Guðmundur Helgi Þórarinsson, formaður VM, segir í pistli í sjómannadagsblaði 200 mílna skammarlegt að útgerðarmenn treysti sér ekki til að semja við sjómenn þrátt fyrir að útgerðirnar séu að skila sögulegum hagnaði.
„Ég skora á útgerðarmenn að leggja sig fram við að ná samningum við þessa lykilstarfsmenn sína,“ skrifar hann.
Sú var tíðin að sjómannadagurinn var haldinn hátíðlegur um allt land; útgerð var í öllum bæjum og þorpum hringinn í kringum landið. Allir höfðu tengingu við sjávarútveginn og sjómenn voru hetjur hafsins sem drógu björg í bú. Það er af sem áður var. Nú er svo komið að hátíðahöld vegna sjómannadagsins eru víða ekki nema svipur hjá sjón. Bátarnir eru færri, stærri og afkastameiri, líkt og útgerðirnar sjálfar. Excel-útreikningar ráða för og allt snýst um að hámarka gróðann. Mannlegi hlutinn, sjarminn við veiðarnar, er horfinn.
Nú er að renna upp fjórði sjómannadagurinn síðan kjarasamningar sjómanna og SFS runnu síðast út. Að vísu skrifuðu öll stéttarfélög sjómanna undir nýjan kjarasamning 9. febrúar síðastliðinn, þar sem félögin töldu ekki lengra komist án átaka. Það er skemmst frá því að segja að öll félögin, ef Félag skipstjórnarmanna er undanskilið, felldu samninginn. Það er ótrúlegt að útgerðarmenn, sem margir hverjir reka fyrirtæki sem skila miklum arði ár frá ári, geti ekki náð sáttum við sjómenn sína, þá starfsmenn sem afla verðmætanna.
Hagnaður útgerðarfélaga fer hækkandi ár frá ári. Á síðasta ári nam rekstrarhagnaður Brims fyrir afskriftir og fjármagnsliði (EBITDA hagnaður) ígildi 17 milljarða króna. Hann jókst um rúm 25% á milli ára. Þá nam hagnaður Síldarvinnslunnar á síðasta ári um 10,2 milljörðum króna. Eigið fé samstæðunnar var í lok árs 83 milljarðar króna. Gunnþór Ingvason, forstjóri Síldarvinnslunnar, hefur látið hafa eftir sér að árið 2022 sé besta rekstrarár í sögu Síldarvinnslunnar. Árið hafi einkennst af góðum gangi í veiðum og vinnslu.
Það eru ekki bara stóru sjávarútvegsfyrirtækin sem skila góðum hagnaði. Loðnuvinnslan á Fáskrúðsfirði hefur aldrei skilað meiri hagnaði en í fyrra; þremur og hálfum milljarði króna. Það er langbesta rekstrarár fyrirtækisins.
Það er skammarlegt að þrátt fyrir allt þetta treysti útgerðarmenn sér ekki til að semja við sjómenn. Ég skora á útgerðarmenn að leggja sig fram við að ná samningum við þessa lykilstarfsmenn sína. Það er nóg til.
Að lokum vil ég óska samningslausum sjómönnum og fjölskyldum þeirra innilega til hamingju með daginn.