Sam­starf tæp­lega 70 vís­inda­manna í fimmtán lönd­um hef­ur nú varpað ljósi á til­drög þess að jörðin titraði í níu sól­ar­hringa í sept­em­ber í fyrra, en starfs­fólk skjálfta­vakt­stöðva rak í rogastans víða um heim þegar lág­stemmt eintóna suð barst dög­um sam­an frá búnaðinum og töldu ein­hverj­ir um bil­un að ræða.

Frá þessu grein­ir Stephen Hicks, jarðskjálfta­fræðing­ur við Uni­versity Col­l­e­ge London og einn höf­unda grein­ar í vís­inda­rit­inu Science um það sem raun­veru­lega gerðist í fyrra­haust – en það gerðist í Dickson-firði á Aust­ur-Græn­landi.

Bráðnandi jök­ull þar var að lok­um ekki nægi­lega burðugur til að styðja við fjalls­hlíð fyr­ir ofan hann sem leiddi til þess að bjarg, 600 sinn­um 200 metr­ar að stærð, 25 millj­ón­ir rúm­metra, sem er á við 10.000 ólymp­íu­sund­laug­ar, hrundi úr 1,2 kíló­metra hæð í sjó fram og olli með því 200 metra hárri flóðbylgju.

Til­komu­mik­il sjón hefði ein­hver séð

Komst bylgj­an hvergi í firðinum og gekk því fram og til baka milli stranda hans dög­um sam­an með slík­um ægiþunga að jörðin öll titraði í rúma viku. Það skýr­ir eintóna suð jarðskjálfta­mæli­tækj­anna í stað hinna vana­legu skruðninga með hátíðni­hljóðum í bland.

Skrif­ar danska rík­is­út­varpið DR að flóðbylgj­an hljóti í upp­hafi að hafa verið til­komu­mik­il sjón þar sem hún jafnaði möst­ur Eyr­ar­sunds­brú­ar­inn­ar milli Kaup­manna­hafn­ar og Mal­mö í hæð. Þess fékk þó eng­inn lif­andi maður að njóta – eng­inn sá flóðbylgj­una háu geisa dög­um sam­an í óbyggðum Dickson-firðinum.

Áhrif­in voru þau aug­ljós og voru lengi tal­in ráðgáta, greini­legt var að ein­hver ógn­ar­kraft­ur hefði skilið eft­ir sig aug­ljós um­merki á landi. Frá vinnu­búðum, sem ekki voru mannaðar þá daga sem ham­far­irn­ar stóðu, skolaðist gám­ur með gröfu út í sjó „ok kom hvár­tki upp síðan“ svo vísað sé til frá­sagn­ar Eglu­höf­und­ar af ambátt­inni Brák og bjarg­inu sem Skalla-Grím­ur þeytti á eft­ir henni á sund­inu.

Inn á ókönnuð hafsvæði

Að sögn grein­ar­höf­unda Science er það hins veg­ar eng­in ráðgáta hvað olli hruni jök­uls­ins. Þar er hin svo­kallaða ham­fara­hlýn­un jarðar að verki og skrifa höf­und­arn­ir að norður­heim­skautið sigli nú inn á ókönnuð hafsvæði (e. uncharted waters) vegna hlýn­un­ar sem mann­kynið hafi knúið áfram með iðnaði sín­um.

Þetta staðfest­ir Kristian Svenn­evig, rann­sak­andi við Jarðfræðirann­sókna­stofn­un Dan­merk­ur og Græn­lands, GEUS. „Þetta get­um við tengt við lofts­lags­breyt­ing­arn­ar sem gera það að verk­um að jökl­arn­ir á norður­heim­skaut­inu hopa,“ seg­ir Svenn­evig og bæt­ir því við að nú sé svo komið að nýtt svæði norðan heim­skauts­baugs sé tekið að verða fyr­ir áhrif­um breyt­ing­anna.

DR

DR-II (lofts­lags­breyt­ing­ar or­sök­in)

DR-III (flóðbylgj­an 17. júní 2017)

CNN

Grein­in í Science