Elísa­bet Reyn­is­dótt­ir, Beta Reyn­is, nær­ing­ar­fræðing­ur skrif­ar um lífið og velt­ir fyr­ir sér hvort fólk myndi lifa lífi sínu öðru­vísi ef það gæti skrifað líf sitt eins og skáld­sögu. Til dæm­is skáld­sögu eft­ir Isa­bel Allende. 

Fyr­ir sléttu ári síðan skrifaði ég hér á Smartland­inu um upp­lif­un mína af bók­inni Skuggi Vinds­ins eft­ir spænska rit­höf­und­inn Car­los Ruiz Za­fón. Sag­an hafði gripið mig helj­ar­tök­um, ekki síst þar sem ég las hana meira og minna meðan ég var stödd úti í Barcelona, á sjálfu sögu­sviði bók­ar­inn­ar. Það, að geta gengið um göt­ur og torg sem komu fyr­ir í bók sem ég var þá ein­mitt að lesa, magnaði upp­lif­un­ina af lestr­in­um enn frek­ar. Ég hreifst full­kom­lega af aðal­per­són­unni, hon­um Daní­el bók­sala, og fann fyr­ir ást­inni og hit­an­um sem bók­staf­lega flæddi í stríðum straum­um af blaðsíðunum. Að lesa góða bók og upp­lifa sög­una svo sterkt er al­veg hreint mögnuð upp­lif­un! 

Frétt af mbl.is

Allt ger­ist á rétt­um tíma

Það má segja að þessi bóka­gagn­rýni mín hafi slegið í gegn. Staðreynd­in svo ég sé al­veg hrein­skil­in, er nefni­lega sú, að ég næ yf­ir­leitt aðeins að lesa eina góða bók á ári. En samt sem áður, hér skeiða ég aft­ur fram á rit­völl­inn, um sléttu ári síðar, til að segja ykk­ur frá bók sem ég las nú ný­lega og hafði álíka mik­il áhrif á mig og Skuggi vinds­ins á sín­um tíma.

Rétt eins og þá var hér kom­in bók sem hreif mig full­kom­lega með sér í ferðalag til­finn­inga og ástríðu. Þér að segja er bók­in al­gjört auka­atriði í þess­ari grein, það ert þú sem skipt­ir öllu máli. Von mín er nefni­lega sú, að þessi pist­ill minn kveiki hjá þér löng­un til að laga það sem þú vilt og þarft að laga í eig­in lífi, að lest­ur­inn verði þér hvatn­ing til að taka ábyrgð á heilsu þinni, þú náir í fram­hald­inu að hlúa bet­ur að sjálfri/​um þér og laða fram það besta sem lífið get­ur mögu­lega fært þér.

Til þess að svo megi verða þarftu að skott­ist með mér inn í heim ímynd­un­ar­afls­ins. Blanda því sam­an við smá dass af raun­veru­leika en það kom­bó er ávís­un að breyttri og betri framtíð, með meiri ábyrgð og bættri heilsu. Skot­held upp­skrift að góðu lífi!

Þessi bók sem mig lang­ar að segja þér frá er eft­ir upp­á­halds­rit­höf­und­inn minn, hana Isa­bel Allende og heit­ir Yfir höf­in.

Beta mæl­ir með bók­inni Yfir höf­in. Ljós­mynd/​Eyþór Arn­ar Ingvars­son

Rétt eins og Skuggi vinds­ins ger­ist skáld­sag­an Yfir höf­in að hluta til í Barcelona, en þó að stærst­um hluta í Chile. Sag­an fylg­ir aðal­sögu­hetj­unni heila mann­sævi. Og það fékk mig ein­mitt til að hugsa: Hvað ef við ímynd­um okk­ur að við séum sögu­per­són­ur í bók, og fengj­um að fylgj­ast með, sem les­andi, lífi okk­ar frá fæðingu allt að dán­ar­dægri? Sjá fyr­ir okk­ur upp­hafið og end­inn og allt þar á milli. Væri það ekki ágæt­is áminn­ing um hvernig lífi við vilj­um lifa? Eru mögu­lega ein­hverj­ir þætt­ir og venj­ur í lífi okk­ar sem nú er kom­inn tími til að taka föst­um tök­um og breyta, áður en það verður of seint?

Bók­in bar nafn með rentu því hún bar huga minn svo sann­ar­lega yfir höf­in. Hófst í Barcelona, þaðan sem ég flakkaði með sögu­per­són­un­um yfir At­lands­hafið, alla leið til Chile.

Ég fann fyr­ir útþrá og lífsþorsta, ástríðu og hita og löng­un til að upp­lifa aðra menn­ingu og sögu. Ég varð reið og sorg­mædd yfir órétt­læt­inu sem sum­ir verða fyr­ir á lífs­leiðinni, og hvernig póli­tík hef­ur í gegn­um ald­irn­ar verið tor­tím­ing­arafl mann­skepn­unn­ar.

Sag­an byrj­ar þar sem Victor, aðal­sögu­per­són­an, er korn­ung­ur maður og end­ar þegar hann er kom­inn um átt­rætt. Victor upp­lif­ir fas­is­mann í Barcelona og um­skipt­in í Chile up­p­úr 1970, þegar Sal­vador Allende var steypt af stóli og Augu­sto Pin­ochet falið ein­ræðis­vald. Victor verður ást­fang­inn, eða rétt­ara sagt hug­sjúk­ur, eins og oft vill verða þegar við erum ung og með horm­óna­kerfið á fullu gasi.

Í gegn­um æv­ina þræl­ar Victor sér út sem lækn­ir. Stund­um er hann bara ósköp venju­leg­ur maður sem fram­kvæm­ir að því er virðist hugs­un­ar­laust það sem lífið ætl­ast til af hon­um, frek­ar en það sem hug­ur hans í raun og veru stend­ur til. Lífið líður áfram og Victor með.

Mér fannst at­hygl­is­vert að fylgja per­són­um bók­ar­inn­ar eft­ir yfir heila mann­sævi og sjá fyr­ir mér lífs­stíl þeirra. Ég kynnt­ist sögu­per­són­um sem virt­ust hugsa vel um sig og gæta hófs í mat og drykk, og öðrum sem klár­lega voru að deyfa óham­ingju sína með ofáti eða ann­arri óæski­legri hegðun. Þær sögu­per­són­ur sem voru veik­ar fyr­ir og deyfðu sig með mat, áfengi eða ann­arri fíkn, stóðu óneit­an­lega valt­ari fæti en þær sem náðu að fara bet­ur með sig. Góð áminn­ing um það hversu erfitt það get­ur verið fyr­ir okk­ur breysk­ar mann­eskj­urn­ar að viðhalda góðum lífs­stíl út lífið.

Sum okk­ar ferðast í gegn­um þetta líf sem áhorf­andi að líf­inu, frek­ar en virk­ir þátt­tak­end­ur. Við meðtök­um það sem ger­ist, án viðspyrnu, en höf­um oft ekk­ert vald eða þrótt til að gera rót­tæk­ar breyt­ing­ar. Oft skort­ir okk­ur nægj­an­lega ábyrgð og þor til að taka af skarið og standa sem best með okk­ur sjálf­um.

Væri það ekki al­deil­is frá­bært ef við gæt­um tímaflakkað fram í tím­ann og tekið púls­inn á okk­ur þegar komið er að leiðarlok­um lífs­ins? Ég gæti svo vel trúað því að það myndi ná að hrista hressi­lega upp í mörg­um og fá þá til að breyta lífs­stíl sín­um í snar­hasti! Framtíðin gæti mögu­lega orðið ör­lítið bjart­ari ef feng­ist tæki­færi til að sjá og meta stöðuna á loka­sprett­in­um í upp­runa­legri út­gáfu lífs­bók­ar­inn­ar, og þannig fá færi á að breyta um kúrs á miðri leið svo sag­an fái ann­an endi.

Oft ráðum við ekki al­veg at­b­urðarrás­inni í eig­in lífi en hvað ef við hefðum vald og tæki­færi til að stjórna henni? Við erum og verðum aldrei alltaf sól­ar­meg­in í líf­inu, þannig er það bara. Lífið býður ávallt upp á áskor­an­ir, alls kon­ar hindr­an­ir sem þarf að tækla. Mín skoðun er sú að til að tak­ast gæfu­sam­lega á við það óvænta í líf­inu, t.d. heilsu­áskor­an­ir og áföll, skipti miklu máli að vera ávallt sem best und­ir­bú­inn. Gera alltaf ráð fyr­ir því besta sem lífið fær­ir okk­ur, en einnig vera und­ir­bú­inn und­ir það versta. Og það ger­um við ein­mitt með því að hugsa vel um okk­ur og end­ur­skoða lífs­stíl­inn reglu­lega.

Með gal­opið hjarta

„..hann stakk þrem­ur fingr­um hægri hand­ar ofan í gal­opið sárið, lagði þá utan um hjartað og kreisti nokkr­um sinn­um takt­fast, afar ró­lega og eðli­lega, hann viss ekki hve lengi, kannski í þrjá­tíu sek­únd­ur, kannski í heila ei­lífð. Skyndi­lega fann hann hjartað lifna við á milli fingra sér, fyrst skalf það nán­ast ógrein­an­lega en fljót­lega fór það að slá reglu­lega og af krafti.“ (bls 11).

Sjálf er og hef ég aldrei verið með stríðsáverka eins og lýst er í bók­inni, en stund­um er hjartað mitt sann­ar­lega sárt og stund­um er hjartað mitt gal­opið. Oft finnst mér að það þurfi að kreista það til að fá það til að slá í takt þegar mér finnst lífið vera að keyra mig í kaf. En sem bet­ur fer hef­ur ávallt verið auðvelt að koma því aft­ur í gang þegar þess hef­ur þurft. Og það á við um margt í líf­inu s.s. þegar lífs­stíl­inn er ekki eins góður og hann ætti að vera, og við gleymt að sinna sál og lík­ama.

Þegar við les­um góða bók þá get­um við engu breytt; sag­an er sögð, skrifuð og gef­in út. En hvað ef við hefðum afl að breyta okk­ar eig­in lífs­sögu? Hvað ef við hefðum þann mátt að getað snert hjartað eins og lýs­ing­in í bók­inni þar sem Vikt­or horf­ir á hjartað stöðvast og hann æðir með ber­um hönd­um í brjóst­holið og tek­ur utan um það og hnoðar það aft­ur í gang. Til þess þurfti hann þor og áræðni. Þegar þar er komið í bók­inni er hann lækna­nemi og alls óþjálfaður til að fram­kvæma slík­an gjörn­ing. Hann ein­fald­lega fylg­ir eðlis­hvöt­inni og þeirri hugs­un að hann hafi engu að tapa. Við höf­um engu að tapa held­ur, þurf­um bara að þora og fram­kvæma það sem við vilj­um fá út úr líf­inu. Skoðum endi­lega hvað það ná­kvæm­lega er sem er að stoppa okk­ur. Horf­umst óhrædd í augu við eig­in hindr­an­ir og leit­um leiða til að kom­ast yfir þær.

Þegar ég lokaði bók­inni að lestri lokn­um, hugsaði ég um sögu­per­són­urn­ar sem borðuðu og drukku áfengi í óhófi til að deyfa til­finn­ing­ar sína og líðan, og hversu sorg­legt það væri að þær hefðu aldrei náð þeim hæðum sem þær höfðu alla burði til að ná.

Við ráðum vissu­lega oft ekki al­veg at­b­urðarrás­inni í lífi okk­ar, en all­ar áskor­an­ir verða svo miklu létt­ari ef við mæt­um þeim vel nærð og þjálfuð. Ég hvet alla til að búa sig sem best und­ir lífs­sögu sína með því að vera lík­am­lega sterk, hreyfa sig reglu­lega, rækta and­ann og vera vel nærð. Það er eng­inn að tala um að vera í kjörþyngd eða eins og fyr­ir­sæt­ur og áhrifa­vald­ar á In­sta­gram. En það er svo sann­ar­lega alltaf mik­il­vægt að líða sem best í eig­in lík­ama og hafa orku til að tak­ast á við amst­ur dags­ins.

Með þess­ari bóka­gagn­rýni minni er ég, les­andi góður, semsagt að reyna að fá þig til að hrista upp í þínu eig­in lífi og lífs­sögu. Fá þig til að velta fyr­ir þér hvað það er sem þú vilt fá út úr líf­inu og þarft að gera svo það megi tak­ast. Leggj­um af stað núna, ég er hér fyr­ir þig! Kannski ekki sem fara­stjóri, því ég er þekkt fyr­ir að vera með ein­dæm­um átta­vilt og rata aldrei nokk­urn skapaðan hlut. En skila­boð mín til þín eru: lifðu og njóttu. Þú mátt svo sann­ar­lega gera mis­tök, vill­ast, tapa, vinna, syrgja, fagna. En mik­il­væg­ast af öllu er að þú náir að skrifa þína eig­in ævi­sögu þannig að hún endi á þann hátt sem þú vilt sjá hana enda.