Vinsælir júrófarar draga jaðarmenningu fram í ljósið

KAJ keppti með Íslandi í fyrri undankeppni Eurovision.
KAJ keppti með Íslandi í fyrri undankeppni Eurovision. AFP

Fram­lag Svíþjóðar í Eurovisi­on-söngv­akeppn­inni þetta árið sit­ur nú í efsta sæti veðbanka yfir lík­lega sig­ur­veg­ara keppn­inn­ar en lagið er sér­lega at­hygl­is­vert fyr­ir ýms­ar sak­ir.

Í lag­inu Bara Bada Bastu, sem á ís­lensku mætti ef til vill kalla Farðu bara í gufubað, syng­ur finnska hljóm­sveit­in KAJ á gam­an­sam­an hátt um al­ræmda sauna-menn­ingu Finna.

Margt við lagið og flutn­ing þess er for­vitni­legt í menn­ing­ar­sögu­legu sam­hengi og sker það sig á marg­an hátt frá fyrri fram­lög­um Svía í keppn­inni.

Ef til vill er það helst út af þeirri staðreynd að það eru Finn­ar en ekki Sví­ar sem flytja lagið og jú, vegna þess að það er sungið á sænsku en öll fram­lög Svía síðustu 27 árin hafa verið flutt á ensku.

Finn­ar með sænsku að móður­máli

En hvernig í ósköp­un­um kem­ur það til að Finn­ar skuli syngja á sænsku, fyr­ir hönd Svía, í Eurovi­son?

Jú, liðsmenn KAJ eru frá smá­bæn­um Vörå á vest­ur­strönd Finn­lands og til­heyra þar jaðar­menn­ing­ar­sam­fé­lagi sænsku­mæl­andi Finna.

Eins og les­end­ur sem eru vel að sér um mál­efni Finn­lands þekkja eru bæði finnska og sænska op­in­ber tungu­mál lands­ins þó að aðeins 5% lands­manna tali sænsku að móður­máli.

Sér­stak­ur menn­ing­ar­heim­ur

Þessi 5% halda sig gjarn­an sam­an, ganga til að mynda í sér­staka sænsku­mæl­andi skóla, en það verður að sjálf­sögðu líka til þess að sér­stak­ur menn­ing­ar­heim­ur verður til inn­an sam­fé­lags­ins.

Í stærstu borg­um Finn­lands er til að mynda að finna sér­stök sænsku­mæl­andi leik­hús og í leik­list­ar­skól­um lands­ins er leik­list­ar­mennt­un á sænsku mjög frá­brugðin þeirri sem er á finnsku.

Þá má til gam­ans geta að bæk­urn­ar um múmí­nálf­ana, sem eru ef til vill þekkt­asta menn­ing­ar­af­urð Finna, voru skrifaðar á sænsku af sænsku­mæl­andi Finna, Tove Jans­son.

Þrátt fyrir að liðsmenn KAJ séu finnskir, keppir hljómsveitin fyrir …
Þrátt fyr­ir að liðsmenn KAJ séu finnsk­ir, kepp­ir hljóm­sveit­in fyr­ir hönd Svía. AFP

Upp­hefja finnsk-sænsk­ar mál­lýsk­ur

Eins og fyrr seg­ir til­heyra liðsmenn KAJ sam­fé­lagi sænsku­mæl­andi Finna og vinna nokkuð með þá staðreynd í list­sköp­un sinni.

Sveit­in, sem var stofnuð fyr­ir 16 árum, vinn­ur til að mynda mikið með notk­un hinna ýmsu finnsku mál­lýska í sænsku. Það var í raun þessi leik­ur að mál­lýsk­um sem vakti at­hygli al­menn­ings á hljóm­sveit­inni til að byrja með, en árið 2014 hlaut sveit­in Svenska Natten-orðuna fyr­ir fram­lag sitt til þess að upp­hefja sænsk-finnsk­ar mál­lýsk­ur.

Fljót­lega eft­ir stofn­un varð KAJ nokkuð vin­sæl inn­an sænsku­mæl­andi sam­fé­lags­ins í Finn­landi en náði aldrei flugi meðal finnsku­mæl­andi landa sinna.

Vin­sæl­ir heima í fyrsta sinn

Ef til vill er það þess vegna að liðsmenn KAJ mátu lík­ur sín­ar á vel­gengni í for­vali söngv­akeppn­inn­ar meiri í Svíþjóð en heima í Finn­landi.

Það var rétt metið, því KAJ bar að sjálf­sögðu sig­ur úr být­um í Melodi­festevalen, söngv­akeppni Svía fyr­ir Eurovi­son í upp­hafi þessa árs.

Strax eft­ir sig­ur­inn varð lagið gíf­ur­lega vin­sælt um heim all­an en ekki síst í heimalandi hljóm­sveit­ar­inn­ar. Meira að segja finnsku­mæl­andi Finna virt­ust ánægðir með lagið en finnsk­ir fjöl­miðlar hafa sýnt KAJ mik­inn áhuga síðustu vik­ur og mánuði. Er það í fyrsta skipti.

Í laginu Bara Bada Bastu er sungið um Sauna-menningu.
Í lag­inu Bara Bada Bastu er sungið um Sauna-menn­ingu. AFP

Sungið um breytta bíla

Þó að KAJ-liðar gang­ist við því að vera nokk­urs kon­ar óform­leg­ir sendi­herr­ar finnskr­ar sænsku tala þeir um að það sé ekki það sem drífi þá áfram í tón­list­ar­sköp­un sinni held­ur grínið.

Text­ar KAJ og fram­koma er alla jafna mjög kó­mísk en í Svíþjóð hef­ur hljóm­sveit­in verið flokkuð und­ir hatt sænsku tón­list­ar­stefn­unn­ar Epadunk.

Á Wikipedia-síðunni um Epadunk kem­ur fram að stefn­an, sem hef­ur notið mik­illa vin­sælda síðustu ár, dragi nafn sitt frá svo­kölluðum EPA-trak­tor­um, það er göml­um bíl­um, gjarn­an af gerðinni Volvo, sem hef­ur verið breytt til að ekki sé hægt að keyra þá hraðar en 30 km á klukku­stund.

Slík­ir bíl­ar eru sér­lega vin­sæl­ir í sveit­um Svíþjóðar en maður þarf aðeins að vera 15 ára til að keyra þá og er vin­sælt meðal ung­linga að standa fyr­ir keppn­um þar sem slík­um bíl­um er ekið.

Örlög­in ráðast um helg­ina

Epadunk-stefn­an ein­kenn­ist af kó­mískri dans­tónlist þar sem gam­an­sam­ir text­arn­ir fjalla gjarn­an um áfeng­isneyslu, kyn­líf og jú, EPA-bíla­menn­ing­una.

Dæmi um ís­lenska tónlist sem er í ætt við Epadunk er ef til vill hin ýmsu lög sem gef­in hafa verið út af mynd­banda­nefnd­um mennta­skóla síðustu ár, sem og tónlist rapp­ar­ans Séra Bjössa og hljóm­sveit­ar­inn­ar Sprite Zero Klan.

Hvort Epadunk sé það sem koma skal í tón­list­ar­senu Evr­ópu á tím­inn eft­ir að leiða í ljós en ekki þarf að bíða leng­ur en fram á laug­ar­dag­inn til að vita hvort KAJ og gufubaðssöng­ur þeirra vinni Eurovi­son þetta árið.

mbl.is
Fleira áhugavert

Stjörnuspá »

Meyja

Sign icon Það er möguleiki fyrir þig að vinna þér inn peninga í gegnum starf sem þú starfaðir við áður. Regluleg hreyfing og útivist eru vel til þess fallin að hrista af þér slenið.
síðasta vika Vinsælustu hljóðbækurnar
1
Torill Thorup
4
Birgitta H. Hall­dórs­dótt­ir
5
Danielle Steel
Fleira áhugavert

Stjörnuspá »

Meyja

Sign icon Það er möguleiki fyrir þig að vinna þér inn peninga í gegnum starf sem þú starfaðir við áður. Regluleg hreyfing og útivist eru vel til þess fallin að hrista af þér slenið.
síðasta vika Vinsælustu hljóðbækurnar
1
Torill Thorup
4
Birgitta H. Hall­dórs­dótt­ir
5
Danielle Steel