Morgunblaðið | 14.3.2025 | 17:17

80 ár frá upphafi ÚA

Fyrsti togari Útgerðarfélags Akureyringa kom til Akureyrar í maí 1947. Hét hann Kaldbakur EA-1. Ljósmynd/Minjasafnið á Akureyri

Í dag eru liðin 80 ár frá því að saga Útgerðarfélags Akureyringa hófst, en allt byrjaði þetta með því að haldinn var fundur á Akureyri 14. mars 1945 til að kanna áhuga á stofnun útgerðarfélags í bænum með það fyrir augum að sækja um skipakaup til Nýbyggingarráðs en umsóknafrestur um slík kaup var við það að renna út.

Upphaf félagsins er rifjað upp í færslu á vef Samherja, sem er móðurfélag Útgerðarfélags Akureyringa.

„Ráðuneyti Ólafs Thors vildi nota stríðsgróða þjóðarinnar til nytsamlegra hluta og ákvað meðal annars að endurnýja togaraflota landsmanna. Þrátt fyrir ríkan áhuga meðal bæjarbúa um að kaupa togara, var deilt um form á slíkum rekstri. Sjálfstæðismaðurinn Helgi Pálsson boðaði til fundarins um stofnun félags og skemmst er frá því að segja að ákveðið var að hefja undirbúning að stofnun útgerðarfélags með þátttöku Akureyrarbæjar. Helgi var kosinn formaður framkvæmdaráðs og síðar var hann kosinn formaður bráðabirgðastjórnar Útgerðarfélags Akureyringa,“ segir í færslunni.

Fiskitangi, athafnasvæði Útgerðarfélags Akureyringa á níunda áratug síðustu aldar. Ljósmynd/Samherji

Fleiri hundruð fengið sín fyrstu laun hjá ÚA

Hóf framkvæmdaráð hins nýja félags strax handa og ritaði bæjarstjórn bréf þar sem falast var eftir hlutafjárútboði. Dreifibréf var einnig borið í hvert hús þar sem bæjarbúar voru beðnir um að leggja málinu lið.

Stofnfundur Útgerðarfélags Akureyringa var síðan haldinn með formlegum hætti 26. maí 1945. Fyrsti togari hins nýja félags kom til heimahafnar á Akureyri í fyrsta sinn 17. maí 1947 og bar hann nafnið Kaldbakur EA-1. Togarinn var keyptur nýr frá Shelby í Englandi og var 654 brúttólestir.

„Rekstur Útgerðarfélags Akureyringa hefur alla tíð verið öflugur, þótt á ýmsu hafi gengið eins og í öllum atvinnurekstri. Reglulega var hart deilt um starfsemina innan bæjarstjórnar, pólitískar þrætur um ýmis mál er tengdust rekstrinum eða fyrirhuguðum fjárfestingum voru áberandi. Þetta á einkum við um upphafsárin, ekki síst þegar reksturinn var erfiður,“ segir í færslu Samherja.

Greint er frá því að hundruð bæjarbúa hafi tekið sín fyrstu skref á vinnumarkaði hjá félaginu og fengið sín fyrstu laun með sumarvinnu hjá Útgerðarfélagi Akureyringa. Margir hafa haldist í starfi hjá félaginu og hefur starfsaldur alltaf verði hár.

Unnið á dekkinu á Harðbaki EA árið 1973. Ljósmynd/Samherji

Halda upp á tímamótin

Samherji festi kaup á eignum útgerðarfélagsins Brims á Akureyri árið 2011 en Brim hafði nokkrum árum áður keypt Útgerðarfélag Akureyringa af Eimskip. Kaup Samherja á Útgerðarfélagi Akureyringa voru þau stærstu innan íslensks sjávarútvegs um langt árabil, að því er fram kemur í færslunni.

„Félagið er sem sagt 80 ára á þessu ári og við ætlum að minnast þessara tímamóta með ýmsum hætti. Minjasafnið á Akureyri mun gera starfsemi félagsins skil og án efa verða fleiri viðburðir í tilefni afmælisins á árinu,“ segir Kristján Vilhelmsson, framkvæmdastjóri útgerðarsviðs Samherja.

Faðir Kristjáns, Vilhelm Þorsteinsson, var framkvæmdastjóri Útgerðarfélags Akureyringa frá 1965 til 1992.