Mest frá Síle

Ekki liggja fyr­ir end­an­leg­ar upp­lýs­ing­ar um inn­flutn­ing á eld­islaxi til Banda­ríkj­anna á síðasta ári en á grund­velli áætl­ana fram­leiðenda og upp­lýs­inga úr gagna­grunni markaðseft­ir­lits­stofn­un­ar Evr­ópu fyr­ir sjáv­ar- og fisk­eldisaf­urðir (EU­MOFA) má ætla að flutt hafi verið til Banda­ríkj­anna að minnsta kosti 450 þúsund tonn af laxaf­urðum árið 2024.

Lang­mest kom frá Síle, en þarlend tol­lyf­ir­völd segja að á síðasta ári hafi verið seld til Banda­ríkj­anna 235 þúsund tonn af eld­islaxi. Út frá fyrr­nefnd­um gögn­um má gera ráð fyr­ir að 80 þúsund tonn af laxi hafi verið flutt inn frá Kan­ada, ríf­lega 65 þúsund tonn frá Nor­egi, 29 þúsund tonn frá Bretlandi og um 18 þúsund tonn frá Fær­eyj­um.

Toll­ar eru lík­leg­ir til þess að hafa áhrfi á verð. AFP/​Ang­ela Weiss

Banda­rík­in hafa verið vax­andi markaður fyr­ir ís­lensk­an eld­islax og seldu Íslend­ing­ar hátt í fimm þúsund tonn af laxi þangað á síðasta ári. Í grein­ingu sem birt var á Radarn­um í byrj­un mars kom fram að út­flutn­ings­met hefði verið sett í janú­ar þegar seld­ar voru til Banda­ríkj­anna eldisaf­urðir fyr­ir 2,3 millj­arða króna.

Íslenski lax­inn sem seld­ur er til Banda­ríkj­anna er al­mennt í efsta lagi markaðar­ins, sem ger­ir mikl­ar kröf­ur til gæða og fersk­leika, og kepp­ir aðallega við norsk­an, kanadísk­an, skosk­an og fær­eysk­an eld­islax. Lax­in­um sem fram­leidd­ur er í Síle er oft beint að öðrum lög­um markaðar­ins.

Frétt af mbl.is

Banda­rík­in sí­fellt mik­il­væg­ari markaður

Bú­ast við sam­drætti

Eins og les­end­um er ef­laust orðið kunn­ugt til­kynnti for­seti Banda­ríkj­anna stór­fellda hækk­un tolla á flest­ar vör­ur sem flutt­ar eru til Banda­ríkj­anna frá nán­ast öll­um ríkj­um heims fyrr í mánuðinum en sló því svo skyndi­lega á frest í 90 daga, þó er viðhafður nýr 10% toll­ur. Þegar þessi rýni er rituð var það að minnsta kosti staðan, hver hún er þegar þetta blað 200 mílna fer í dreif­ingu er óljós.

Fyrr á ár­inu hafði verið til­kynnt um 25% toll á kanadísk­ar og mexí­kósk­ar vör­ur. Var gildis­töku þess­ara tolla fyrst frestað en þeir tóku gildi í síðasta mánuði. Að því er 200 míl­ur kom­ast næst hef­ur Trump ekki frestað þeim toll­um.

Frétt af mbl.is

Vilja semja við 90 lönd á 90 dög­um

Fram kom í um­fjöll­un í marsút­gáfu tíma­rits­ins Fish Far­mer Magaz­ine að toll­arn­ir hefðu mjög slæm­ar af­leiðing­ar fyr­ir kanadíska eld­isiðnaðinn, sér­stak­lega í Bresku-Kól­umb­íu þar sem fram­leidd eru 70% eld­islax­ins sem seld­ur er frá Kan­ada til Banda­ríkj­anna. Sam­tök lax­eld­is­fyr­ir­tækja í rík­inu gera ráð fyr­ir að velta drag­ist sam­an um 130 til 143 millj­ón­ir kan­ada­doll­ara og að 1.100 til 1.200 störf tap­ist vegna þessa.

Í yf­ir­lýs­ingu sinni í apríl til­kynnti Trump um 15% toll á norsk­ar afurðir (sem nú verður 10% í 90 daga) en 10% á skosk­ar, fær­eysk­ar og ís­lensk­ar laxaf­urðir. Það er því spurn­ing hvort fram­leiðend­ur í þess­um ríkj­um séu með markaðsfor­skot gagn­vart kanadísk­um fram­leiðend­um, sem þurfa nú að finna leiðir til að keppa með hærri álög­ur á sín­ar vör­ur.

Einnig er 10% toll­ur sett­ur á lax frá Síle, en þar er fram­leiðslu­kostnaður langt­um minni og tölu­vert tæki­færi til fram­leiðslu­aukn­ing­ar. Það er því spurn­ing hvort Síle verði í betri aðstöðu til að nýta sér stöðuna á markaði.

Til­apía frá Kína

Ef litið er til hvít­fisks hafa ís­lensk­ur þorsk­ur og ís­lensk ýsa skapað sér ákveðna sér­stöðu á Banda­ríkja­markaði en hafa þurft að standa í stífri sam­keppni í veit­inga­geir­an­um þar vestra þar sem nægt fram­boð hef­ur verið af ódýr­um hvít­fiski úr eldi, svo sem til­apíu og pangasíus.

Árið 2024 voru flutt til Banda­ríkj­anna 169.700 tonn af til­apíu að verðmæti 634 millj­ón­ir banda­ríkja­dala, jafn­v­irði rúm­lega 83 millj­arða ís­lenskra króna. Þar af voru rúm 131 þúsund tonn, eða 77,3% allr­ar inn­fluttr­ar til­apíu, flutt inn frá Kína.

Yf­ir­lýs­ing­ar for­seta Banda­ríkj­anna um tolla á vör­ur frá Kína hafa einnig tekið breyt­ing­um und­an­farið en alltaf á þann veg að toll­ar á vör­ur frá þessu ríki verði stór­lega aukn­ir. Nú síðast, áður en þetta blað fór í prent­un, var til­kynnt um 125% toll. Ætla má að hvorki fram­leiðend­ur né inn­flytj­end­ur í Banda­ríkj­un­um séu reiðubún­ir að taka á sig all­an þann kostnað og mun staðan óhjá­kvæmi­lega leiða til verðhækk­ana sem skerða sam­keppn­is­hæfni til­apíu­eld­is­ins í Kína.

Þau eru mörgþúsund tonn­in sem Kína sel­ur til Banda­ríkj­anna á ári hverju. AFP

Þá voru í fyrra flutt tæp 18 þúsund tonn af til­apíu frá Kól­umb­íu, en það ríki fær 10% toll á sín­ar vör­ur, sem skap­ar veru­legt sam­keppn­is­for­skot. Vandi fram­leiðenda þar er að ekki er víst að það tak­ist að auka fram­leiðsluna nægi­lega mikið til að skáka fram­leiðslu Kína.

Önnur fram­leiðslu­ríki, eins og Indó­nesía, hafa selt inn­an við þúsund tonn af til­apíu­af­urðum til Banda­ríkj­anna, en það ríki fékk fyrst um sinn á sig 32% toll en nú 10% í að minnsta kosti 90 daga. Fátt bend­ir því til þess að til­apía haldi óbreytt stöðu sinni sem tölu­vert ódýr­ari hvít­fisk­ur.

Einnig toll­ur á pangasíus

Önnur teg­und sem hef­ur komið sterk inn á hvít­fisk­markað er pangasíus. Á fyrstu níu mánuðum síðasta árs keyptu Banda­ríkja­menn 85 þúsund tonn af pangasíus frá Víet­nam, en það er 38,6% meira en á sama tíma­bili árið á und­an. Allt árið 2023 nam inn­flutn­ing­ur á teg­und­inni 91 þúsund tonn­um og var það nán­ast allt fram­leitt í Víet­nam.

Þegar for­seti Banda­ríkj­anna til­kynnti fyrr í mánuðinum um tolla­hækk­an­ir á all­an heim­inn greindi hann frá því að sett­ur yrði 46% toll­ur á vör­ur frá Víet­nam, en nú 10% tíma­bundið.

Óbreytt mun því staða hvít­fisks úr eldi versna og sam­keppn­is­skil­yrði ís­lensks hvít­fisks kann að batna á Banda­ríkja­markaði, en einnig gæti skap­ast sókn­ar­færi fyr­ir fram­leiðend­ur pangasíus.

Við þessa stöðu bæt­ist veru­leg­ur skort­ur á hvít­fiski í Banda­ríkj­un­um eft­ir að inn­flutn­ing­ur á rúss­nesku sjáv­ar­fangi var gerður óheim­ill og lokað var fyr­ir glufu sem hleypti rúss­nesk­um fiski til Banda­ríkj­anna í gegn­um vinnsl­ur í Kína. Neysla á ala­skaufsa, sem Banda­ríkja­menn veiða sjálf­ir, hef­ur í kjöl­farið auk­ist, en hvorki hann né rúss­neski fisk­ur­inn stóðst sam­keppni í efstu lög­um markaðar­ins – það er að segja á þeim hluta markaðar­ins þar sem neyt­end­ur eru til­bún­ir að greiða hátt verð fyr­ir afurðirn­ar.

760 þúsund tonn

Ein­hver helsta eldis­teg­und­in sem seld er til Banda­ríkj­anna er rækja, en flutt voru inn 760 þúsund tonn á síðasta ári fyr­ir um sex millj­arða banda­ríkja­dala.

Um­svifa­mesti fram­leiðand­inn er Ind­land, sem seldi þangað 294 þúsund tonn, á eft­ir fylg­ir Ekvador með 187 þúsund tonn, Indó­nesía með tæp 135 þúsund tonn, Víet­nam með rúm 68 þúsund tonn, Taí­land með 27 þúsund tonn, Arg­entína með tæp 15 þúsund tonn og svo Mexí­kó með 14 þúsund tonn.

Sem fyrr seg­ir hef­ur verið gert 90 daga hlé á gildis­töku 32% tolls á Indó­nes­íu og 46% tolls á Víet­nam og er á meðan í gildi 10% toll­ur á þessi ríki. Að óbreyttu munu toll­ar einnig hækka að loknu hléi á vör­ur frá Taílandi í 36% og frá Indlandi í 26%, en toll­ar á vör­ur frá Ekvador og Arg­entínu hald­ast í 10%. Fyrr­nefnt hlé nær ekki til Mexí­kó og verður áfram 25% toll­ur á vör­ur fram­leidd­ar í rík­inu sem flutt­ar eru til Banda­ríkj­anna.

Frétt af mbl.is

Fjár­fest­ir í 85 þúsund tonna eldi á Indlandi