Veröld/Fólk | Morgunblaðið | 12.6.2025 | 21:14

Sæla í faðmi fjalla blárra

Vinkonurnar Sigríður Thorlacius og Hildigunnur Einarsdóttir. Ljósmynd/Saga Sig.

Tónlistarhátíðin Við Djúpið fer fram á Ísafirði dagana 17.–21. júní og býður sem fyrr upp á fjölbreytta og lifandi dagskrá þar sem kammertónlist, djass og tónlist 20. og 21. aldar koma saman. Greipur Gíslason, stjórnandi hennar, segir hátíðina bjóða upp á einstaka samveru þar sem tónlist, myndlist og náttúra Vestfjarða sameinist í menningarveislu um sumarsólstöður.

„Í ár höldum við uppteknum hætti en við erum með frekar fastmótaða formúlu að hátíðinni þar sem við viljum bjóða upp á alþjóðlega kammertónlist. Ég held að það sé óhætt að fullyrða að við séum eina alþjóðlega kammertónlistarhátíðin á Íslandi. Það er engin önnur hátíð sem leggur áherslu á að flytja inn alþjóðlega kammermúsíkanta ár eftir ár,“ segir hann spurður út í sérstöðu hátíðarinnar. „Samhliða því bjóðum við upp á að íslenskir tónlistarnemendur geti komið og lært af þessum alþjóðlegu kammermúsíköntum hvað beri að hafa í huga varðandi kammertónlistarflutning.“

Greipur Gíslason

Finnskur dagskrárþráður

Hátíðin stendur í fimm daga og hefst á sjálfan þjóðhátíðardaginn, 17. júní. „Á hverjum degi er að jafnaði boðið upp á tvenna tónleika en við viljum ekki hafa of þétta dagskrá fyrir almenning svo að hún sé ekki yfirþyrmandi. Við finnum að fólki finnst gaman að koma vestur og nýta líka tækifærið til þess að skoða Vestfirði eða bara hanga á Ísafirði og gera eitthvað annað,“ segir Greipur kíminn og bætir við að einnig sé boðið upp á hliðardagskrá, sem sé ekki beint tónlistartengd, fyrir þá gesti sem komi lengra að og vilji meiri afþreyingu.

„Innan þessa ramma sem við höfum smíðað reynum við samt að hreyfa okkur aðeins og búa til eitthvað nýtt og spennandi án þess þó að kollvarpa öllu. Það er gaman að segja frá því að í ár erum við í fyrsta sinn með einhvers konar þema á hátíðinni þar sem við horfum svolítið til Finnlands í dagskrárgerðinni. Við fáum til okkar tvo mjög frambærilega finnska tónlistarmenn en annar þeirra, Helga Karen, heldur bæði námskeið og verður með flotta tónleika. Hinn er Tuomas Toivonen, sem er fyrst og fremst arkitekt og sánagúrú, en hann á mjög vinsæla almenningssánu sem hann hannaði sjálfur og rekur í Helsinki. Hann er líka í popphljómsveit sem heitir Giant Robot og mun mæta á hátíðina með hundrað ára gamalt kantele, þjóðarhljóðfæri Finna, sem svipar til íslenska langspilsins en ólíkt sögu langspilsins hefur saga kantelesins haldið áfram og hljóðfærið þróast í mjög margar áttir.“

Tuomas Toivonen spilar hér á kantele.

Myndlistin fær sitt pláss

Þá er einnig von á kammerhópnum Decoda frá New York, sem á djúp tengsl við hátíðina, og Antigone-tríóinu, sem er ungt bandarískt píanótríó. „Við báðum þau einmitt að hafa í huga finnska tónlist þannig að það er finnskur þráður í gegnum prógrammið,“ útskýrir Greipur og svarar því aðspurður í kjölfarið að ástæðan fyrir þessari finnsku tengingu sé svolítið persónuleg.

Antigone-tríóið kemur frá Bandaríkjunum.

„Ég hef verið mikið í Finnlandi og unnið mikið með Finnum en einhvern veginn gerðist þetta bara af sjálfu sér þegar við fórum að setja dagskrána saman. Til að styrkja svo þetta finnska þema enn frekar erum við í fyrsta sinn með myndlistarsýningu á hátíðinni en í Gallerí Úthverfu sýna tvær finnskar myndlistarkonur, þær Karoliina Hellberg og Josefina Nelimarkka. Þær hafa báðar komið til Íslands áður en Karoliina var með sýningu í Ásmundarsal fyrir nokkrum árum. Josefina hefur verið að horfa til loftslagsbreytinga í sinni list en hún var með sýningu í vor í litlu galleríi sem sendiherrahjónin í Helsinki reka, þannig að hún hefur líka smá Íslandstengingu þar,“ segir hann og tekur fram að með myndlistarvinklinum sé boðið upp á dagskrá fyrir enn breiðari áhorfendahóp.

Stórtónleikar og vinnustofur

Föstudaginn 20. júní fara fram tveir stórir viðburðir en um kvöldið verður boðið upp á portrett af tónskáldinu Kurt Weill þar sem þær Hildigunnur Einarsdóttir og Sigríður Thorlacius syngja við undirleik tíu manna hljómsveitar.

„Þær vinkonurnar komu til okkar með þessa hugmynd því þær langaði að gera eitthvað saman. Þær fundu sameiginlegan áhuga í Kurt Weill en hann er þekktur fyrir breitt svið í sköpun sinni, allt frá söngleikjum og popplögum á millistríðsárunum í Þýskalandi yfir í klassískar aríur og óperur. Til að gera þetta enn frekar að okkar fengum við Þór Magnússon tónskáld til að gera útsetningar fyrir þá tónlistarmenn sem við erum með á hátíðinni og því sameinast þarna amerísku, finnsku og íslensku tónlistarmennirnir í þessa tíu manna hljómsveit. Þetta verða því ef svo má segja stórtónleikar hátíðarinnar,“ segir Greipur og getur þess í framhaldinu að tónleikarnir verði teknir upp fyrir Rás 1.

Söngvaskáldið Ellis Ludwig-Leone.

Þá verður einnig boðið upp á vinnustofur fyrir söngvaskáld undir handleiðslu Ellis Ludwig-Leone en að sögn Greips hefur hann komið nokkrum sinnum á hátíðina áður. „Hann er mjög mikill aðdáandi Ísafjarðar og hátíðarinnar en hann stakk upp á því að í ár yrði boðið upp á þessar vinnustofur og fékk því með sér tvær vinkonur sínar, þær Bridie Monds-Watson (SOAK) og Sorcha Richardson, sem eru stór nöfn í trúbadorheiminum. Þau sjá um þessar vinnustofur og koma síðan fram á tónleikunum Live at Dokkan á brugghúsi bæjarins, en þeir fara einnig fram á föstudagskvöld, að loknum tónleikum þeirra Sigríðar og Hildigunnar.“

Spennandi helgarferð vestur

Hátíðinni lýkur svo á sumarsólstöðum, laugardaginn 21. júní, með Sumarjazzi Jómfrúarinnar á veitingastaðnum Logni en þar fléttast saman djass, smurbrauð, remúlaði, bjór og snaps á lengsta degi ársins. Inntur eftir því hvernig þetta samstarf hafi komið til segir Greipur þá Jakob Einar, eiganda Jómfrúarinnar, vera góða vini að vestan. „Jakob er uppalinn í Önundarfirði en þetta er hugmynd sem við félagarnir fengum bara yfir bjór,“ segir hann og hlær.

„Þetta er mjög metnaðarfull dagskrá sem Jómfrúin stendur fyrir en bæði veitingastaðurinn og djassinn eru að fagna 30 ára afmæli í ár. Af því tilefni brjóta þeir formið upp og flytja djassinn vestur til okkar en selt verður inn á þennan viðburð og innifalið í miðaverðinu er smurbrauð.“

Segir Greipur helgardagskrána einstaklega spennandi og því sé tilvalið fyrir fólk að leggja land undir fót og mæta vestur til að njóta góðrar tónlistar, myndlistar, samveru og úrvals af gómsætum mat í fallegu umhverfi. „Í fyrra fengum við mikla og góða veitingamenn frá Reykjavík sem meðal annars reka Hosiló, þá Sigurgísla og Aðalstein, en þeir ætla að mæta aftur á hátíðina í ár og halda algjöra matarveislu á föstudeginum þar sem boðið verður upp á vín og geggjaðan mat í fjóra klukkutíma. Þannig að við bjóðum ekki einungis upp á frábæra tónleika alla helgina heldur einnig veislu fyrir bragðlaukana.“

Reksturinn þyngst á tíu árum

Spurður að síðustu út í þær áskoranir sem fylgja slíku viðburðahaldi segir Greipur þær af ýmsum toga.

„Þetta er auðvitað mjög skemmtilegt verkefni og í raun bara hobbí þar sem þetta er ekki atvinna. Maður er því að gera þetta algjörlega á eigin forsendum og með góðum hópi fólks en það verður að segjast að mér finnst orðið þyngra að halda svona hátíð úti á landi. Ég upplifði alla vega ekki að þetta væri svona erfitt fyrir tíu árum. Styrkirnir sem við fáum eru að lágmarki 40% minni en hátíðirnar á höfuðborgarsvæðinu eru að fá því við þurfum að greiða svo rosalega mikið í ferðir og uppihald. Við þurfum að flytja tónlistarmennina til landsins og koma þeim svo til Ísafjarðar með flugi eða keyrandi sem og að borga gistingu. Þessu er öfugt farið með íslenska tónlistarmenn sem búa í Reykjavík og koma fram á hátíðum þar. Þeir fara náttúrlega bara heim til sín að viðburði loknum,“ segir hann og bætir við að sjálfur hafi hann mikla reynslu af viðburðahaldi, bæði úti á landi og í höfuðborginni, og sé því með samanburð. „Í ljósi aukins kostnaðar fyrir hátíðir úti á landi væri kannski lausn að þær fengju aukalega 10% landsbyggðarálag ofan á styrkinn. Það myndi strax muna heilmiklu og létta róðurinn.“