Morgunblaðið | 15.4.2025 | 7:25 | Uppfært 7:43

Tugmilljarðatjón af völdum veiðigjalda

Sitt sýnist hverjum um frumvarp um veiðigjöld. Morgunblaðið/Eggert

Tvöföldun veiðigjalda, eins og ríkisstjórnin hyggst innleiða, gæti rýrt verðmæti skráðra sjávarútvegsfyrirtækja í Kauphöllinni um 53 milljarða króna og dregið verulega úr hvata til fjárfestinga í greininni vegna minni arðsemi.

Þetta kemur fram í nýrri greiningu Jakobsson Capital, sem unnin var fyrir Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) og Morgunblaðið hefur undir höndum.

Varað er við því að komi einnig til ytri áfalla – svo sem lélegrar nýliðunar loðnustofns eða viðskiptastríðs – sé hætt við að umsvifin minnki verulega og sjávarútvegur verði „ekki lengur einn af máttarstólpunum í íslensku atvinnulífi“.

Greiningin sýnir að breytingarnar muni bitna misjafnlega á sjávarútvegsfélögunum þremur, sem skráð eru í Kauphöllina – Brimi, Síldarvinnslunni og Ísfélaginu – en saman fara þau með tæp 30% aflaheimilda. Mestu hlutfallslegu áhrifin verða hjá Ísfélaginu, sem byggir rekstur sinn að miklu leyti á uppsjávarveiðum. Árið 2024 reyndist sérstaklega erfitt fyrir greinina, ekki síst vegna loðnubrests, og var meðalárangur félaganna sá lakasti í áratug – með arðsemi á eigið fé um 5,8%.

Hagnaðarhlutfall fyrirtækjanna hefði samkvæmt greiningunni lækkað úr 20% í 17% árið 2023 ef hærri veiðigjöld hefðu þá verið komin til framkvæmda. Greiningin bendir einnig á að núverandi útreikningar veiðigjalda byggi á raunkostnaði, en breytingin miði við markaðsverð sem endurspegli jaðarverð, sem geti dregið úr rekstrargrundvelli fiskvinnslu.

Þá verði arðsemi nýrra fjárfestinga svo lítil að það borgi sig varla að fjárfesta í greininni frekar en að leggja fé í ríkisskuldabréf.

Blaðið hefur heimildir fyrir því að í dag hyggist SFS skila umsögn um veiðigjaldafrumvarpið til Hönnu Katrínar Friðriksson atvinnuvegaráðherra, en þessi greining og ýmis gögn önnur munu fylgja umsögninni.

Sem kunnugt er gaf ráðherra aðeins vikulangan umsagnarfrest í samráðsgátt, þó að samþykkt ríkisstjórnar kveði á um a.m.k. 2-4 vikna frest.