„Þetta er í raun­inni kyn­fræðsla, en út­gangspunkt­ur­inn er sjálfs­fró­un. Mér finnst mjög mik­il­vægt að halda þessa fyr­ir­lestra því þegar ég var í kyn­fræðslu var mest fjallað um sam­far­ir ein­stak­linga með typpi og pík­ur og hvernig maður get­ur orðið ólétt­ur. Svo var maður hvatt­ur til að nota smokka til þess að fá ekki kyn­sjúk­dóm. Það vantaði alla um­fjöll­un um hvernig maður átti að láta sér líða vel í kyn­lífi, og eins var ekk­ert fjallað um full­næg­ing­ar kvenna,“ seg­ir Indí­ana Rós og bæt­ir við að í staðinn hafi gjarn­an verið ein­blínt á að stelp­ur færu á blæðing­ar og myndu eign­ast börn.

„Mér fannst því vanta fræðslu um vellíðan kvenna í kyn­lífi. Að kyn­líf sé ekki bara til að eign­ast börn. BS-rit­gerðin mín í sál­fræði fjallaði um sjálfs­fró­un kvenna, en ég komst að því fáir höfðu fengið fræðslu um mál­efnið. Þetta er eitt­hvað sem all­ir eru að gera, en eng­inn tal­ar um,“ bæt­ir Indí­ana við, sem seg­ist hafa fengið góð viðbrögð við fyr­ir­lestr­un­um. En hvernig skyldi fræðslan fara fram?

„Ég byrja alltaf á því að ræða kyn­fær­in og minni krakk­ana á að það eru ekki bara strák­ar sem eru með typpi, og það eru ekki bara stelp­ur sem eru með píku. Kyn­færi eru ekki öll eins, en þau geta verið jafn mis­mun­andi og þau eru mörg,“ seg­ir Indí­ana og bend­ir á að kyn­fræðsla í skól­um sé gjarn­an miðuð við gagn­kyn­hneigða ein­stak­linga. Þar af leiðandi fái ekki all­ir fræðslu við sitt hæfi.

„Ég er gjarn­an spurð um sníp­inn, enda er ekki mikið fjallað um hann í kyn­fræðslu. Sum­ar stelp­ur í 10. bekk hafa jafn­vel aldrei heyrt á hann minnst. Hann er bara gerður fyr­ir kyn­ferðis­lega ánægju, sem er oft skautað fram hjá í kyn­fræðslu. Ég fjalla einnig um það hvers vegna við stund­um sjálfs­fró­un og hvernig. Að þetta sé eitt­hvað sem ein­stak­ling­ar geta gert út af fyr­ir sig, en líka með öðrum. Ég tala um að sjálfs­fró­un í sam­bandi sé eðli­leg og að kyn­líf þurfi að vera með samþykki beggja aðila. Þá segi ég einnig frá því að báðir aðilar eigi rétt á full­næg­ingu í samþykku kyn­lífi, en þeir sem stunda sjálfs­fró­un eru lík­legri til að gera kröfu um það og stunda þar af leiðandi betra kyn­líf,“ seg­ir Indí­ana Rós.

Þetta ger­ir maður í ein­rúmi

Indí­ana Rósseg­ir að börn séu al­mennt ung þegar þau byrja að stunda sjálfs­fró­un.

„Það er eng­inn rétt­ur ald­ur til að byrja að stunda sjálfs­fró­un en rann­sókn­ir hafa sýnt að við byrj­um jafn­vel að stunda hana í móðurkviði. Það er því full­kom­lega eðli­legt að börn stundi sjálfs­fró­un, þetta er þó ekki orðin kyn­ferðis­leg hegðun fyrr en á unglings­ár­un­um. Börn gera þetta ein­fald­lega vegna þess að þetta er þægi­legt. Al­veg eins og þeim finnst þægi­legt að láta klóra sér á bak­inu. Það verður því að passa að skamma þau ekki svo þau upp­lifi ekki að þau séu að gera eitt­hvað rangt. Ef lít­il börn eru að fikta í kyn­fær­un­um á sér á al­manna­færi, og for­eldr­un­um finnst það óþægi­legt, er gott að beina at­hygli þeirra að ein­hverju öðru. Upp úr tveggja ára aldri fara þau svo að læra á fé­lags­leg­ar aðstæður, en þá er hægt að kenna þeim að sjálfs­fró­un er eitt­hvað sem maður ger­ir bara í ein­rúmi. Ef búið er að kenna barn­inu að þetta er eitt­hvað sem maður ger­ir einn, og gengið er inn á það þegar það er að fikta við kyn­fær­in á sér, skal virða það. Þá er best að fara bara fram og koma aft­ur seinna. Ef þetta er orðið vanda­mál, og það geng­ur ekki að kenna barn­inu að þetta ger­ir maður í ein­rúmi, þarf kannski að fara að vinna frek­ar í þessu. Þetta vex þó af flest­um börn­um,“ seg­ir Indí­ana Rós.

Læra um kyn­líf á net­inu

Ung­menni í dag hafa greiðan aðgang að in­ter­net­inu og eru dug­leg að sækja sér fræðslu þangað. Oft er það þó þannig að efnið sem ung­menni leita í sýn­ir ekki raunsanna mynd af kyn­lífi.

„Í dag sækja krakk­ar sér kyn­fræðslu á netið. Ef þau spyrja um eitt­hvað sem þau hafa séð á net­inu er betra að ræða mál­in í stað þess að reiðast og skamma. Ef krakk­ar sjá hins veg­ar eitt­hvað ofsa­lega gróft, sem þeir halda að sé venj­an, þarf að greina þeim frá því að þótt þetta sé svona á net­inu eigi það sér ekki endi­lega stoð í raun­veru­leik­an­um,“ seg­ir Indí­ana Rós, en að henn­ar mati er kyn­fræðslu í skól­um ábóta­vant.

„Kyn­fræðsla þyrfti í raun­inni að byrja fyrr og vera oft­ar. Jafn­vel upp úr leik­skóla­aldri. Þá er ég ekki að tala um að við ætt­um að fræða þriggja ára börn um alla heims­ins kyn­sjúk­dóma, en við ætt­um þó að byrja að fræða krakka fyrr um lík­amann og hvernig hann virk­ar. Einn líf­fræðitími í 10. bekk er bara ekki nóg. Til að mynda eru alltof marg­ar stelp­ur á mín­um aldri sem vita ekki hvernig tíðahring­ur­inn virk­ar. Það vant­ar einnig meiri fræðslu um sam­skipti og að krökk­um sé kennt að kyn­líf snú­ist líka um vellíðan. Auk þess er kyn­fræðsla að mestu sniðin að þörf­um gagn­kyn­hneigðra þótt krakk­arn­ir séu það auðvitað ekki all­ir.“

Lífið er oft vand­ræðal­egt

Indí­ana Rós seg­ir að for­eldr­ar ættu að vera óhrædd­ir við að ræða um kyn­líf við börn­in, jafn­vel þótt sum­um kunni að þykja umræðan vand­ræðaleg.

„Sigga Dögg kyn­fræðing­ur gaf til dæm­is út rosa­lega góða bók sem heit­ir Kjaftað um kyn­líf en þar er fjallað um hvenær ætti að ræða hvað við börn­in. Ég myndi mæla með að for­eldr­ar lesi þá bók. Það er hins veg­ar aldrei of seint að byrja að ræða kyn­líf. Ég og Sigga Dögg höf­um til dæm­is verð með kyn­fræðslu á elli­heim­il­um, for­eldr­ar ættu því alls ekki að sleppa því að ræða við börn­in þótt þau séu orðin stálpuð. Einnig ættu for­eldr­ar að segja börn­um sín­um að kyn­líf er eitt­hvað til að láta sér líða vel. Ekki bara brýna fyr­ir þeim að nota smokk­inn, passa sig að fá ekki kyn­sjúk­dóm og ekki verða ólétt,“ seg­ir Indí­ana Rós, en lum­ar hún á ráðum fyr­ir for­eldra sem vita ekki hvernig best sé að brydda upp á umræðum af þessu tagi?

„For­eldr­ar gætu til dæm­is lesið þetta viðtal og notað það sem af­sök­un til að brydda upp á umræðuefn­inu. Þeir gætu sagt að þeir hafi verið að lesa áhuga­vert viðtal um sjálfs­fró­un, og notað það sem út­gangspunkt. Lífið er rosa­lega oft vand­ræðal­egt og maður þarf bara að díla við það,“ seg­ir Indí­ana og bæt­ir við að sjálfs­fró­un sé heil­brigðasta kyn­lífs­hegðunin.

„Það er eng­inn að fara að fá kyn­sjúk­dóm og það er eng­inn að fara að verða ólétt­ur. Krakk­inn er bara að gera eitt­hvað þar sem hann læt­ur sér líða vel, og það er frá­bært. Ef for­eldri skyldi labba inn á krakk­ann sinn að stunda sjálfs­fró­un ætti ein­fald­lega að yf­ir­gefa her­bergið. Seinna meir er síðan hægt að segja að það sé frá­bært að krakk­inn skuli láta sér líða vel, þá fær hann þau skila­boð að hann hafi ekki verið að gera neitt rangt. Þetta þarf ekk­ert að vera flókn­ara,“ seg­ir Indí­ana Rós, en hún hvet­ur for­eldra til að kaupa kyn­lífs­leik­fang fyr­ir ung­ling­ana sína.“

„Þetta er gjöf sem stuðlar að heil­brigðri kyn­lífs­hegðun og þó að krakk­inn stundi sjálfs­fró­un þýðir það ekki að hann sé byrjaður að stunda kyn­líf með öðrum. Það er mik­ill mis­skiln­ing­ur að auk­in kyn­fræðsla leiði til þess að ung­ling­ar byrji fyrr að stunda kyn­líf. Þvert á móti hafa rann­sókn­ir sýnt að kyn­fræðsla seink­ar því að ung­ling­ar byrji að stunda kyn­líf. Þeir eru ör­ugg­ari þegar þeir byrja, nota frek­ar getnaðar­varn­ir og gera síður hluti sem þeir vilja ekki gera,“ seg­ir Indí­ana.