Morgunblaðið | 6.5.2025 | 7:00

Deilt um veiðigjöldin fram á kvöld

Hanna Katrín Friðriksson atvinnuvegaráðherra mælir fyrir frumvarpi um breytingar á veiðigjaldi í gærdag, en 1. umræða stóð fram á kvöld. mbl.is/Eggert

Hanna Katrín Friðriksson atvinnuvegaráðherra mælti í gær fyrir frumvarpi sínu um hækkun veiðigjalda í sjávarútvegi. Hún byggir á innleiðingu reikniaðferðar á verðmæti sjávarafurða, sem lagt er til grundvallar veiðigjöldunum, en talið er að með því tvöfaldist veiðigjaldið.

Með þessari aðferð segir atvinnuvegaráðherra að komast megi að raunverulegu verðmæti aflans, veiðigjöldin því sanngjarnari en fyrr og sú „leiðrétting“ tímabær.

Stjórnarliðar sögðu ýmist að í frumvarpinu fælust sáralitlar breytingar eða að með því yrði útgerðarauðvaldinu skákað svo um munaði. Einn þeirra sagði koma til greina að beita sjávarútvegsfyrirtæki refsiaðgerðum ef þau gripu til hagræðingar vegna hækkunar veiðigjalda.

Bergþór Ólason þingflokksformaður Miðflokksins var fyrstur stjórnarandstæðinga til andsvara. Hann gerði athugasemdir við orð ráðherra um að flestar athugasemdir í samráðsgátt hefðu verið jákvæðar, efnislegar athugasemdir hefðu þvert á móti verið gagnrýnar. Hefði þó aðeins gefist vika til þess að skila athugasemdum. Hann gagnrýndi og feluleik stjórnarliða, sem vildu ekki kannast við að frumvarpið snerist um skattahækkun.

Ingibjörg Isaksen þingflokksformaður Framsóknar tók í sama streng, gagnrýndi nálgun ríkisstjórnarinnar, sem hefði augljóslega áhrif á byggðir landsins, útgerð og vinnslu.

Sigurjón Þórðarson, þingmaður Flokks fólksins og formaður atvinnuveganefndar, sagði víglínuna skýra varðandi frumvarpið. Andstæðingar þess stýrðust af þröngri sérhagsmunagæslu en stuðningsmenn þess vildu tryggja almannahagsmuni með réttlætið að leiðarljósi.

Jens Garðar Helgason varaformaður Sjálfstæðisflokksins var atkvæðamikill í umræðunni og kom iðulega upp til andsvara við stjórnarliða. Hann sagði ríkisstjórnina skorta alla framtíðarsýn, eyða meiru en hún aflaði, en í stað þess að horfa til verðmætasköpunar kysi hún skattahækkanir. Það væri sorglegt að það væri eina lausnin sem stjórnarflokkarnir sæju.

Eiríkur Björn Björgvinsson þingmaður Viðreisnar sagðist hafa vitneskju um að fólk væri hrætt við að tjá sig um veiðigjöldin af ótta við útgerðina og hótanir hennar um að draga úr umsvifum í atvinnulífi.

Eydís Ásbjörnsdóttir þingmaður Samfylkingar gaf í máli sínu til kynna að útgerðarfyrirtæki yrðu beitt hörðu ef þau brygðust við hækkun veiðigjalda svo sem með hagræðingu. Ráðherra hefði ýmis úrræði til að koma í veg fyrir lokun landvinnslu og útflutning afla, til dæmis með „vinnsluskyldu eða útflutningsálagi“.

Guðlaugur Þór Þórðarson þingmaður Sjálfstæðisflokks henti þetta á lofti og sagði merkilegt að nú þegar væru fram komnar hótanir um geðþóttaákvarðanir framkvæmdavaldsins ef sjávarútvegsfyrirtæki leyfðu sér að bregðast við breyttum aðstæðum. Sem væri hálfu sérkennilegra í ljósi þess að staðhæft væri í frumvarpinu að umræddar skattahækkanir hefðu nákvæmlega engar afleiðingar, sem hann sagði að hefði aldrei gerst áður í mannkynssögunni.

Ása Berglind Hjálmarsdóttir þingmaður Samfylkingar sagði mikilvægt að samþykkja frumvarpið um hækkun veiðigjalda, þannig yrði jafnað um auðvaldið og réttlætið fundið.

María Rut Kristinsdóttir þingmaður Viðreisnar sagði litlar breytingar felast í frumvarpinu, þar væri í engu hróflað við fiskveiðistjórnarkerfinu, aðeins hvernig gjaldstofninn væri reiknaður út, og afleiðingar hverfandi.

Sigurður Ingi Jóhannsson formaður Framsóknarflokksins sagði öfugmæli að með frumvarpinu væri leitað að réttlæti og sátt. Það væri fráleitt að tala um að tíu milljarðar króna yrðu innheimtir af atvinnugrein sem að langmestu leyti væri úti á landi án þess að það hefði minnstu áhrif. Frumvarpið eitt væri þegar farið að hafa áhrif.

Jón Pétur Zimsen sagði atvinnuvegaráðherra hafa vanrækt samráð við hagaðila. Hanna Katrín bar af sér sakir en Jón sagði ástæðulaust að draga orð sín til baka.

Þingumræða stóð enn þegar Morgunblaðið fór í prentun.