Kallar eftir vistkerfisnálgun

Hann bend­ir á að fjöl­marg­ar breyt­ur geta haft áhrif á þróun ólíkra fiski­stofna, ekki síður en vöxt­ur eða hnign­un annarra stofna, hvort sem það er afrán teg­unda eins og hvala og mak­ríls eða slök nýliðun í stofn­um sem eru mik­il­væg fæða fyr­ir aðrar teg­und­ir eins og loðna.

„Við erum ekki að horfa á breyt­ing­ar í fæðukeðju eða hita­stigi sjáv­ar. Lax­eldi myndi til dæm­is ekki ganga ef ekk­ert væri tekið til­lit til fóðurs eða hita­stigs. Það er fjallað um þessa þætti í skýrsl­um en það er ekki tekið til­lit til þeirra í ákvörðunum. Það hef­ur ekk­ert verið gert með þær ábend­ing­ar Haf­rann­sókna­stofn­un­ar þar sem sýnt hef­ur verið fram á að þorsk­ur­inn er bú­inn að létt­ast síðustu ár. Það er ekk­ert til­lit tekið til þess í ráðgjöf, meðal ann­ars vegna þess að þeir vita ekki hvers vegna fisk­ur­inn er að hor­ast.“

Þorsk­ur­inn hor­ast og skil­ar því þjóðarbú­inu minni verðmæt­um að sögn Svans Guðmunds­son­ar. Ljós­mynd/​Er­lend­ur Boga­son

Svan­ur seg­ir mik­il­vægt að taka upp vist­kerf­is­nálg­un þar sem tekið er til­lit til allra þátta og þannig tryggja sjálf­bæra nýt­ingu fiski­stofna. Þetta sé þó ekki bara spurn­ing um sjálf­bærni held­ur þar sem hold­mik­ill fisk­ur sé lík­legri til að skila góðum afurðum en fisk­ur sem upp­lif­ir fæðuskort.

Hann seg­ir lækk­andi nýt­ing­ar­hlut­fall á þorski gera það að verk­um að sam­fé­lagið verði af fleiri millj­örðum króna ár hvert ef ekk­ert er aðhafst.

Óvissa til skemmri tíma

Spurður hvort vist­kerf­is­nálg­un geti ekki leitt til þess að ákv­arðanir verði tekn­ar um að auka hval­veiðar til að grisja úr stofn­in­um og minnka afrán og minnka veiðar í til að mynda loðnu til að tryggja fæðu fyr­ir aðra stofna, svar­ar Svan­ur því ját­andi. Enda sé það hluti af vist­kerf­is­stjórn­un að viðhalda jafn­vægi í vist­kerf­inu hverju sinni. Þó óvissa fel­ist í því að þessi nýja nálg­un geti leitt til ákv­arðana sem við þekkj­um ekki ná­kvæm­lega í dag er Svan­ur sann­færður um að til lengri tíma muni fyr­ir­sjá­an­leiki og efna­hags­leg­ur ávinn­ing­ur verða meiri.

„Af því að við erum ekki með vist­kerf­is­nálg­un eða neina efna­hags­nálg­un er allt byggt á líf­fræðilegri há­mörk­un hvers stofns fyr­ir sig. Eins og þegar ráðgjöf í karfa var leiðrétt og kvóti auk­inn um 62%, var það efna­hags­lega mjög óhag­kvæmt. Við hefðum lík­lega ekki átt að auka karfa­heim­ild­ir svona mikið. Svo þyrfti að ræða til dæm­is reiknaðan kostnað af því að veiða loðnu á móti því að fá hana í gegn­um þorsk. Það er auðvelt að reikna þetta í land­búnaði – við fáum miklu meira fyr­ir lömb­in en grasið. Í sjáv­ar­út­vegi er þetta þörf spurn­ing.“

Bend­ir Svan­ur einnig á að það geta verið teg­und­ir sem þarf að stór­auka veiðar á til að vernda aðra nytja­stofna, sér­stak­lega teg­und­ir sem stunda mikið afrán.

Frétt af mbl.is

Tíma­bært að rann­saka afrán hvala

Eitt lík­an ekki svarið

Bjarki Þór Elvars­son, töl­fræðing­ur hjá Haf­rann­sókna­stofn­un, seg­ir nú þegar vist­kerf­is­nálg­un viðhafða hjá stofn­un­inni, en tek­ur fram að slík nálg­un eigi sér einnig tak­mark­an­ir. Bend­ir hann meðal ann­ars á að svör­in sem úr­vinnsla gagna gef­ur velti mikið á spurn­ing­arn­ar sem lagðar séu til grunns, það er að segja hvert mark­miðið er hverju sinni.

„All­ir sem eru að vinna í þess­um bransa hafa verið að vinna í átt að vist­kerf­is­nálg­un. Það má segja að fyrsta skrefið hafi verið ein­stofna­nálg­un sem við höf­um byggt okk­ar ráðgjöf á og koma sem flest­um stofn­um inn í slíka ráðgjöf og þannig fáum við betri mynd hvert veiðiþol hvers stofns er. Þegar maður byrj­ar þar þá rek­umst við á áhrif um­hverf­isþátta, annarra stofna eða til dæm­is blönduðum veiðum. Þetta eru marg­ir þætt­ir sem spila inn í,“ út­skýr­ir Bjarki Þór.

Bjarki Þór Elvars­son, töl­fræðing­ur hjá Haf­rann­sókna­stofn­un. mbl.is/​Krist­inn Magnús­son

Hann seg­ir stofn­líkön­in sem eru til grund­vall­ar veiðiráðgjaf­ar ekki svara því sem viðkem­ur til að mynda svæðis­bundn­um áhrif­um og er því stuðst við aðrar aðferðir til dæm­is við ákv­arðanir er varða tíma­bund­in eða ótíma­bund­in friðun­ar­svæði.

„Stutta svarið er að það er verið að færa sig yfir í aukna vist­kerf­is­nálg­un og við byggj­um okk­ar ráðgjöf á meiri gögn­um en bara ein­stofnaráðgjöf­inni sjálfri. Það að fara í flók­in vist­kerf­is­líkön er þátt­ur í því en það eru marg­ir þætt­ir sem einnig þarf að líta til eins og staðsetn­ingu líf­fræðilegr­ar fjöl­breytni sem þarf að vernda, áhrif nýt­ing­ar á set­lög og þar af leiðandi búsvæði og margt fleira – það er ekki ein stök lausn á þessu. Við verðum þess vegna að nýta marg­vís­leg­ar aðferðir því rann­sókn­ar­spurn­ing­arn­ar eru svo mis­jafn­ar.“

Að mati Bjarka Þórs er leiðin að auk­inni vist­kerf­is­nálg­un ekki að smíða eitt stórt lík­an held­ur að smíða mörg líkön sem hægt er að sníða að þeirri rann­sókn­ar­spurn­ingu sem þarf að svara hverju sinni.