Fall sýr­lensku höfuðborg­ar­inn­ar Dam­askus á ör­fá­um dög­um, eft­ir að upp­reisn­ar­hóp­ar Hayat Tahrir al-Sham réðust til at­lögu og steyptu Bash­ar al-Assad for­seta af stóli og með hon­um harðstjórn hans, varð fleir­um til­efni til furðu en for­set­an­um fallna og stjórn hans.

Að sögn Andreas Krieg, sér­fræðings í ör­ygg­is­mál­um við King's Col­l­e­ge í London, bjugg­ust fæst­ir í öllu land­inu – og um­heim­in­um – við því að af­leiðing­arn­ar af vel út­færðri leift­ur­sókn upp­reisn­ar­manna al-Sham á borg­ina Al­eppo og fleiri hernaðarlega mik­il­væg skot­mörk yrðu aðrar eins, en al-Assad er sagður hafa flúið land og vera stadd­ur í Moskvu í Rússlandi, í ranni einn­ar þeirra þjóða sem stutt hafa við bakið á for­set­an­um og stjórn hans.

Frétt af mbl.is

Stöðva um­sókn­ir frá Sýr­landi og und­ir­búa brott­flutn­ing

Með bak­hjarl í Írön­um, Rúss­um og líb­önsku His­bollah-hreyf­ing­unni þótti allt benda til þess að al-Assad héldi styrk­um hönd­um um stjórn­artaum­ana. Höfðu ýmis ná­læg ar­ab­a­ríki jafn­vel tekið að styrkja tengsl sín við hið stríðshrjáða Sýr­land sem tóku að bresta upp úr því er borg­ara­styrj­öld braust út í land­inu árið 2011. Tök al-Assads reynd­ust er upp var staðið ekki svo hald­bær er al­mennt var talið.

Hrikt­ir í stoðum stuðningsaðila

His­bollah-sam­tök­in hafa sætt mik­illi blóðtöku frá því á haust­dög­um er árás­ir Ísra­els­manna hjuggu þau skörð í raðir þeirra er seint verða fyllt, með sprengju­til­ræði í tveim­ur hrin­um er fjar­skipta­tæki His­bollah-liða sprungu fyr­ir­vara­laust í hönd­um þeirra auk meðal ann­ars loft­árás­ar á höfuðstöðvar sam­tak­anna í Haret Hreik-hverf­inu í út­hverf­inu Dahieh í líb­önsku höfuðborg­inni Beirút. Í þeirri síðartöldu tókst Ísra­els­her að ráða leiðtog­ann Hass­an Nasrallah af dög­um.

Frétt af mbl.is

Nauðsyn­legt að draga Assad til ábyrgðar

Seg­ir Krieg það lík­legt, í sam­tali við frétta­stof­una AFP, að þar með sé tekið að hrikta veru­lega í stoðum helstu stuðningsaðila Sýr­lend­inga. Enn frem­ur tel­ur hann ólík­legt að banda­menn Írana í Jemen og Írak séu í stakk bún­ir til að knýja fram nokkr­ar breyt­ing­ar á þeirri nýju stöðu mála sem nú er kom­in upp með nýj­um stjórn­ar­herr­um í Dam­askus.

Sam­tím­is þessu eigi Rúss­ar í vök að verj­ast þar sem þeir beini meg­inþorra hernaðarlegra krafta sinna að átök­un­um við Úkraínu í því inn­rás­ar­stríði sem þeir hafa háð í ná­granna­land­inu í brátt þrjú ár auk þess sem stærsta flota­stöð Rússa er staðsett í Tart­us við Miðjarðar­hafs­strönd Sýr­lands.

Maður leiðir hjól sitt fram hjá mynd af Hafez al-Assad heitn­um, for­seta Sýr­lands frá 1971 til 2000 og föður Bash­ar al-Assad sem nú hef­ur verið hrak­inn frá völd­um eft­ir rúm­lega fimm ára­tuga sam­an­lagða setu þeirra feðga á valda­stóli. AFP/​Bakr Alka­sem

Nýja Trump-stjórn­in ör­laga­vald­ur

„Þeir koma lík­ast til með að tapa henni,“ seg­ir Krieg við AFP. „Ég fæ ekki séð hvernig nýir stjórn­end­ur [í Sýr­landi] muni geta heim­ilað Rúss­um veru á svæðinu eft­ir alla þeirra viðleitni til stuðnings við al-Assad,“ seg­ir hann og bend­ir á að Tyrk­land sé það ríki á svæðinu sem hve mest beri úr být­um með falli Sýr­lands­for­set­ans enda hafi það stutt upp­reisn­ar­menn­ina með ráðum og dáð. „En þrátt fyr­ir að Tyrk­land hafi áhrif stjórn­ar það ekki upp­reisn­ar­mönn­un­um,“ seg­ir sér­fræðing­ur­inn.

Ný kom­andi rík­is­stjórn Don­alds Trumps í Banda­ríkj­un­um er svo, að sögn Arons Lund, sér­fræðings og grein­anda hug­veit­unn­ar Cent­ury In­ternati­onal, ör­laga­vald­ur víða um miðaustrið.

„Á stund full­kom­inn­ar óvissu ger­ir sú áhrifa­mikla breyt­ing stöðuna svo ófyr­ir­sjá­an­lega. Fall al-Assads er ekki það eina sem hér er und­ir, þar hvíl­ir einnig spurn­ing­in um hvað taki við og hve lang­an tíma sú breyt­ing taki í gerj­un,“ seg­ir Lund við AFP. Sú staða sem verði ofan á í Sýr­landi blasi ekki við.

Aðvör­un til stjórn­ar­herra

Bend­ir hann á að marg­ar rík­is­stjórn­ir á svæðinu séu felmtri slegn­ar vegna fylk­inga súnnímúslima á borð við Bræðralag múslima, eina elstu, stærstu og áhrifa­mestu ís­lömsku hreyf­ingu Egypta­lands. Ekki muni nýir stjórn­ar­herr­ar í Dam­askus verða til þess að draga úr ótt­an­um.

„Þetta er Bræðralag múslima á ster­um, eitt­hvað mun her­skárra og óvin­veitt­ara þeim,“ seg­ir Lund og vís­ar þar til þeirra sem kvíðboga bera fyr­ir ný­fengn­um völd­um Hayat Tahrir al-Sham í Sýr­landi. Nú bindi Ísra­el­ar – og fjand­menn þeirra sem banda­menn – trúss sitt við flutn­ing Trumps inn í Hvíta húsið í janú­ar.

Ríki allt frá Mar­okkó til Sádi-Ar­ab­íu og Ísra­els munu að sögn sér­fræðings­ins kapp­kosta að tryggja sér vel­vilja nýja for­set­ans í krafti ann­álaðs samn­ings­vilja hans.

Andreas Krieg legg­ur enn frem­ur til mál­anna að at­b­urðarás­in í Sýr­landi ætti að vera stjórn­ar­herr­um í Lýb­íu, Egyptalandi og Tún­is aðvör­un. Þeim ætti að vera mót­mæla- og uppþota­bylgj­an Ar­ab­íska vorið haustið 2010 í fersku minni.

„Leikn­um er lokið hvað draum­sýn­ina um stöðug­leika stjórn­valda snert­ir,“ seg­ir Krieg að lok­um, „hon­um er lokið fyr­ir gagnupp­reisn­ar­menn í Rússlandi, Sam­einuðu ar­ab­ísku fursta­dæmun­um og Íran.“