„Ég er kenn­ari sem fer heim með nag­andi sam­visku­bit nær hvern ein­asta dag því ég veit að það eru nem­end­ur hjá mér sem þurfa meiri at­hygli, meiri tíma, erfiðara eða auðveld­ara náms­efni, vant­ar ein­hvern til að tala við eða eru með hug­mynd­ir sem þau lang­ar að prófa. En ég hef bara því miður ekki tíma, verk­færi eða stuðning til að upp­fylla þess­ar kröf­ur. Og ég lofa ykk­ur því, að ég er ekki ein.“ Þetta skrif­ar Krist­ín Ýr Lyng­dal, kenn­ari við Fella­skóla, á vef Skóla­vörðunn­ar, vef­rits um skóla- og mennta­mál fyrr á ár­inu.

Þetta er upp­lif­un margra kenn­ara sem segj­ast vera und­ir miklu álagi í starfi, starfi sem þeir elska en er svo krefj­andi á stund­um að þeir ef­ast stund­um um hvort það sé þess virði. Ekki síst þegar for­eldr­ar gagn­rýna skól­ann fyr­ir að sinna ekki börn­um þeirra nægj­an­lega. Jafn­framt tala for­eldr­ar barna sem hafa verið hluta skóla­göng­unn­ar í út­lend­um skól­um um mikið aga­leysi og að nem­end­ur hér kom­ist upp með að svara kenn­ur­um full­um hálsi og lang­an tíma taki að ná ró í bekkn­um í upp­hafi hvers tíma.

„Mennt­un fyr­ir alla er í mín­um huga eitt­hvað sem ætti að vera sjálf­sagður hlut­ur í ís­lensku skóla­kerfi. Ég skil mennt­un fyr­ir alla á þann hátt að all­ir sem búa á Íslandi, sama hver bak­grunn­ur­inn er, eigi rétt á mennt­un við sitt hæfi.

Hvort sem þú ert ein­hverf­ur al­ís­lensk­ur strák­ur, les­blind pólsk stelpa, bráðgreind­ur Víet­nami eða of­virk­ur strák­ur sem elst upp á sveita­bæ hjá ömmu og afa á Vopnafirði. Mennt­un við hæfi þýðir þá að hvert barn fái náms­efni sem hent­ar því, farið sé yfir náms­efnið á þeim hraða sem hent­ar því, það sé hvatt áfram á þann hátt sem hent­ar því, það fái þann sveigj­an­leika, þá um­hyggju og þá þol­in­mæði sem hent­ar því til þess að það nái ár­angri,“ seg­ir Krist­ín Ýr enn­frem­ur í grein sinni. 

mbl.is/​Krist­inn Garðars­son

Vant­ar virðingu fyr­ir skóla­starf­inu

Anna María Gunn­ars­dótt­ir, vara­formaður Kenn­ara­sam­bands Íslands, tek­ur und­ir með Krist­ínu Ýri og seg­ir að það þyrfti að vera meiri stuðning­ur við al­menna kenn­ara. Oft er biðin eft­ir stuðningi fyr­ir nem­end­ur sem þurfa á auk­inni aðstoð að halda of löng. 

„Mennt­un er mann­rétt­indi og skól­inn á að vera fyr­ir alla nem­end­ur og all­ir eiga rétt á góðri mennt­un, við hæfi hvers og eins, óháð efna­hag, aðstæðum og upp­runa. Stefna Kenn­ara­sam­bands Íslands er að að tryggja góða mennt­un og skóla í grennd við heim­ili, aðstöðu og stuðning, nem­end­um og for­eldr­um að kostnaðarlausu frá upp­hafi leik­skóla til loka fram­halds­skóla og í tón­list­ar­skól­um. Þar að auki skulu stjórn­völd tryggja skól­um fjár­veit­ing­ar til að skipu­leggja skólastarf í sam­ræmi við stefnu um skóla og mennt­un fyr­ir alla nem­end­ur,“ seg­ir Anna María.

Hún seg­ir að svo virðist sem ís­lenskt sam­fé­lag beri ekki mikla virðingu fyr­ir skóla­starf­inu og stund­um jafn­vel ekki kenn­ar­arn­ir sjálf­ir en samt sem áður líður flest­um börn­um vel í skól­an­um. Á sama tíma er rætt um aga­leysi í ís­lensk­um skól­um og að álagið sé ekki mikið á nem­end­ur.

For­eldr­ar hika ekki við að taka börn sín úr skóla í lengri eða skemmri tíma til þess að fara í frí til út­landa og síðan er jafn­vel talað um að setja í lög bann við notk­un á sím­um í skól­um. Slíkt eigi að vera á ábyrgð for­eldra og skóla að kom­ast að sam­komu­lagi um slíka hluti án þess að til breyt­inga á lög­um þurfi að koma til,“ seg­ir Anna María.

„Við mætt­um jafn­vel huga að því að end­ur­meta stöðu nem­andans sem náms­manns og von­andi um leið auka virðingu við starf kenn­ara. Við ger­um það ekki með einka­væðingu eða markaðsvæðingu mennta­kerf­is­ins. Sam­keppni í vel­ferðarþjón­ustu veik­ir jöfnuð í mennt­un, jafn­ræði til náms og minnk­ar op­in­ber áhrif á mennta­kerfið í gegn­um lýðræðis­lega kjörn­ar stofn­an­ir,“ seg­ir hún. 

Anna María Gunn­ars­dótt­ir, vara­formaður Kenn­ara­sam­bands Íslands. mbl.is//​Hari

Stefndi í al­var­leg­an kenn­ara­skort

Anna María seg­ir að stefna Kenn­ara­sam­bands Íslands sé í sam­ræmi við stefnu annarra nor­rænna kenn­ara­sam­taka þar sem bók­staf­lega er varað við markaðsvæðingu mennta­kerf­is­ins. En til þess þarf að tryggja kenn­ur­um verk­færi til að sinna hlut­verki sínu og í skóla­stefnu KÍ kem­ur fram að kenn­ar­ar miðli öðrum af sér­fræðiþekk­ingu sinni bæði inn­an skól­ans, til for­eldra og sam­fé­lags­ins. Skapa þurfi aðstæður sem gera kenn­ur­um kleift að starfa sam­an þvert á skóla, skóla­stig og skóla­gerðir til að auka sam­fellu í námi, miðla upp­lýs­ing­um um nám, kennslu­hætti og skólastarf.

„Sam­starf og teym­is­vinna er mik­il­væg­ur hluti af kenn­ara­starf­inu og nauðsyn­legt fyr­ir þróun skóla­starfs­ins. Tryggja þarf kenn­ur­um góðar aðstæður í starfi til að vinna sam­an að skólaþróun og veita gagn­kvæma jafn­ingjaráðgjöf. Kenn­ar­ar taki virk­an þátt í ákvörðunum um nám, kennslu og skólastarf, nýti rann­sókn­ir og nýj­ung­ar í námi og kennslu og hafi frum­kvæði að þró­un­ar- og nýbreytn­i­starfi,“ seg­ir enn­frem­ur í skóla­stefnu KÍ til árs­ins 2023.

Anna María fagn­ar þeim aðgerðum sem stjórn­völd hafa farið í að und­an­förnu til þess að fjölga kenn­ur­um og seg­ir að það hefði ekki mátt ger­ast mikið seinna því ef ekk­ert hefði verið að gert hefði vantað 2.300 kenn­ara til starfa árið 2030.

„Við þurf­um ungt fólk í kennslu og ekki nógu gott ef flest­ir þeirra sem fara í kenn­ara­nám eru um fer­tugt. Ég er mjög ánægð með viðhorf Lilju Al­freðsdótt­ur, mennta- og menn­ing­ar­málaráðherra, sem þreyt­ist ekki að tala um mik­il­vægi kenn­ara og að það sé ekki nóg að all­ir vilji að börn­in í næsta húsi verði kenn­ar­ar en að þeirra börn verði hag­fræðing­ar,” seg­ir Anna María.

„Við þurf­um ungt fólk í kennslu og ekki nógu gott ef flest­ir þeirra sem fara í kenn­ara­nám eru um fer­tugt," seg­ir vara­formaður Kenn­ara­sam­bands­ins. mbl.is//​Hari

Skól­inn á að vera besta jöfn­un­ar­tæki­færið

Spurð út í stöðu barna með annað tungu­mál á heim­ili seg­ir Anna María að skól­inn eigi að vera besta jöfn­un­ar­tæki­færið fyr­ir er­lenda nem­end­ur og horfa eigi til þess að auka mögu­leika þeirra og um leið far­sæld heild­ar­inn­ar.

„Í Finn­landi er það sam­eig­in­leg stefna sam­fé­lags­ins að það þurfi á nýj­um Finn­um að halda og það sé best gert með því að hlúa vel að börn­um í skóla­kerf­inu. Ísland er fjöl­menn­ing­ar­sam­fé­lag og sam­skipti eiga að ein­kenn­ast af gagn­kvæmri virðingu. Skól­inn gegn­ir mik­il­vægu hlut­verki í því að hjálpa nem­end­um með annað móður­mál en ís­lensku að skapa sér líf og góða framtíð í sam­fé­lag­inu.

Tryggja þarf skól­um og kenn­ur­um sem best­ar aðstæður til að vinna að þessu brýna verk­efni. Til þess þarf að tryggja skól­um sér­fræðiráðgjöf og fjár­muni vegna kennslu og stuðnings við nem­end­ur með annað móður­mál en ís­lensku og sam­starfs við for­eldra. Stjórn­völd sjái til þess að er­lend­ir nem­end­ur hafi aðgang að móður­máls­kennslu og tryggi að móður­máls­nám þeirra falli að ís­lensk­um nám­skrám og skóla­starfi,“ seg­ir Anna María og bæt­ir því að nauðsyn­legt sé að kenn­ar­ar fái tæki­færi til starfsþró­un­ar. Til að mynda hafi þjóðfé­lagið breyst hratt, bæði hafi er­lend­um nem­end­um fjölgað og tækninýj­ung­ar litið dags­ins ljós.

Til þess að kenn­ar­ar geti nýtt tækn­ina til góðs þurfa þeir að hafa þekk­ingu til þess. Starfsþróun mæt­ir of oft af­gangi í störf­um kenn­ara. Það er ekki boðlegt og skapa þarf svig­rúm svo kenn­ar­ar geti aukið við þekk­ingu sína og færni,“ seg­ir Anna María.

Ísland er fjöl­menn­ing­ar­sam­fé­lag og sam­skipti eiga að ein­kenn­ast af gagn­kvæmri virðingu. mbl.is/​Hari

Vekj­um at­hygli á því sem vel er gert

Hún seg­ir að kenn­ar­ar séu upp til hópa dug­leg­ir við að nýta sér tæki­færi til starfsþró­un­ar og taki þátt í nám­skeiðum/​mál­stof­um um mennta­mál. Sam­kvæmt TAL­IS könn­un Mennta­mála­stofn­un­ar sem kynnt var í sum­ar töldu yfir 82% kenn­ara á ung­linga­stigi að slík starfsþróun nýtt­ist vel í starfi. Meira en helm­ing­ur kenn­ara á ung­linga­stigi hef­ur tekið þátt í ráðstefn­um um mennta­mál og vett­vangs­ferðum í aðra skóla. Þess­ir þætt­ir eru all­ir um­tals­vert al­geng­ari hér á landi en á Norður­lönd­un­um og yf­ir­leitt al­geng­ari en í OECD og TAL­IS-lönd­um al­mennt.

Frétt af mbl.is

Meira aga­leysi í kennslu­stof­um

„Þegar umræðunni er sí­fellt beint að álagi, slæm­um laun­um og lé­legri vinnuaðstöðu er hætta á að skólastarf sé talað niður og í því felst viss hætta. Miklu skipt­ir að vekja at­hygli á fag­mennsku stétt­ar­inn­ar. Skóla­fólk vítt og breitt af land­inu sam­ein­ar sí­fellt krafta sína í þágu mennt­un­ar barna og ung­linga. Íslensk­ir kenn­ar­ar eru vel menntaðir og mörg af­bragðsgóð verk­efni eru í gangi. Vekj­um því at­hygli á því sem vel er gert og töl­um fyr­ir mennt­un barna og ung­linga,“ seg­ir Anna María Gunn­ars­dótt­ir, vara­formaður Kenn­ara­sam­bands Íslands.

Fjöl­marg­ir hlýddu á fyr­ir­lest­ur Gunn­laugs Magnús­son­ar í sum­ar um skóla án aðgrein­ing­ar. Þar á meðal kenn­ar­ar af öll­um skóla­stig­um. mbl.is/​Hari