Tug­ir starfs­manna hafa þurft að fara í veik­inda­leyfi eða látið af störf­um í Laug­ar­nesskóla vegna veik­inda sem tengja má við myglu­vanda­mál í skól­an­um.

mbl.is ræddi við vel á ann­an tug starfs­manna sem hafa á síðustu tveim­ur til þrem­ur árum farið tíma­bundið í veik­inda­leyfi, eru í veik­inda­leyfi, starfa nú í öðrum skól­um eða hafa horfið á ann­an starfs­vett­vang. 

Í ljósi reynslu þeirra af veik­ind­um og slapp­leika sem sum­ir hafa glímt við árum sam­an lýsa þau áhyggj­um af heilsu­fari barna í skól­an­um. Að sögn nú­ver­andi skóla­stjóra ligg­ur ekki fyr­ir sam­an­b­urður á veik­inda­dög­um nem­enda í skól­an­um og í öðrum skól­um.

Tveir skóla­stjórn­end­ur votta hins veg­ar fyr­ir háa veik­indatíðni í starfs­hópn­um. Ann­ar þeirra, Sig­ríður Heiða Braga­dótt­ir, lét af störf­um í lok skóla­árs 2023 vegna veik­inda sem hún teng­ir við myglu í hús­næði skól­ans. 

Kenn­ar­arn­ir sem mbl.is ræddi við segj­ast ým­ist sorg­mædd­ir, reiðir eða finna til van­mátt­ar sök­um þess að þeir upp­lifa að um­kvart­an­ir þeirra hafi árum sam­an ekki verið tekn­ar al­var­lega. Í fyrstu af hálfu skóla­stjórn­enda en það hef­ur hins veg­ar breyst síðustu miss­er­in.

Marg­ir tala hins veg­ar um að borg­ar­yf­ir­völd hafi brugðist við með tóm­læti og að full­trúi þeirra hafi reynt að gera lítið úr veik­ind­um fólks­ins. Fram­kvæmd­ir hafa farið fram í skól­an­um en þær hafa ekki skilað til­ætluðum ár­angri að sögn kenn­ar­anna. Sig­ríður Heiða, fyrr­um skóla­stjóri, seg­ir ei­líft vera reynt að „plástra“ á vanda­mál­in í stað þess að taka skól­ann í heild­ar yf­ir­haln­ingu. 

Hluti hóps­ins fyr­ir utan Laug­ar­nesskóla. mbl.is/​Eggert Jó­hann­es­son

Fjöl­breytt­ur hóp­ur 

Hóp­ur­inn sem nú stíg­ur fram er fjöl­breytt­ur. Fólk sem hef­ur ára­tugareynslu af kennslu í skól­an­um en kenn­ir sér meins og ým­ist hef­ur verið eða er í veik­inda­leyfi eða í öðrum störf­um. Ungt og hraust­legt fólk sem horfið hef­ur til annarra skóla, til annarra starfa eða er í veik­inda­leyfi og fyrr­ver­andi skóla­stjórn­end­ur sem þurftu að fara í leyfi eða hættu vegna veik­inda.

All­ur gang­ur er á því hvort fólk telji sig heilsu­hraust eft­ir að það hætt­ir að kenna í skól­an­um og sum­ir segj­ast hafa glímt við heilsu­brest árum sam­an eft­ir að hafa starfað þar.

Kenn­ar­ar gera krossa sem tákna þá sem hafa þurft að láta af störf­um vegna veik­inda. mbl.is/​Eggert Jó­hann­es­son

„Eng­inn sem vildi hætta“

„Eng­inn af þeim sem hafa þurft að hætta vildi hætta. Við erum stolt af skól­an­um og því starfi sem hér er unnið en því miður er það sárt þetta tóm­læti sem okk­ur hef­ur verið sýnt,“ seg­ir Katla Þór­ar­ins­dótt­ir sem er í veik­inda­leyfi frá skól­an­um.

Hún er ein þeirra 15 kenn­ara og skóla­stjórn­anda sem hafa hætt eða verið frá í lengri tíma vegna veik­inda tengd­um myglu í Laug­ar­nesskóla á und­an­förn­um tveim­ur til þrem­ur árum.

Katla Þór­ar­ins­dótt­ir. mbl.is/​Eggert Jó­hann­es­son

Björn Gunn­laugs­son skóla­stjóri Laug­ar­nesskóla seg­ir að tug­ir starfs­manna hafi hætt vegna þessa hjá skól­an­um á síðustu tíu árum. Sjálf­ur þekk­ir hann að lág­marki til tíu manns sem hætt hafa á til­tölu­lega skömm­um tíma af þess­um or­sök­um, en eru ekki hluti af þeim hópi sem mbl.is ræddi við.

„Það er því erfitt að segja ná­kvæm­lega hve marg­ir hafa hætt vegna veik­inda eða hafa ekki viljað vera í þessu um­hverfi því hluti var fyr­ir mína tíð. En það er orðinn stór hóp­ur,“ seg­ir Björn. Hann seg­ir elstu frá­sagn­ir sem hann þekki til vera orðnar 20 ára. 

Björn Gunn­laugs­son er nú­ver­andi skóla­stjóri í Laug­ar­nesskóla. Ljós­mynd/​Aðsend

Meðal þeirra sem hætt hafa vegna heilsu­brests eru tveir skóla­stjórn­end­ur. Það eru þau Sig­ríður Heiða Braga­dótt­ir skóla­stjóri sem hætti við skóla­slit árið 2023 og Krist­inn Svavars­son aðstoðarskóla­stjóri sem fór í árs leyfi frá störf­um vegna veik­inda fyr­ir nokkr­um árum.

Tug­ir kenn­ara hafa hrak­ist úr starfi frá Laug­ar­nesskóla. mbl.is/​Eggert Jó­hann­es­son

Plástrað á vand­ann 

„Ég gerði mér ekki grein fyr­ir því hvað olli þeim né lækn­ir­inn minn. Þetta kom hins veg­ar í ljós þegar ég var send til sér­fræðings í kjöl­farið á heilsu­fars­skoðun starfs­manna skól­ans vegna ástands á hús­næðinu,“ seg­ir Sig­ríður Heiða.

Skrif­stofa henn­ar var á svæði sem var lag­fært á sín­um tíma og nú er búið að lag­færa hana þris­var.

Sig­ríður Heiða Braga­dótt­ir. Ljós­mynd/​Aðsend

„Ég var alltaf með hita, höfuðverk, hósta, sýk­ing­ar og al­menn­an slapp­leika. Mjög ólík sjálfri mér í alla staði,“ seg­ir Sig­ríður Heiða.

„Reykja­vík­ur­borg hef­ur brugðist við með því sem ég kalla „plástraaðferðina“. Hlustað, greint, lagað til bráðabirgða, nem­end­ur og starfs­fólk flutt til á meðan. Á meðan veikist starfs­fólk og hætt­ir. Dýr­mæt­ur mannauður neyðist til að yf­ir­gefa vinnustaðinn og hef­ur tapað heilsu í kjöl­farið. Þeim sem starfa í skól­an­um, jafnt nem­end­um og starfs­fólki, er boðið að starfa í hús­næði sem er heilsu­spill­andi. Þetta er eins og að elt­ast við skottið á sjálf­um sér í stað þess að lag­færa skól­ann eins og vera ber. Flytja alla tíma­bundið úr hús­næðinu á meðan,“ seg­ir Sig­ríður Heiða.

Á yf­ir­stand­andi skóla­ári er hluti nem­enda í bráðabirgðaaðstöðu á skóla­lóðinni en stærst­ur hluti nem­enda er inn­an veggja skól­ans. Í skól­an­um voru fram­kvæmd­ir í sum­ar líkt og und­an­far­in ár

Hvert á nem­andi að fara ?

Rúna Björg Garðars­dótt­ir er ein þeirra sem glímt hafa við heilsu­brest eft­ir kennslu í skól­an­um. Hún hef­ur starfað við skól­ann í 26 ár.

„Hins veg­ar ganga hér 560 börn í skóla og hafa ekki val um að fara annað. Ólíkt okk­ur starfs­fólk­inu, við get­um kosið að fara annað eða í veik­inda­leyfi. Hvert á nem­andi í grunn­skóla að fara? Eig­um við að bjóða 6-12 ára börn­um upp á það að slíta sig frá fé­laga­hópn­um og ör­ygg­inu sem þau búa við í sín­um heima­skóla vegna heilsu­brests? Hvað vit­um við um lang­tíma­áhrif þess að vera í óheil­næmu hús­næði í sex ár?“ spyr Rúna en nem­end­ur ganga í Laug­ar­nesskóla frá 6-12 ára.

Rúna Björg Garðars­dótt­ir. mbl.is/​Eggert Jó­hann­es­son

Hafði ekki skiln­ing á myglu­veik­ind­um 

Katla Þór­ar­ins­dótt­ir seg­ir hafa verið erfitt að horf­ast í augu við það að heils­an væri að bresta

„Það tek­ur ógur­lega lang­an tíma að viður­kenna fyr­ir sjálf­um sér að vera ekki heilsu­hraust­ur. Að maður sé að láta í minni pok­ann fyr­ir myglu, að geta ekki staðið þetta af sér. Þrátt fyr­ir að marg­ir hafi þurft að hætta vegna myglu á und­an mér þá trúði ég því ekki að það kæmi fyr­ir mig. Ég hafði sjálf ekki skiln­ing á veik­ind­um annarra vegna myglu, þar sem ég hafði ekki lent í þessu,“ seg­ir Katla

„Til­finn­ing­in að við séum að bregðast börn­un­um“ 

Árni Kristjáns­son var kenn­ari við skól­ann um hríð en fann fljót­lega fyr­ir veik­ind­um. Brá hann á það ráð að geyma föt­in sín í plast­kassa fyr­ir utan heim­ili sitt að vinnu­degi lokn­um.

„Ég fékk fa­stráðningu í Laug­ar­nesskóla haustið 2017 og fann strax fyr­ir reglu­leg­um og vax­andi heilsu­bresti,“ seg­ir Árni.

Árni Kristjáns­son. mbl.is/​Eggert Jó­hann­es­son

„Ég vona að skóla­stjórn­end­ur og borg­ar­yf­ir­völd hafi sömu sáru til­finn­ing­ar og við sem höf­um þurft að hætta að kenna í óheil­næm­um skól­um vegna heilsu­brests. Það er til­finn­ing­in um að við séum að bregðast nem­end­um okk­ar, börn­um í skól­an­um, og skilja þau eft­ir á stað þar sem heilsa þeirra er í hættu,“ seg­ir Árni.

Meðferðir sem ekki virka 

Sól­borg Gunn­ars­dótt­ir hef­ur glímt við heilsu­brest og hef­ur verið í veik­inda­leyfi frá upp­hafi árs. Hún á ekki von á því að geta snúið til vinnu í bráð. Hún seg­ist mjög veik og vera orðin of­ur­viðkvæm fyr­ir loft­gæðum hvar sem hún kem­ur eft­ir að hafa unnið í þessu starfs­um­hverfi

„Ég hef eytt ótrú­leg­um fjár­hæðum þessi rúm­lega tvö ár í alls kyns lyf, lækna, mynda­tök­ur og meðferðir sem ekki virka,“ seg­ir Sól­borg.

Þá kveðst hún hafa verið greind með lungna­sjúk­dóm og seg­ir alls óvíst hvenær hún muni geta snúið aft­ur til vinnu. Hún er harðorð í garð borg­ar­yf­ir­valda.

„Borg­in hlust­ar ekki og hunds­ar kvart­an­ir okk­ar og dreg­ur á lang­inn all­ar fram­kvæmd­ir og stend­ur ekki við gef­in lof­orð,“ seg­ir Sól­borg.

Sól­borg Guðmunds­dótt­ir. mbl.is/​Eggert Jó­hann­es­son

Dúka­skipti urðu henni til happs 

Helga Gunn­ars­dótt­ir, um­sjón­ar­kenn­ari á miðstigi, seg­ir að upp­haf­lega hafi ekki verið hlustað á hana.

„Ég leitaði til skóla­stjórn­enda sem sögðu að ekk­ert væri að í stof­unni minni, en það varð mér til happs að það þurfti að skipta um gólf­dúk á stof­unni minni um sum­arið og þá kom í ljós mik­il mygla. Eft­ir það hafa skóla­stjórn­end­ur tekið mark á því þegar ég viðra áhyggj­ur mín­ar vegna ein­kenna sem ég finn fyr­ir, en ég hef ekki alltaf verið í sömu kennslu­stof­unni en það skipt­ir ekki máli þar sem mygl­an er úti um allt. Reykja­vík­ur­borg hef­ur svikið hvert ein­asta lof­orð á milli þess sem starfs­menn henn­ar segja okk­ur að það sé ekk­ert að og neita að trúa að vand­inn sé til staðar. Þetta er mjög al­var­legt, það er verið að spila með heilsu bæði barna og starfs­manna og eng­inn veit hvað það mun kosta í framtíðinni,“ seg­ir Helga.

Helga Gunn­ars­dótt­ir. Ljós­mynd/​Aðsend

Borg­inni þótti sýna­taka óþarfi 

„Þegar ég fór í veik­inda­leyfi núna í fe­brú­ar­byrj­un og skilaði inn veik­inda­vott­orði hafði stjórn­and­inn, sem tók við vott­orðinu, orð á því að það góða við að ég væri að fara í veik­inda­leyfi væri að þá væri loks­ins hægt að fá vil­yrði fyr­ir því hjá Reykja­vík­ur­borg að tekið yrði myglu­sýni úr ný­bygg­ing­unni [þar er stof­an henn­ar núna]. Stjórn­end­ur skól­ans höfðu þá farið fram á að það yrðu tek­in sýni úr öll­um skól­an­um en Reykja­vík­ur­borg þótti það óþarfi vegna þess að að þeirra mati var vand­inn mun minni en við töld­um. Eft­ir að ég fór í veik­inda­leyfi voru svo tek­in sýni úr öll­um skól­an­um og öll­um rým­um og þá kom fram að bæði sýn­in sem voru tek­in úr minni stofu voru rauð,“ seg­ir Helga.

Sýni sem Efla tek­ur til þess að kanna hvort það sé mygla sýna græn­an lit (eng­in mygla), gul­an (ein­hver mygla), app­el­sínu­gul­an (meiri mygla) og rauðan lit (mik­il mygla). 

Borg­ar­starfsmaður ef­ast um veik­ind­in

„Þrátt fyr­ir að Efla sýndi okk­ur á fundi, þar sem voru líka full­trú­ar frá Reykja­vík­ur­borg, að það væru svo sann­ar­lega ennþá mörg rými skól­ans sem inni­héldu myglu þá hélt einn starfsmaður Reykja­vík­ur­borg­ar samt ræðu yfir okk­ur beint á eft­ir sem inni­hélt meðal ann­ars orðin: „Það er ekk­ert sem sann­ar það að þið séuð veik vegna myglu.“ Hann sagði það sama við okk­ur í byrj­un hausts­ins, en þá var hann líka viss um að eng­in mygla væri í skól­an­um sem var lygi,“ seg­ir Helga.

Eins og við séum móður­sjúk 

„Reykja­vík­ur­borg kem­ur bara fram við okk­ur eins og við séum móður­sjúk en við vit­um öll að ef við vær­um að vinna með pen­inga en ekki börn þá væri fyr­ir löngu búið að finna leið til þess að laga húsið eða í það minnsta reisa meint bráðabirgðahús­næði svo hægt væri að laga skól­ann. Því bráðabirgðahús­næði hef­ur verið haldið fyr­ir okk­ur sem gul­rót síðan haustið 2019, ef ekki fyrr. Á meðan fer heilsu starfs­fólks hrak­andi og án efa nem­enda líka og því miður hef­ur fullt af mannauði horfið. Reykja­vík­ur­borg ger­ir sér ekki grein fyr­ir því að við erum þarna enn þá vegna þess að þetta er frá­bær vinnustaður. En það er hart að þurfa að missa heilsu sína, mögu­lega fyr­ir fullt og allt, vegna þess að Reykja­vík­ur­borg finnst við bara vera móður­sjúk og sér ekki vand­ann. Við vit­um að við erum ekki ein í þess­um vanda en það ger­ir okk­ar ástand ekk­ert betra,“ seg­ir Helga

Ekki raun­hæft að vinna ann­ars staðar

Ágústa Jóns­dótt­ir hef­ur verið frá störf­um vegna veik­inda um nokkra hríð eft­ir störf í skól­an­um um ára­tuga­skeið. 

Ágústa Jóns­dótt­ir. mbl.is/​Eggert Jó­hann­es­son

„Það er því ekki raun­hæf­ur mögu­leiki fyr­ir mig að sækja um vinnu ann­ars staðar. Það ræður eng­inn kenn­ara sem kem­ur kannski til starfa og kannski ekki. Ef ég má mæta til vinnu í Laug­ar­nesskóla í haust veit ég ekki hvað ég kem til með að gera. Ég hef verið um­sjón­ar­kenn­ari í rúm 20 ár en eins og mál­in standa er ekki hægt að skrá mig sem um­sjón­ar­kenn­ara því það er með öllu óvíst hvort ég mæti,“ seg­ir Ágústa í sam­tali í sum­ar. 

mbl.is fékk þær upp­lýs­ing­ar ný­lega að Ágústa ætlaði að prófa að hefja störf í mánuð á þessu skóla­ári en tæki ekki að sér um­sjón yfir bekk.

Sá svarta tauma leka niður vegg­ina 

Krist­inn Svavars­son fyrr­ver­andi aðstoðarskóla­stjóri var sá fyrsti sem fór í veik­inda­leyfi vegna mygl­unn­ar fyr­ir nokkr­um árum. Raun­ar færði hann sig til í starfi og starfaði á skóla­skrif­stofu þar sem hann gat ekki hugsað sér að sitja aðgerðalaus.

Krist­inn Svavars­son. Ljós­mynd/​Aðsend

„Ég var sá fyrsti sem fór í veik­inda­leyfi vegna þessa. Ég fékk í önd­un­ar­fær­in eft­ir að hafa setið á skrif­stof­unni í þess­ari drullu. Í stað þess að menn skiptu út míglek­um glugg­um þá var alltaf verið að tjasla upp á glugg­ana. Svo einn dag­inn gerðist það að við sáum svarta tauma leka niður vegg­ina. Þá áttaði maður sig á því að eitt­hvað væri veru­lega að,“ seg­ir Krist­inn. 

Krist­inn er saxó­fón­leik­ari. mbl.is/​Krist­inn Ingvars­son

Hann fór í veik­inda­leyfi í eitt ár. Kom svo til baka að nýju og kláraði starfsæv­ina. Krist­inn er saxó­fón­leik­ari og hef­ur alla tíð haft sterk lungu.

„Ég var alltaf með hósta og ein­hver veik­indi en ég hef alla tíð verið heilsu­hraust­ur. En svo fór ég að lok­um til lækn­is og hann skrifaði upp á leyfi fyr­ir mig. Ég er að vísu svo of­virk­ur að það hentaði mér illa þannig að ég fór að vinna á skóla­skrif­stof­unni niðri í bæ,“ seg­ir Krist­inn í gam­an­söm­um tón

Seg­ir lækn­inn hafa vitað bet­ur 

Soffía Björg Sveins­dótt­ir er fyrr­ver­andi starfsmaður í Laug­ar­nesskóla sem þurfti að hætta vegna heilsu­brests. Raun­ar er hún með skemmd í lung­um og hjarta­vanda­mál sem hún get­ur ekki annað en hugsað að teng­ist mygl­unni.

„Ég var ekki búin að vinna lengi þegar ég spurði skóla­stjór­ann hvort það gæti verið mygla í skól­an­um. Ég fékk strax svarið nei, hér er eng­in mygla. Þetta var af­ger­andi svar og því gerði ég ráð fyr­ir að sá mögu­leiki hefði verið úti­lokaður og ég leitaði svara við ein­kenn­um mín­um og hélt áfram í vinn­unni.“

Soffía Björg Sveins­dótt­ir. Ljós­mynd/​Aðsend

Hún leitaði til of­næm­is­lækn­is vegna mik­ill­ar þreytu og sí­felldra veik­inda.

„Lækn­ir­inn spyr mig hvort það sé mygla í kring­um mig því þetta líti þannig út. Ég svara því neit­andi. Stuttu seinna grein­ist mygla í skól­an­um og ég fer aft­ur til of­næm­is­lækn­is­ins sem sagðist hafa vitað hvað ég væri að fara að segja þegar hún sá að ég pantaði aft­ur tíma. Hún vissi að ein­kenn­in væru vegna myglu,“ seg­ir Soffía.

Hún fékk í fram­hald­inu vott­orð um að hún gæti ekki farið inn í skól­ann. Þar vildi hún starfa áfram og seg­ir skól­ann góðan. Hún fékk því að kenna sund utan hús­næðis­ins í fyrstu. Vegna aðstæðna sem kröfðust þess að hún mætti á fundi í skól­an­um ákvað hún hins veg­ar að segja upp. „Ég fann mig knúna til að segja upp,“ seg­ir Soffía.

Var ekki trúað 

Guðný Pét­urs­dótt­ir vann sem þroskaþjálfi í skól­an­um á ár­un­um 2016-2020. Hún seg­ist enn glíma við af­leiðing­ar af því að hafa unnið í hús­næði skól­ans.

„Ég var send í of­næm­is­próf sem sýndi að ég hafði ekki of­næmi fyr­ir myglu. Svör­in sem ég fékk frá skól­an­um voru: „Þú ert ekki með of­næmi fyr­ir myglu.“ Of­næm­is­lækn­ir­inn sagði að hann væri að prófa fyr­ir fjór­um teg­und­um af myglu en það væru til ótelj­andi af­brigði sem hann væri ekki að prófa fyr­ir. Samt voru niður­stöðurn­ar úr þessu prófi tekn­ar gild­ar um að enn og aft­ur væri það ég sem væri vanda­málið, ekki skól­inn,“ seg­ir Guðný sem kveðst hafa neyðst til að segja upp starfi sínu.

Finnst ég hafa brugðist nem­end­um og for­eldr­um 

„Verst af öllu er að þrátt fyr­ir heilsu­brest­inn finnst mér ég hafa brugðist nem­end­um mín­um og for­eldr­um þeirra, ég lagði mik­inn metnað í starf mitt og mér fannst mjög erfitt að geta ekki fylgt þeim eft­ir,“ seg­ir Guðný.

Guðný Pét­urs­dótt­ir. mbl.is/​Eggert Jó­hann­es­son

„Það er sorg­legt að kvart­an­ir mín­ar voru ekki tekn­ar al­var­lega því ég er al­veg viss um að það hefði getað komið í veg fyr­ir heilsu­brest annarra starfs­manna, svo ekki sé minnst á mögu­leg áhrif á nem­end­ur sem hafa gleymst í þess­ari umræðu.“

Ekki all­ir sem vildu koma fram 

mbl.is  hef­ur fengið að heyra sög­ur um fleira starfs­fólk sem glímt hef­ur við heilsu­brest vegna aðstæðna í skól­an­um. Eru þær frá nú­ver­andi starfs­fólki sem vinn­ur í skól­an­um, fyrr­ver­andi starfs­fólki sem glím­ir enn við heilsu­brest og þeim sem hafa fengið heils­una til baka eft­ir að hafa hætt kennslu við skól­ann.

Sum­ir vildu ekki koma fram und­ir nafni og vildu ekki segja sögu sína í fjöl­miðlum. Aðrir gáfu ein­ung­is leyfi fyr­ir mynd­birt­ingu. Nær all­ir hafa þó komið á fram­færi stuðningi við kenn­ara í skól­an­um. Þá hef­ur fólk­inu orðið tíðrætt um áhyggj­ur sín­ar af heilsu­fari barn­anna.