Þorsteinn Már skaut föstum skotum á SKE

Þorsteinn Már Baldvinsson, stjórnarformaður Síldarvinnslunnar, skaut föstum skotum á Samkeppniseftirlitið …
Þorsteinn Már Baldvinsson, stjórnarformaður Síldarvinnslunnar, skaut föstum skotum á Samkeppniseftirlitið á aðalfundi Síldarvinnslunnar. mbl.is/Hákon Pálsson

„Stjórn Síld­ar­vinnsl­unn­ar hef­ur ekki áhyggj­ur af niður­stöðu at­hug­un­ar Sam­keppnis­eft­ir­lits­ins en set­ur hins veg­ar spurn­inga­merki við hvernig stofn­un­in nálg­ast sín viðfangs­efni,“ sagði Þor­steinn Már Bald­vins­son, stjórn­ar­formaður Síld­ar­vinnsl­unn­ar hf., í ræðu sinni á aðal­fundi fé­lags­ins í dag og skaut föst­um skot­um á Sam­keppnis­eft­ir­litið (SKE). Spurði hann hags­muni hverra stofn­un­in væri að gæta og full­yrti að SKE sé oft að veikja stöðu ís­lenskra fyr­ir­tækja í sam­keppn­inni á er­lend­um mörkuðum.

Til­efni orða Þor­steins Más var að eft­ir­litið til­kynnti í fe­brú­ar síðastliðnum að hafið væri um­sagn­ar­ferli vegna fjár­fest­ing­ar Síld­ar­vinnsl­unn­ar á helm­ings­hlut í sölu­fyr­ir­tæk­inu Ice Fresh Sea­food af Sam­herja, sem greint var frá í sept­em­ber í fyrra.

Í til­kynn­ingu SKE sagði að það yrði „sér­stakt at­hug­un­ar­efni hvort slík tengsl séu til staðar, eða séu að mynd­ast með kaup­un­um, að líta beri á fé­lög­in sem eitt og sama fyr­ir­tækið (í sam­keppn­is­rétti nefnt ein efna­hags­leg ein­ing), þ.e. hvort sam­band þeirra sé svo náið að það jafn­gild­ir einni efna­hags­legri ein­ingu en ekki sam­starfi sjálf­stæðra keppi­nauta.“

„Til­kynn­ing Sam­keppnis­eft­ir­lits­ins er merki­leg meðal ann­ars í ljósi þess að stofn­un­in hef­ur margsinn­is áður fjallað um stjórn­un­ar- og eigna­tengsl þess­ara fyr­ir­tækja eða frá ár­inu 2009 án þess að hafa talið þörf á íhlut­un,“ sagði Þor­steinn Már í ræðu sinni.

„Öllum má vera ljóst að Sam­herji stýr­ir ekki Síld­ar­vinnsl­unni sem er hluta­fé­lag sem er rekið í sam­ræmi við ákvæði laga um hluta­fé­lög. Aðal­fund­ur er æðsta ákvörðun­ar­vald í mál­efn­um fé­lags­ins og á milli aðal­funda þess eru það stjórn­in sem ræður. Sam­herji á einn full­trúa í stjórn fé­lags­ins. Dag­leg­um rekstri er stýrt af for­stjóra sem sæk­ir umboð sitt til stjórn­ar. Hlut­haf­ar fé­lags­ins eru í dag á fjórða þúsund og þeirra á meðal eru marg­ir af stærstu líf­eyr­is­sjóðum lands­ins.“

Þá vakti Þor­steinn Már sér­stak­lega at­hygli á því að Sam­herji hafi minnkað eign­ar­hlut sinn í Síld­ar­vinnsl­unni í kjöl­far skrán­ing­ar fé­lags­ins í Kaup­höll vorið 2021. Við þetta fór hlut­ur Sam­herja í Síld­ar­vinnsl­unni úr tæp­lega 45% í 30%.

Með hags­muni hverra í huga?

„Það er ekki ljóst hvaða hags­muni Sam­keppnis­eft­ir­litið á Íslandi er að verja og hvaða sam­keppni stofn­un­in tel­ur sig standa vörð um. Fjár­fest­ing­in í Ice Fresh Sea­food hef­ur eng­in áhrif á ís­lensk­an markað eða sam­keppni hér inn­an­lands enda sel­ur fyr­ir­tækið all­ar afurðir á er­lend­an markað. Hvaða hags­muni er Sam­keppnis­eft­ir­litið þá að verja með sinni at­hug­un? Er stofn­un­in að standa vörð um hags­muni kaup­enda sjáv­ar­af­urða í Evr­ópu og Asíu? Eru það stór­ar versl­un­ar­keðjur í Frakklandi?“ spurði Þor­steinn Már.

Sýndi hann fund­ar­gest­um veltu nokk­urra af þeim versl­un­ar­keðjum sem Ice Fresh Sea­food er í viðskipt­um við. Ice Fresh Sea­food nær hvergi 0,05% af veltu þess­ara fyr­ir­tækja.

„Und­an­far­in ár hef ég ít­rekað bent á að umræðan um stærð ís­lenskra sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tækja er á villi­göt­um. Staðreynd­in er sú að ís­lensk­ur sjáv­ar­út­veg­ur í heild sinni er agn­arsmár í sam­an­b­urði við þau risa­vöxnu er­lendu sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tæki sem að við erum í sam­keppni við á er­lend­um mörkuðum,“ sagði stjórn­ar­formaður­inn.

Önnur lög­mál um er­lend fé­lög?

Sagði Þor­steinn Már mun­inn fara vax­andi og benti á alþjóðlegu stór­fyr­ir­tæk­in Mowi og SalM­ar sem bæði eru með starf­semi hér á landi. Mowi er stærsta sjáv­ar­út­vegs­fyruir­tæki í heimi og nam velta þess um 820 millj­arða króna á síðasta ári, en velta Síld­ar­vinnsl­unn­ar er um 6% af veltu Mowi. Salm­ar er næst stærsta fisk­eld­is­fyriur­tæki í heimi og er jafn­framt eig­andi stærsta upp­sjáv­ar­fé­lags á heimsvísu.

„Þrátt fyr­ir að þessi tvö fé­lög séu bæði með starf­semi á Íslandi, og séu marg­falt stærri en öll ís­lensku sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tæk­in sam­an­lagt, þá voru þau ekki á lista yfir þau þrjá­tíu fyr­ir­tæki sem Sam­keppnis­eft­ir­litið óskaði eft­ir ít­ar­leg­um upp­lýs­ing­um frá á síðasta ári vegna at­hug­un­ar á stjórn­un­ar- og eign­artengsl­um í ís­lensk­um sjáv­ar­út­vegi. Dæmi um fyr­ir­tæki sem at­hug­un sam­keppnis­eft­ir­lits­ins náði til er til dæm­is G.Run í Grund­arf­irði. Mowi er 400 sinn­um stærra fyr­ir­tæki en G.Run sem telst vera stórt og þjóðhags­lega mik­il­vægt fyr­ir­tæki sam­kvæmt Sam­keppnis­eft­ir­lit­inu. Það má því segja að Mowi nái ár­sveltu G.Run um há­deg­is­bil á hverj­um ein­asta virka degi árs­ins, út­skýrði Þor­steinn Már.

Vakti hann at­hygli á að um­rædd at­hug­un SKE á eigna­tengsl­um í ís­lensk­um sjáv­ar­út­vegi hafi reynst ólög­mæt.

„Þessi atriði vekja upp þá spurn­ingu hvort önn­ur lög­mál gildi um er­lend sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tæki á Íslandi og hvort eft­ir­lits­stofn­an­ir beiti sér síður gegn þeim.“

„Lax er bara lax“

Þor­steinn Már vék máli sínu næst að íhlut­un vegna meintr­ar samþjöpp­un­ar í ís­lensku lax­eldi og snéri að því að það hafi verið sett sem skil­yrði fyr­ir samruna NTS og Salm­ar að sam­einað fé­lag yrði að selja hlut sinn í Arctic Fish, sem Síld­ar­vinnsl­an á þriðjung í.

„Það var Sam­keppnis­eft­ir­litið hér á Íslandi sem tók virk­an þátt og aðstoðaði fram­kvæmda­stjórn ESB í þessu máli,“ sagði hann og benti á að í til­kynn­ingu Ske vegna máls­ins var sér­stak­lega vak­in at­hygli á því. Var talið að samrun­inn myndi leiða til rösk­un á sam­keppni því sam­einað fyr­ir­tæki yrði lang­stærsti fram­leiðandi að ís­lensk­um laxi inn á EES-svæði.

„Sá sem rit­ar þenn­an texta veit greini­lega lítið um lax­eldi og minna um þá markaði sem afurðirn­ar eru seld­ar á. Það er ekki til neinn sér­stak­ur vörumarkaður fyr­ir ís­lensk­an eld­islax enda er hann ræktaður á sama hátt og norski lax­inn og er að auki fram­leidd­ur af fyr­ir­tækj­um í meiri­hluta­eigu Norðmanna.“

Full­yrti Þor­steinn már að þótt lax sé merkt­ur að hann sé frá Íslandi sé hann ekki sjálf­krafa orðinn að sér­vöru. „Enda er markaður fyr­ir lax sá sami og viðskipta­vin­irn­ir þeir sömu. Lax er bara lax. Lax­inn, sama hvort hann sé ræktaður í Fær­eyj­um, Nor­egi eða á Íslandi, kem­ur af sama stofni, fóðraður með sama fóðrinu og end­ar á diskn­um hjá sömu neyt­end­un­um.“

Staðhæf­ing­ar út í blá­inn

Vakti hann at­hygli á því að lax­eld­is­fyr­ir­tæk­in séu hluti af norsku sam­stæðum sem fram­leiða um 800 þúsund tonn af laxi ár­lega ann­ars staðar en á Íslandi. „Trúa menn því að þessi fyr­ir­tæki selji tutt­ugu til þrjá­tíu þúsund tonn af ís­lensk­um laxi, eða lítið brot af heild­ar­fram­leiðslunni, sem ein­hverja sér­vöru? Hvernig er hún frá­brugðin norsk­um, skosk­um eða laxi frá Fær­eyj­um?“

Seld voru um tutt­ugu þúsund tonn af laxi frá Íslandi á evr­ópska markaði í fyrra, en í heild keypti Evr­ópa 1,2 millj­ón­ir tonna af laxi.

„Sam­keppnis­eft­ir­litið tel­ur sig hafa tryggt að Íslend­ing­ar fái minna fyr­ir lax­inn en aðrir fram­leiðend­ur og þar af leiðandi lægri gjald­eyris­tekj­ur fyr­ir þjóðarbúið. Þannig að þessi full­yrðing Sam­keppnis­eft­ir­lits­ins um „sér­stak­an vörumarkað“ er bara út í blá­inn,“ sagði Þor­steinn Már.

Full­yrti hann að SKE væri í mörg­um til­vik­um að „gera ís­lensk­um fyr­ir­tækj­um, sem starfa á er­lend­um mörkuðum í sam­keppni við risa­vaxna keppi­nauta, erfitt fyr­ir. Íslensk fyr­ir­tæki eru oft á tíðum með litla markaðshlut­deild á þeim mörkuðum sem þau selja afurðir sín­ar á.“

Fór hann ekki út í get­gát­ur um „hvers vegna Sam­keppnis­eft­ir­litið tel­ur þetta vera í sín­um verka­hring og hvaða hags­muni stofn­un­in tel­ur sig vera að verja með fram­göngu sinni.“ Það væri verk­efni annarra.

mbl.is
Fleira áhugavert
Afurð Dags. Meðalverð
Þorskur, óslægður 13.6.25 489,14 kr/kg
Þorskur, slægður 13.6.25 696,31 kr/kg
Ýsa, óslægð 13.6.25 494,19 kr/kg
Ýsa, slægð 13.6.25 246,86 kr/kg
Ufsi, óslægður 13.6.25 165,36 kr/kg
Ufsi, slægður 13.6.25 258,43 kr/kg
Undirmálsufsi, óslægður 26.5.25 99,00 kr/kg
Djúpkarfi 12.6.25 12,00 kr/kg
Gullkarfi 13.6.25 199,22 kr/kg
Litli karfi 11.6.25 10,00 kr/kg

Fleiri tegundir »

15.6.25 Eyrún SH 94 Grásleppunet
Grásleppa 1.086 kg
Samtals 1.086 kg
15.6.25 Þorleifur EA 88 Þorskfisknet
Þorskur 1.702 kg
Ufsi 171 kg
Karfi 68 kg
Samtals 1.941 kg
15.6.25 Áskell ÞH 48 Botnvarpa
Þorskur 42.067 kg
Karfi 9.917 kg
Ufsi 3.054 kg
Langa 110 kg
Grálúða 88 kg
Steinbítur 11 kg
Ýsa 3 kg
Skarkoli 1 kg
Samtals 55.251 kg

Skoða allar landanir »

Fleira áhugavert
Afurð Dags. Meðalverð
Þorskur, óslægður 13.6.25 489,14 kr/kg
Þorskur, slægður 13.6.25 696,31 kr/kg
Ýsa, óslægð 13.6.25 494,19 kr/kg
Ýsa, slægð 13.6.25 246,86 kr/kg
Ufsi, óslægður 13.6.25 165,36 kr/kg
Ufsi, slægður 13.6.25 258,43 kr/kg
Undirmálsufsi, óslægður 26.5.25 99,00 kr/kg
Djúpkarfi 12.6.25 12,00 kr/kg
Gullkarfi 13.6.25 199,22 kr/kg
Litli karfi 11.6.25 10,00 kr/kg

Fleiri tegundir »

15.6.25 Eyrún SH 94 Grásleppunet
Grásleppa 1.086 kg
Samtals 1.086 kg
15.6.25 Þorleifur EA 88 Þorskfisknet
Þorskur 1.702 kg
Ufsi 171 kg
Karfi 68 kg
Samtals 1.941 kg
15.6.25 Áskell ÞH 48 Botnvarpa
Þorskur 42.067 kg
Karfi 9.917 kg
Ufsi 3.054 kg
Langa 110 kg
Grálúða 88 kg
Steinbítur 11 kg
Ýsa 3 kg
Skarkoli 1 kg
Samtals 55.251 kg

Skoða allar landanir »