Kallar eftir vistkerfisnálgun

Svanur Guðmundsson framkvæmdastjóri Bláa hagkerfisins ehf. segir þörf á nýrri …
Svanur Guðmundsson framkvæmdastjóri Bláa hagkerfisins ehf. segir þörf á nýrri nálgun í fiskveiðistjórnuninni. Samsett mynd

„Við höf­um ein­göngu verið að horfa á einn stofn í einu og gefa út veiðiráðgjöf til eins árs. Við erum ekki að horfa á heild­ar­mynd­ina,“ seg­ir Svan­ur Guðmunds­son, fram­kvæmda­stjóri Bláa hag­kerf­is­ins ehf., í sam­tali við Morg­un­blaðið. Hann tel­ur nauðsyn­legt að tek­in verði til end­ur­skoðunar sú aðferðafræði sem beitt er til að ákveða hversu mikl­um afla skal landað ár hvert til að tryggja aukna sjálf­bærni sem og efna­hags­leg­an ávinn­ing.

Hann bend­ir á að fjöl­marg­ar breyt­ur geta haft áhrif á þróun ólíkra fiski­stofna, ekki síður en vöxt­ur eða hnign­un annarra stofna, hvort sem það er afrán teg­unda eins og hvala og mak­ríls eða slök nýliðun í stofn­um sem eru mik­il­væg fæða fyr­ir aðrar teg­und­ir eins og loðna.

„Við erum ekki að horfa á breyt­ing­ar í fæðukeðju eða hita­stigi sjáv­ar. Lax­eldi myndi til dæm­is ekki ganga ef ekk­ert væri tekið til­lit til fóðurs eða hita­stigs. Það er fjallað um þessa þætti í skýrsl­um en það er ekki tekið til­lit til þeirra í ákvörðunum. Það hef­ur ekk­ert verið gert með þær ábend­ing­ar Haf­rann­sókna­stofn­un­ar þar sem sýnt hef­ur verið fram á að þorsk­ur­inn er bú­inn að létt­ast síðustu ár. Það er ekk­ert til­lit tekið til þess í ráðgjöf, meðal ann­ars vegna þess að þeir vita ekki hvers vegna fisk­ur­inn er að hor­ast.“

Þorskurinn horast og skilar því þjóðarbúinu minni verðmætum að sögn …
Þorsk­ur­inn hor­ast og skil­ar því þjóðarbú­inu minni verðmæt­um að sögn Svans Guðmunds­son­ar. Ljós­mynd/​Er­lend­ur Boga­son

Svan­ur seg­ir mik­il­vægt að taka upp vist­kerf­is­nálg­un þar sem tekið er til­lit til allra þátta og þannig tryggja sjálf­bæra nýt­ingu fiski­stofna. Þetta sé þó ekki bara spurn­ing um sjálf­bærni held­ur þar sem hold­mik­ill fisk­ur sé lík­legri til að skila góðum afurðum en fisk­ur sem upp­lif­ir fæðuskort.

Hann seg­ir lækk­andi nýt­ing­ar­hlut­fall á þorski gera það að verk­um að sam­fé­lagið verði af fleiri millj­örðum króna ár hvert ef ekk­ert er aðhafst.

Óvissa til skemmri tíma

Spurður hvort vist­kerf­is­nálg­un geti ekki leitt til þess að ákv­arðanir verði tekn­ar um að auka hval­veiðar til að grisja úr stofn­in­um og minnka afrán og minnka veiðar í til að mynda loðnu til að tryggja fæðu fyr­ir aðra stofna, svar­ar Svan­ur því ját­andi. Enda sé það hluti af vist­kerf­is­stjórn­un að viðhalda jafn­vægi í vist­kerf­inu hverju sinni. Þó óvissa fel­ist í því að þessi nýja nálg­un geti leitt til ákv­arðana sem við þekkj­um ekki ná­kvæm­lega í dag er Svan­ur sann­færður um að til lengri tíma muni fyr­ir­sjá­an­leiki og efna­hags­leg­ur ávinn­ing­ur verða meiri.

„Af því að við erum ekki með vist­kerf­is­nálg­un eða neina efna­hags­nálg­un er allt byggt á líf­fræðilegri há­mörk­un hvers stofns fyr­ir sig. Eins og þegar ráðgjöf í karfa var leiðrétt og kvóti auk­inn um 62%, var það efna­hags­lega mjög óhag­kvæmt. Við hefðum lík­lega ekki átt að auka karfa­heim­ild­ir svona mikið. Svo þyrfti að ræða til dæm­is reiknaðan kostnað af því að veiða loðnu á móti því að fá hana í gegn­um þorsk. Það er auðvelt að reikna þetta í land­búnaði – við fáum miklu meira fyr­ir lömb­in en grasið. Í sjáv­ar­út­vegi er þetta þörf spurn­ing.“

Bend­ir Svan­ur einnig á að það geta verið teg­und­ir sem þarf að stór­auka veiðar á til að vernda aðra nytja­stofna, sér­stak­lega teg­und­ir sem stunda mikið afrán.

Eitt lík­an ekki svarið

Bjarki Þór Elvars­son, töl­fræðing­ur hjá Haf­rann­sókna­stofn­un, seg­ir nú þegar vist­kerf­is­nálg­un viðhafða hjá stofn­un­inni, en tek­ur fram að slík nálg­un eigi sér einnig tak­mark­an­ir. Bend­ir hann meðal ann­ars á að svör­in sem úr­vinnsla gagna gef­ur velti mikið á spurn­ing­arn­ar sem lagðar séu til grunns, það er að segja hvert mark­miðið er hverju sinni.

„All­ir sem eru að vinna í þess­um bransa hafa verið að vinna í átt að vist­kerf­is­nálg­un. Það má segja að fyrsta skrefið hafi verið ein­stofna­nálg­un sem við höf­um byggt okk­ar ráðgjöf á og koma sem flest­um stofn­um inn í slíka ráðgjöf og þannig fáum við betri mynd hvert veiðiþol hvers stofns er. Þegar maður byrj­ar þar þá rek­umst við á áhrif um­hverf­isþátta, annarra stofna eða til dæm­is blönduðum veiðum. Þetta eru marg­ir þætt­ir sem spila inn í,“ út­skýr­ir Bjarki Þór.

Bjarki Þór Elvarsson, tölfræðingur hjá Hafrannsóknastofnun.
Bjarki Þór Elvars­son, töl­fræðing­ur hjá Haf­rann­sókna­stofn­un. mbl.is/​Krist­inn Magnús­son

Hann seg­ir stofn­líkön­in sem eru til grund­vall­ar veiðiráðgjaf­ar ekki svara því sem viðkem­ur til að mynda svæðis­bundn­um áhrif­um og er því stuðst við aðrar aðferðir til dæm­is við ákv­arðanir er varða tíma­bund­in eða ótíma­bund­in friðun­ar­svæði.

„Stutta svarið er að það er verið að færa sig yfir í aukna vist­kerf­is­nálg­un og við byggj­um okk­ar ráðgjöf á meiri gögn­um en bara ein­stofnaráðgjöf­inni sjálfri. Það að fara í flók­in vist­kerf­is­líkön er þátt­ur í því en það eru marg­ir þætt­ir sem einnig þarf að líta til eins og staðsetn­ingu líf­fræðilegr­ar fjöl­breytni sem þarf að vernda, áhrif nýt­ing­ar á set­lög og þar af leiðandi búsvæði og margt fleira – það er ekki ein stök lausn á þessu. Við verðum þess vegna að nýta marg­vís­leg­ar aðferðir því rann­sókn­ar­spurn­ing­arn­ar eru svo mis­jafn­ar.“

Að mati Bjarka Þórs er leiðin að auk­inni vist­kerf­is­nálg­un ekki að smíða eitt stórt lík­an held­ur að smíða mörg líkön sem hægt er að sníða að þeirri rann­sókn­ar­spurn­ingu sem þarf að svara hverju sinni.

Nán­ar um málið
í Morg­un­blaðinu
Áskrif­end­ur:
Nán­ar um málið
í Morg­un­blaðinu
Áskrif­end­ur:
Fleira áhugavert
Afurð Dags. Meðalverð
Þorskur, óslægður 27.5.25 522,57 kr/kg
Þorskur, slægður 27.5.25 563,91 kr/kg
Ýsa, óslægð 27.5.25 505,17 kr/kg
Ýsa, slægð 27.5.25 268,98 kr/kg
Ufsi, óslægður 27.5.25 213,02 kr/kg
Ufsi, slægður 27.5.25 283,20 kr/kg
Undirmálsufsi, óslægður 26.5.25 99,00 kr/kg
Djúpkarfi 17.3.25 188,00 kr/kg
Gullkarfi 27.5.25 220,42 kr/kg
Litli karfi 26.5.25 10,00 kr/kg

Fleiri tegundir »

27.5.25 Hjördís AK 36 Handfæri
Þorskur 641 kg
Ufsi 110 kg
Ýsa 2 kg
Karfi 1 kg
Samtals 754 kg
27.5.25 Eilífur SI 60 Handfæri
Þorskur 146 kg
Samtals 146 kg
27.5.25 Haukafell SF 111 Handfæri
Þorskur 766 kg
Samtals 766 kg
27.5.25 Rún EA 351 Handfæri
Þorskur 735 kg
Samtals 735 kg
27.5.25 Benni SF 66 Handfæri
Þorskur 859 kg
Ufsi 396 kg
Samtals 1.255 kg

Skoða allar landanir »

Fleira áhugavert
Afurð Dags. Meðalverð
Þorskur, óslægður 27.5.25 522,57 kr/kg
Þorskur, slægður 27.5.25 563,91 kr/kg
Ýsa, óslægð 27.5.25 505,17 kr/kg
Ýsa, slægð 27.5.25 268,98 kr/kg
Ufsi, óslægður 27.5.25 213,02 kr/kg
Ufsi, slægður 27.5.25 283,20 kr/kg
Undirmálsufsi, óslægður 26.5.25 99,00 kr/kg
Djúpkarfi 17.3.25 188,00 kr/kg
Gullkarfi 27.5.25 220,42 kr/kg
Litli karfi 26.5.25 10,00 kr/kg

Fleiri tegundir »

27.5.25 Hjördís AK 36 Handfæri
Þorskur 641 kg
Ufsi 110 kg
Ýsa 2 kg
Karfi 1 kg
Samtals 754 kg
27.5.25 Eilífur SI 60 Handfæri
Þorskur 146 kg
Samtals 146 kg
27.5.25 Haukafell SF 111 Handfæri
Þorskur 766 kg
Samtals 766 kg
27.5.25 Rún EA 351 Handfæri
Þorskur 735 kg
Samtals 735 kg
27.5.25 Benni SF 66 Handfæri
Þorskur 859 kg
Ufsi 396 kg
Samtals 1.255 kg

Skoða allar landanir »