Veröld/Fólk | Morgunblaðið | 16.5.2025 | 21:05 | Uppfært 21.5.2025 13:48

„Oft ægileg glíma“

Sigurður Árni bregður á leik við uppsetningu sýningarinnar Litarek, sem samanstendur af stórum málverkum og fjórum speglaverkum. Ljósmynd/Ólöf Rut Stefánsdóttir

Á sýningunni Litarek í Ásmundarsal heldur Sigurður Árni Sigurðsson áfram rannsókn sinni til fjölda ára á rýmisskynjun í myndlist sinni og hvernig uppbrot á hinni vanabundnu skynjun getur haft verkun langt út fyrir myndflötinn.

Sigurður segir áhuga sinn á rýminu sem fyrirbæri kominn til út frá vangaveltum um málverkið. „Rúmskynjunin er í upphafi bundin rými málverksins. Þar sem ég er málari var ég bara að leika mér með teóríuna eða þessa hugmynd sem við höfum um málverkið. Það varð grunnur að ýmsu sem ég hef verið að gera. Ég get svo kannski rakið ákveðna rannsókn um málverkið yfir í teikningar þar sem ég notaði gegnsæjan pappír og lék mér með rými teikningarinnar. Þetta flæðir svo bara áfram og teygist út í rýmið, rými sýningarsalarins sem dæmi. Þetta hefur reynst mér nægur forði í alls konar vangaveltur, sjálfsagt misgáfulegar. Þetta er rannsókn eða leikur eða hvað sem við köllum það.“

„Oft ægileg glíma“

Á sýningunni má finna fimm stórskala málverk auk speglaverka. „Hugmyndin að þessari sýningu varð til í þessum málverkum. Ég var byrjaður að vinna þau áður en ég sá fyrir mér einhvern sérstakan sýningarsal. Málverkin fimm, sem eru öll í sömu stærð, ganga meira og minna út á það sama, sem fólk þekkir hjá mér, rými málverksins. Þetta rými milli litaflatarins og strigans. Það sem breytist frá eldri verkum er að ég skil strigann eftir auðan allan hringinn, sem gerir það að verkum að þetta rými sem ég er að búa til fellur um sjálft sig. Það einhvern veginn afhjúpar sig en er þarna fljótandi einhvers staðar,“ segir Sigurður.

„Það er ekki bara rými málverksins sem skiptir máli heldur líka litirnir. Það er oft ægileg glíma að ná fram litnum sem ég er með í kollinum. Ég er kannski með lit í huga sem er einhvers staðar mitt á milli einhverra lita, kannski rauður jarðarlitur sem er ekki of heitur, og það getur tekið óskaplega langan tíma að blanda þennan lit eða ná honum fram. Þegar það gerist, að liturinn er orðinn svo girnilegur að mig langar til að borða hann, þá er hann tilbúinn. Þá er ég ekki beint að hugsa um áhorfandann, einhver áhrif eða niðurstöðu myndarinnar. Hún er bara tilbúin. Það er einhver tilfinning.“

Listamaðurinn segir að speglaverkin sem einnig má finna á sýningunni hafi orðið til á meðan hann var að vinna málverkin og sér hafi fundist nauðsynlegt að hafa þau með.

„Ég skal reyndar viðurkenna að þegar ég fór inn í salinn með verkin og stillti upp málverkunum þá hugsaði ég að þetta væri alveg nóg og var að því kominn að sleppa speglaverkunum og járnbogunum. En svo ákvað ég að máta eitt þeirra á vegginn við stigann og það gerðist eitthvað. Það varð til eitthvert samtal og samtalið var ekki bara milli þessa speglaverks og málverksins heldur við rýmið sjálft, til dæmis bogana í salnum. Ég komst ekki upp með neitt annað en að hafa þau með. Það var bara búið að ákveða þetta fyrir mig.“

Viðbót við veruleikann

Sigurður vinnur áfram með hugmyndir um rými í þessum speglaverkum, þar sem járnbogar mynda brot úr heilum hring. Speglaverkin fjögur járnbinda þannig salinn, eins og hann orðar það. „Ég tengi veggi við loft, vegg við vegg og vegg við gólf. Ég bý til þetta samtal í þessu rými. Verkin auðvitað spegla allan salinn svo það fer ekkert svo mikið fyrir þeim. Með speglunum verður til hringform og það skapast rými sem við vitum ekki hvar er. Maður býr það bara til sjálfur,“ segir hann.

Í sýningarskrá lýsir Jón Proppé verkunum með eftirfarandi orðum: „Speglarnir spegla rýmið sem áhorfandinn stendur í og þar með líka brotið úr hringnum. Það undarlega gerist þó að í speglinum verður hringurinn heill svo þessi speglun á veruleikanum sýnir nú eitthvað sem ekki finnst í honum, eins konar viðbót við veruleikann, sem aðeins er til í speglinum, eins og rýmið sem Sigurður Árni skapar með skugganum í málverkum sínum er aðeins til í hugarspegli áhorfandans.“

Alveg sérstakur sýningarsalur

Ásmundarsalur er að sögn Sigurðar einmitt rétta sýningarrýmið fyrir þessi verk. „Það var svo gaman að hengja upp í þennan sal vegna þess að hann er svo fallegur. Með fullri virðingu fyrir verkunum mínum þá held ég að allt fari vel þarna inni,“ segir Sigurður. „Mér finnst næstum eins og verkin séu máluð inn í þetta rými en það er ekki alveg rétt vegna þess að ég var byrjaður á þeim áður en ég fékk boð um að sýna í þessum sal.“

Hann segir ekki auðvelt að finna sal sem hefur sömu eiginleika og Ásmundarsalur. „Það er ekki bara þessi lofthæð heldur er rýmið þannig að veggirnir tala saman. Það er hægt að finna risastórt rými með rosalegri lofthæð en þá verður ekki þessi rýmistilfinning þar sem veggirnir tala saman í einhverjum hlutföllum. Mér finnst ofsalega gaman að sýna verkin mín í þessum sal.“

Spurður hvort verkin á sýningunni hafi verið lengi í vinnslu segir Sigurður: „Ég er búinn að vera að vinna þessi verk síðustu tvö, þrjú ár. Auðvitað með öðru. Það er erfitt að segja hvað eitt verk tekur langan tíma. Það getur verið mjög misjafnt. Sum verk ganga bara upp strax en svo eru sum verk sem maður eyðir kannski fleiri mánuðum í en þau ganga aldrei upp. Maður er aldrei sáttur við þau svo þau eru aldrei sýnd.“

Nýtt vegglistaverk Sigurðar

Næsta verkefni Sigurðar er að setja upp stærðarinnar vegglistaverk í Vesturbænum en hann hefur unnið ýmis stór opinber verk á liðnum árum. Sem dæmi má nefna útilistaverkið „Sólalda“ við Sultartangavirkjun, verkið „Samhengi“ í Landsbanka Íslands í Reykjavík, glerverkið „Ljós í skugga“ í dvalarheimilinu Hlíð á Akureyri og vegglistaverkið „Sól úr norðri“ í Urriðaholti í Garðabæ.

Þetta nýja verk verður sett upp í inngarði hjá Center Hótel á Seljavegi og snýr út að gönguleið úr nýjum íbúðarhúsum sem byggð hafa verið við Ánanaust. Svæðið segir hann vera mjög fallegt. Reykjavíkurborg, Listasafn Reykjavíkur og hótelið stóðu fyrir samkeppni um vegglistaverk og varð verk Sigurðar fyrir valinu. Hann segist vonast til að uppsetningunni verði lokið fyrir mánaðamót.

„Þetta verk er ekkert langt frá þessum rýmisvangaveltum sem eru á sýningunni. Vegurinn er 22 metrar á hæð en er allur í skugga. Ég er að reyna að búa til stöðuga sól á þessum vegg með því að búa til skugga.“

Sýningin Litarek stendur til 13. júní en opið er í Ásmundarsal mánudag til fimmtudags kl. 8-16 en föstudag til sunnudags kl. 8-17.