Gera má ráð fyrir því að utanríkis- og vinnumálaráðherra Færeyja muni beita heimild sinni til að setja auknar þvingunaraðgerðir gegn Rússum og banna landanir rússneskra skipa sem hafa verið á úthafskarfaveiðum á Reykjaneshrygg.
Þetta kemur fram í svari utanríkisráðherra við fyrirspurn Diljá Mistar Einarsdóttur, þingmanns Sjálfstæðisflokksins, um rússneska togara á Reykjaneshrygg. Eins og greint hefur verið frá hafa rússneskir togarar sem stunda veiðar á karfa á Reykjaneshrygg fengið þjónustu í færeyskum höfnum þrátt fyrir bann Norðaustur-Atlantshafsfiskveiðinefndarinnar (NEAFC) þar um.
Í fyrirspurn sinni spurði Diljá Mist að því hvort að ráðherra hefði upplýsingar um það af hverju rússnesku togararnir hefðu fengið þjónustu í Færeyjum. Í svari ráðherra kemur fram að skort hefði lagaheimild í lögum um fiskveiðar til að banna tilteknum skipum að landa í færeyskum höfnum. Þar af leiðandi hefðu rússnesku skipin fengið þjónustu í Færeyjum. Aftur á móti hefðu breytingar á lögum um þvingunaraðgerðir verið samþykktar í færeyska þinginu 16. júní sl. og utanríkis- og vinnumálaráðherra Færeyja lýst því yfir að hann muni beita heimild sinni til að setja fyrrnefndar þvingunaraðgerðir gegn Rússum og banna landanir rússneskra skipa sem hafa verið á úthafskarfaveiðum á Reykjaneshrygg.
Fram kemur í svarinu, sem var skilað inn um síðustu mánaðamót, að reikna megi með því að bannið verði sett í byrjun júlímánaðar. Þá hafi færeysk stjórnvöld í hyggju að endurskoða lög um fiskveiðar þannig að í framtíðinni verði hægt að beita lokunum af þessu tagi vegna brota á alþjóðasamningum.
Diljá Mist spurði einnig að því að hvort að ráðherra hefði gert athugasemd við stjórnvöld í Færeyjum og Danmörku í sambandi við þessa þjónustu færeyskra hafna við rússneska togara. Því er ekki svarað beint, en tekið fram að íslensk stjórnvöld eigi í reglulegum samskiptum við stjórnvöld í Færeyjum og Danmörku, ekki síst um sjávarútvegsmál og málefni hafsins. Þá kemur fram að íslensk stjórnvöld telji fyrrnefnda lagabreytingu mjög jákvæða.
Loks er spurt hver viðbrögð íslenskra yfirvalda hafi verið við því að rússneskir togarar, sem sigla vegna þessa um íslenska lögsögu, hafi verið staðnir að því að toga yfir fjarskiptastrengi.
Í svari ráðherra kemur fram að rússneskir togarar, líkt og önnur skip, njóti frelsis til siglinga og friðsamlegrar farar eftir því sem kveðið er á um í hafréttarsamningi Sameinuðu þjóðanna.
„Umferð rússneskra togara um íslenska lögsögu er heldur takmörkuð en íslensk stjórnvöld hafa gripið til aðgerða til að takmarka hana enn frekar, til að mynda með innleiðingu þvingunaraðgerða Evrópusambandsins um hafnbann og með því að synja umsóknum rússneskra stofnana um að stunda vísindalegar rannsóknir innan íslenskrar lögsögu,“ segir í svarinu.
Þá kemur einnig fram að vegna breyttrar stöðu í öryggismálum í Evrópu hafi Landhelgisgæslan aukið eftirlit með umferð rússneskra togara um íslenska lögsögu, m.a. með gervitunglaeftirliti og auknu samstarfi við nágrannaríki.
„Vegna mikilvægis fjarskiptatenginga við útlönd ákvað þjóðaröryggisráð að kalla til samráðshóp sérfræðinga til þess að fjalla um mögulegar sviðsmyndir komi til rofs á fjarskiptatengingum við útlönd. Markmið samráðsins er nánar tiltekið að kortleggja gagnatengingar við útlönd og varafjarskiptaleiðir, einkum er varðar mikilvæga innviði og starfsemi, að greina skipulagsleg og tæknileg úrlausnarefni og útfærslur, m.a. með tilliti til viðgerðar- og viðbragðsgetu ef kemur til þess að það þurfi að gera við eða lagfæra sæstrengi,“ segir í svarinu.
Þá kemur einnig fram að búið sé að setja á laggirnar sérstaka miðstöð í flotastjórn Atlantshafsbandalagsins sem sinnir samþættingu og upplýsingagjöf í sambandi við neðansjávarinnviði. Þá sé aukinn viðbúnaður og eftirlit bandalagsríkja á hafsvæðinu umhverfis Ísland og nýleg ákvörðun stjórnvalda um að heimila bandarískum kafbátum að koma hingað til lands liður í auknu eftirliti og tryggir betra öryggi neðansjávarinnviða.