Bentu sam­tök­in á að Taí­land er stærsti fram­leiðandi og út­flytj­andi tún­fiskaf­urða á heimsvísu og eru flutt frá rík­inu um 470 þúsund tonn af tún­fiski í dós og öðrum tún­fiskaf­urðum á ári hverju. Um tíu þúsund tonn eru seld ár­lega til ríkja Evr­ópu­sam­bands­ins og er á þeim 24% toll­ur.

Spænskt tún­fisk­skip á veiðum. Ljós­mynd/​OPAGAC

„Ef fríversl­un­ar­samn­ing­ur­inn ætti að taka til tún­fiskaf­urða myndi und­anþága þess­ara skatta sjálf­krafa leiða til gríðarlegs inn­flutn­ings, miðað við tölu­verða út­flutn­ings­getu taí­lenskra fram­leiðenda,“ seg­ir í yf­ir­lýs­ingu evr­ópsku sam­tak­anna. „Evr­ópsk­ir fram­leiðend­ur, sér­stak­lega tún­fisk­flot­inn, standa frammi fyr­ir auk­inni og ósann­gjarnri sam­keppni.“

Hinni ósann­gjörnu sam­keppni er lýst sem flóði inn á evr­ópsk­an dag­vörumarkað af tún­fiskaf­urðum með lít­il gæði, sem fram­leidd­ar eru á svæði með minni fé­lags­leg­ar, um­hverf­is- og eft­ir­lit­s­kröf­ur.

Ójafn leik­ur

Evr­ópsku tún­fiskút­gerðirn­ar vekja at­hygli á því að gríðarleg sam­keppni er á tún­fisk­markaði heims­ins en evr­ópski tún­fisk­veiðiflot­inn sæti tak­mörk­un­um sem ekki ríki víða ann­ars staðar.

Meðal ann­ars er vísað til tak­mark­ana á há­marks­afla, ra­f­rænn­ar vökt­un­ar alla daga all­an sól­ar­hring­inn, reglu­bund­ins eft­ir­lits eft­ir­lits­manna og strangra reglu­gerða. Þá sé flot­inn jafn­framt MSC-vottaður fyr­ir að stunda sjálf­bær­ar veiðar og fylgi ströngustu um­hverf­is- og sam­fé­lags­kröf­um sem tíðkast. Þetta segja sam­tök­in gera að verk­um að rekstr­ar­kostnaður tún­fisk­veiða evr­ópskra út­gerða verði sá mesti sem tíðkast í slík­um veiðum.

Rekstr­ar­um­hverfi evr­ópskra tún­fiskút­gerða hef­ur verið óhag­stætt að und­an­förnu full­yrða sam­tök­in og vísa til þess að á síðasta ári hættu Via Océ­an og Nicra 7 rekstri. Nú þegar eru evr­ópsk­ar út­gerðir sagðar í sam­keppni á alþjóðleg­um mörkuðum við tún­fiskút­gerðir frá ríkj­um utan Evr­ópu­sam­bands­ins sem þurfa ekki að upp­fylla sömu kröf­ur og stunda jafn­vel ólög­leg­ar, ótil­kynnt­ar eða stjórn­laus­ar veiðar.

„Tún­fisk­ur í stykkj­um og dós­um sem unn­inn er í Taílandi úr asísk­um fisk­veiðum sem upp­fylla enga staðla eru bein ógn við sjálf­bæra evr­ópska flot­ann, sem stend­ur frammi fyr­ir hærri kostnaði vegna strang­ara eft­ir­lits, auk fé­lags­legra og um­hverf­is­legra staðla. Fríversl­un­ar­samn­ing­ur við Taí­land sem heim­il­ar toll­frjáls­an inn­flutn­ing tún­fiskaf­urða til ESB myndi aðeins dýpka það ójafn­vægi sem fyr­ir er, gera evr­ópsk­um flota enn erfiðara fyr­ir og grafa und­an sann­gjarnri sam­keppni,“ er haft eft­ir Xa­vier Leduc, for­manni tún­fiskút­gerða inn­an Europêche, í yf­ir­lýs­ingu sam­tak­anna.

Höfuðstöðvar Evr­ópu­sam­bands­ins í Brus­sel. Ljós­mynd/​Evr­ópu­sam­bandið/​Dati Bendo

Veru­leg­ir ágall­ar

Þá full­yrða sam­tök­in að taí­lensk­ar fisk­vinnsl­ur flytji inn til vinnslu tún­fisk í miklu magni frá ríkj­um þar sem viðhafðir eru ógagn­sæ­ir starfs­hætt­ir og óljós viðmið hvað holl­ustu­hætti varðar. „Nýj­asta út­tekt fram­kvæmda­stjórn­ar Evr­ópu­sam­bands­ins frá ár­inu 2023 benti á viðvar­andi ágalla á sviði holl­ustu­hátta og mat­væla­ör­ygg­is, sem leiddi í ljós að hún var ófær um að tryggja að evr­ópsk­ar kröf­ur séu upp­fyllt­ar.“

Einnig er full­yrt að Taílandi hafi mistek­ist að inn­leiða samþykkt Alþjóðavinnu­mála­stofn­un­ar­inn­ar núm­er 188, en það er alþjóðasátt­máli um mann­rétt­indi og vinnu á sjó. Sátt­mál­an­um er ætlað að tryggja sjó­mönn­um viðun­andi vinnuaðstæður og koma í veg fyr­ir vinnuþrælk­un um borð í fiski- og flutn­inga­skip­um.

Vert er að geta þess að Ísland hef­ur ekki gerst aðili að samþykkt­inni eða inn­leitt samþykkt­irn­ar hér á landi.

Ísland þegar með samn­ing

Á síðasta ári lauk Ísland gerð sam­komu­lags um fríversl­un­ar­samn­ing við Taí­land og kveður samn­ing­ur­inn á um toll­frelsi fyr­ir all­ar helstu út­flutn­ings­vör­ur Íslands. Meðal ann­ars fel­ur hann í sér fullt toll­frelsi fyr­ir lax, þorsk, grá­lúðu og loðnu­hrogn sem og vél­búnað til mat­væla­fram­leiðslu og stoðtæki.

Fjallað var um það í fe­brú­ar­blaði mílna að marg­ir sjá ákveðin tæki­færi í út­flutn­ingi sjáv­ar­af­urða til Taí­lands til áfram­vinnslu fyr­ir Jap­ans­markað. Í dag fara fleiri afurðir í gegn­um Kína en vegna vax­andi spennu í Asíu, spennu á heimsvísu, óstöðug­leika í lagaum­hverfi í Kína og fleiri þátta leita nú marg­ir fram­leiðend­ur leiða til að færa fram­leiðslu sína frá Kína til annarra Asíu­ríkja.

Frétt af mbl.is

Toll­frelsi sjáv­ar­af­urða til Taí­lands