Gjörbreytt heimsmynd í öryggis- og varnarmálum og mikilvægi alþjóðlegs samstarfs fyrir Ísland var efst á baugi á ráðstefnu ríkislögreglustjóra um öryggismál hérlendis. „Við eigum ekki í stríði en það eru heldur ekki friðartímar. Við lifum í þessu gráa svæði á milli,“ sagði Sigríður Björk Guðjónsdóttir ríkislögreglustjóri er hún setti ráðstefnuna.

Ráðstefnusalurinn á Hotel Natura var þéttsetinn og hafði Karl Steinar Valsson, yfirlögregluþjónn og yfirmaður öryggis- og greiningarsviðs ríkislögreglustjóra, orð á því að skipuleggjendur byggjust ekki við svo góðri mætingu. Því kæmi það skemmtilega á óvart hversu margir hefðu áhuga á þessu málefni og að panta hefði mátt stærri sal.

Karl Steinar kynnti greiningu á núverandi stöðu Íslands sem hefur verið gefin út fyrir stjórnvöld. Hún verður opin almenningi er búið verður að kynna hana betur.

Ráðstefnan var þéttsetin. mbl.is/Karítas

Innrásin vendipunktur

Hann sagði gjörbreyttar forsendur vera í öryggis- og varnarmálum og að alvarlegustu ógnirnar væru borgaralegar.

„Staðan er ólík því sem við höfum séð um langt skeið,“ sagði Karl Steinar og nefndi vendipunktinn sem innrás Rússa inn í Úkraínu í febrúar 2022 var.

Segja má að fjölþætt áhrif stríðsins hafi verið rauði þráðurinn í erindum ráðstefnunnar – netárásir, ólögleg upplýsingaöflun, falsfréttir, skemmdarverk, skipulögð brotastarfsemi og njósnir.

Karl Steinar nefndi einnig aukinn þunga í vopnasölu og hversu mikið brotahópar hagnist af henni. Þannig er stutt á milli aðgerða stjórnvalda og skipulagðra glæpahópa. Þá sagði hann skýra tengingu milli skipulagðra glæpahópa og hryðjuverkahópa.

Netárásir helsta ógnin

„Mjög viðkvæm staða í öryggismálum í Evrópu,” sagði yfirlögregluþjónninn og bætti við að hérlendis hefði mikil aukning verið í verkefnum tengdum öryggismálum.

Hann sagði upplýsingaóreiðuna og falsfréttirnar vestanhafs ekki hjálpa til og geta haft áhrif á þróun Atlantshafsbandalagsins.

Karl Steinar sagði líklegustu ógnirnar vera brotahópa sem reyna að brjótast inn í tölvukerfi stjórnkerfisins, sem rússnesk stjórnvöld hafa stutt við.

Í því samhengi nefndi hann mál sem var til skoðunar hjá ríkislögreglustjóra síðasta sumar þar sem varað var við yfirvofandi hryðjuverkum. Ógnin var til þess gerð að trufla lögreglu og stjórnvöld í sínum daglegu störfum. Karl Steinar sagði samstarf við erlendar stofnanir hafa verið lykilinn í að komast að því að upplýsingarnar væru falskar.

Frétt af mbl.is

Ógn við netöryggi fer vaxandi

Rússar, Kínverjar og Íranir stundi njósnir

Karl Steinar sagði það ljóst að verið væri að stunda njósnir hérlendis og sagði þörfina á njósnum í Evrópu aldrei hafa verið meiri.

Hann sagði njósnir Rússa hafa starfað í skjóli sendiráða þeirra. Því hafi þeir þurft að finna nýjar leiðir til njósna eftir að fjölmörgum liðsmönnum njósnastofnana var vísað úr Evrópulöndum. Það geri eftirlit með njósnum þeirra jafnvel erfiðara.

Þá sagði hann Kínverja einnig stunda njósnir. Það hafi verið viðkvæmt efni að fjalla um en það sé tímabært að opna á umræðuna.

Hann sagði Kínverja afla sér upplýsinga sem notaðar eru í hernaðarlegum tilgangi og nýta sér einkafyrirtæki til þess, en einkafyrirtækjum í Kína er skylt að deila upplýsingum með stjórnvöldum. Í því samhengi nefndi hann rannsóknarstarfsemi Kínverja á Kárhóli sem miðar að rann­sókn­um á norður­ljós­um.

Frétt af mbl.is

Kínverjar reyni að ná fótfestu með Kárhóli

Þá sagði Karl Steinar einnig fulla ástæðu til að hafa áhyggjur af njósnum frá Íran.

Hann sagði áskorun fyrir öll Vesturlönd að vita hverjir stundi njósnir og nefndi að Rússar hafi reynt að staðsetja njósnara innan Interpol.

Karl Steinar sagði tímabært að opna á umræðuna um njósnir Kínverja. mbl.is/Karítas

Getum ekki setið hjá

Þörfin á alþjóðlegu samstarfi og samtali hafi því aldrei verið meiri.

Karl Steinar sagði fulla þörf fyrir íslensk stjórnvöld að vera á varðbergi hvernig við komum fram á alþjóðavettvangi.

Við höldum að við séum ekki með upplýsingar sem skipta ekki máli, en við getum ekki leyft okkur að sitja hjá.

Á Íslandi ríki nákvæmlega sömu hættur og annars staðar á Vesturlöndum.

Greint verður nánar frá erindum ráðstefnunnar á mbl.is síðar í dag.