Gervi­tung­la­gögn og halla­mæl­ing­ar staðfesta að land held­ur áfram að rísa í eld­stöðinni Öskju. Hef­ur það risið um tólf senti­metra á und­an­förn­um tólf mánuðum. Lík­lega er tvö­falt meiri kvika þar und­ir en safn­ast hafði fyr­ir áður en gaus við Svartsengi í ág­úst.

Þetta er niðurstaða ár­legr­ar vett­vangs­ferðar Veður­stofu sem far­in var að Öskju í ág­úst, og greint er frá í til­kynn­ingu. Gerðar voru land­mæl­ing­ar, hita- og sýru­stigs­mæl­ing­ar í Víti og margþætt­ar gasmæl­ing­ar á gufu­hvera­svæðinu í Vít­is­gíg.

Niður­stöður lík­an­reikn­inga Veður­stof­unn­ar benda til þess að staðsetn­ing og dýpi kviku­söfn­un­ar­svæðis­ins sé svipað og áður hafði verið áætlað.

Frétt af mbl.is

Get­ur ekki endað með öðru en gosi

Eng­in merki um að kvika fær­ist ofar

Talið er að kvika flæði á um þriggja kíló­metra dýpi, en eng­in merki eru um að hún fær­ist nær yf­ir­borði.

Sam­kvæmt út­reikn­ing­um hafa 4,4 millj­ón­ir rúm­metr­ar af kviku bæst við síðustu tólf mánuði. Er því áætlað að heild­ar­rúm­máls­breyt­ing frá því landris hófst sé um 44 millj­ón­ir rúm­metra.

Til sam­an­b­urðar er talið að um 17-27 millj­ón­ir rúm­metra af kviku hafi hlaupið úr kviku­hólf­inu eft­ir að gjósa tók á Sund­hnúkagígaröðinni í ág­úst.

Hægja tók á landris­inu í sept­em­ber á síðasta ári, eins og Morg­un­blaðið greindi frá.

Frétt af mbl.is

Virðist hafa hægt á landris­inu

Vökt­un auk­in veru­lega

Tekið er fram í til­kynn­ingu Veður­stofu að áfram verði fylgst náið með þró­un­inni í Öskju. Eft­ir að landris hófst og þenslu varð vart við Öskju sum­arið 2021 hafi vökt­un verið auk­in veru­lega.

Fyrstu af­lög­un­ar­mæl­ing­arn­ar í Öskju voru halla­mæl­ing­ar sem hóf­ust árið 1966 og á milli ár­anna 1970 og 1972 mæld­ist landris. Eft­ir nokk­urra ára hlé á mæl­ing­um vegna Kröflu­elda var farið að halla­mæla aft­ur og þá var land farið að síga og hélt sú þróun áfram þar til 2021 þegar landris fór aft­ur að mæl­ast.

Áður hef­ur því mælst landris án þess að til eld­goss komi. Seg­ir Veður­stof­an að á þessu stigi sé því erfitt að meta hver þróun mála verður í Öskju.

Lík­ast til eld­gos eins og á 20. öld

Loks er rifjað upp að síðast hafi gosið í Öskju árið 1961 þegar Vikra­hraun myndaðist í basísku hraungosi en slík eld­gos eru al­geng­ustu gos eld­stöðvar­inn­ar. Svipuð gos áttu sér stað í byrj­un 20. ald­ar.

„Aðdrag­andi eld­goss­ins árið 1961 var greini­leg­ur en 20 dög­um fyr­ir upp­haf þess mæld­ist auk­in skjálfta­virkni og veru­leg aukn­ing varð í jarðhita­virkni. Á tíma­bil­inu 6.-12. októ­ber 1961 mæld­ust sex skjálft­ar um 3 að stærð, þar af einn um 4 að stærð og kraft­mikl­ir jarðhita­hver­ir mynduðust á svæðum þar sem eng­in virkni hafði verið áður,“ seg­ir í til­kynn­ingu Veður­stofu.

„Um fjög­ur súr sprengigos eru þekkt á nú­tíma (síðustu 11 þúsund ár), það yngsta átti sér stað árið 1875. Aðdrag­andi þess goss hófst að minnsta kosti í fe­brú­ar 1874 með auk­inni jarðhita­virkni, og sterk­ir og tíðir jarðskjálft­ar (skráðir á Norður­landi) hóf­ust vik­um fyr­ir gosið. Árið 1875 gaus líka basísk­um hraungos­um á sprungu­sveimi Öskju, Sveina­gjár­gos­in, þar sem m.a. Nýja­hraun myndaðist.

Í ljósi sög­unn­ar þar sem langt líður milli súrra sprengigosa í Öskju er ekki talið lík­legt að at­b­urðarás svipuð þeirri sem átti sér stað í lok 19. ald­ar hefj­ist á næstu miss­er­um. Öllu lík­legra er að af­leiðing­ar áfram­hald­andi virkni verði eld­gos sam­bæri­leg þeim sem hafa orðið á 20. öld, þ.e. til­tölu­lega lít­il hraungos með minni hátt­ar gjósku­falli. Ef gos­upp­tök verða ofan í Öskju­vatni má þó bú­ast við sprengigosi á meðan kvik­an er að ein­angra sig frá vatn­inu.“

Frétt af mbl.is

Landris mæl­ist en sprengigos kæmi á óvart