atvinnutekjur á hvern starfsmann í öllum atvinnugreinum landsins voru um 773 þúsund krónur á mánuði á fyrstu níu mánuðum ársins voru atvinnutekjurnar í fiskeldi 957 þúsund krónur. Eru atvinnutekjurnar í fiskeldi því tæplega 24% yfir meðaltali og eru í greininni fjórðu mestu atvinnutekjur í samanburði við aðrar atvinnugreinar.

Vakin er athygli á þessu í nýrri greiningu Radarsins.

„Það skiptir miklu máli hvaða atvinnugreinar draga vagninn í hagkerfinu til framtíðar og falli vel að þeirri mynd að Ísland er hálaunaland í alþjóðlegum samanburði, með ein bestu lífskjör í heimi. Það er nokkuð ljóst að fiskeldi fellur vel að þeirri mynd og sé ein þeirra grunnstoða sem má treysta til framtíðar,“ segir í greiningunni.

Níföldun atvinnutekna

Bent er á að samkvæmt tölum Hagstofu Íslands fengu um 890 einstaklingar greiddar staðgreiðsluskyldar launagreiðslur í fiskeldi í hverjum mánuði á fyrstu níu mánuðum ársins. Fjöldinn hefur um það bil fimmfaldast frá sama tímabili 2010.

Þá voru samanlagðar staðgreiðsluskyldar launagreiðslur alls launafólks innan greinarinnar (atvinnutekjur) rúmar 7.600 milljónir króna á fyrstu níu mánuðum ársins og er það tæplega níu sinnum hærri fjárhæð en 2010.

Hafa aldrei fleiri starfað í fiskeldi og að atvinnutekjur hafa aldrei verið meiri.

Mynd/Radarinn

Aukningin hvergi meiri en í fiskeldi

„Í raun hefur hlutfallsleg aukning launafólks eða atvinnutekna hvergi verið meiri en í fiskeldi af öllum atvinnugreinum hér á landi frá árinu 2010. Og í raun er sama hvaða upphafsár er tekið mið af frá þeim tíma, aukningin er iðulega mest í fiskeldi. Því er eðlilegt að velta fyrir sér hvort að þessi tiltekna atvinnugrein, fiskeldi, falli vel að íslensku samfélagi. Í því sambandi er ágætt að rýna í atvinnutekjur á mann í fiskeldi og skoða hvernig þær þróast í samanburði við aðrar atvinnugreinar að jafnaði,“ segir í greiningunni.

Er vakin athygli á að fram til ársins 2014 voru atvinnutekjur í fiskeldi minni en tíðkaðist í atvinnugreinum landsins. Síðan þá hafa atvinnutekjurnar haldist yfir þessu meðaltali og munurinn vaxið frá ári til árs.

„Á fyrstu níu mánuðum ársins voru atvinnutekjur á mann í fiskeldi um 82% hærri að raunvirði en á sama tímabili árið 2010. Það er mesta aukning atvinnutekna á mann af öllum atvinnugreinum hér á landi. Að jafnaði hafa atvinnutekjur á mann í öllum atvinnugreinum samanlagt hækkað um 28% að raunvirði.“

Mynd/Radarinn

Tekur ekki tillit til vinnustunda

Sem fyrr segir voru atvinnutekjur í fiskeldi 957 þúsund krónur á mánuði á fyrstu níu mánuðum, en atvinnutekjur á mann í öllum atvinnugreinum samanlagt voru um 773 þúsund krónur. Atvinnutekjur voru hæstar í rafmagns-, gas- og veitustarfsemi og næsthæstar í sjávarútvegi.

Tekið er fram í greiningu Radarsins að aðeins er verið að bera saman launagreiðslur og er ekki tekið tillit til fjölda vinnustunda.

„Hlutastörf eru t.d. misalgeng á milli atvinnugreina. Eins er menntunarstig á milli atvinnugreina mishátt, sem einnig hefur áhrif á launagreiðslur. Þessar tölur gefa þó ákveðna vísbendingu um hvernig fiskeldi kemur út í samanburði við aðrar atvinnugreinar hér á landi þegar kemur að atvinnutekjum. Það skiptir máli og þá sér í lagi þegar hugað er að þeim sóknarfærum sem Íslendingar standa frammi fyrir í fiskeldi og framtíðarstefnu Íslendinga í atvinnumálum.“

Skilar tekjum víðar

Þá er bent á að háar atvinnutekjur koma ekki aðeins launþeganum til góða.

„Er hér nærtækt að nefna tryggingargjald sem leggst ofan á launagreiðslur, en það er stór tekjustofn fyrir ríkissjóð. Tekjuskattur og útsvar starfsmanna skiptir einnig máli í þessu samhengi. Þessir tekjustofnar ríkissjóðs og sveitarfélaga grundvallast á þeim verðmætum sem af starfsemi fiskeldisfyrirtækja hlýst með beinum hætti. Eftir því sem verðmætasköpun verður meiri og laun hærri, þá hefur það ekki einungis jákvæð áhrif á hag launafólks, heldur einnig á ríkisjóð og sveitarfélög í gegnum tryggingargjald og staðgreiðslu og útsvar starfsmanna.“

„Óumdeilt [er] að öflug atvinnustarfsemi, sem er í færum að skapa meiri verðmæti í dag en í gær og tryggir bæði heilsárs og vel launuð störf, skilar ríkulega til samfélagsins og langt umfram hina sértæku gjaldtöku sem lagt er á fiskeldi í formi auðlindagjalds og umhverfisgjalds. Mikilvægt er að styrkja slíkar stoðir til framtíðar og er fiskeldið kjörið í stakk búið til þess,“ segir að lokum.