Hluta­bréfa­markaðir hafa vissu­lega áður reynt að verðleggja óvænt og for­dæma­laus áföll. Hér mætti nefna fjár­málakrís­una miklu haustið 2008 og Covid-19-far­ald­ur­inn sem hófst fyr­ir akkúrat fimm árum. Þess­ar tvær stóru verðleiðrétt­ing­ar hljóta að fela í sér leiðar­vísi í gegn­um þá óvissu sem við stönd­um frammi fyr­ir núna með tolla- og viðskipta­stríð.

Það er minnsta kosti skoðun How­ards Marks sem er bæði stofn­andi og stjórn­andi fjár­fest­ing­ar­sjóðsins Oaktree Capital Mana­gement. Sá sjóður er nú stærsti kaup­andi að upp­náms­eign­um (e. distressed as­sets) í heim­in­um. Marks þessi ritaði grein þann 19. sept­em­ber 2008 rétt eft­ir fall Lehm­an-bræðra sem bar titil­inn: Eng­inn veit (e. No­bo­dy knows). Síðar, í mars 2020, skrifaði hann fram­halds­grein sem ber tit­ill­inn: Eng­inn veit II. Nú þann 9. apríl, réttri viku eft­ir frels­is­dag­inn mikla þegar Banda­rík­in settu tolla á alla heims­byggðina, kvaddi Marks sér aft­ur hljóðs með rit­smíð sem tit­ill­inn: Eng­inn veit (enn og aft­ur).

Skila­boð Marks í þess­um þrem­ur grein­um eru þau sömu: Fjár­fest­ar verða að taka óvissu sem gef­inni. Hafi fólk álitið að framtíðin væri ör­ugg, hef­ur það verið á al­ger­um villi­göt­um. Sama á við um þá fjár­festa sem hafa talið sig geta greint framtíðina. Mik­il­vægt er að fjár­fest­ar viður­kenni fá­fræði sína og sætti sig við viðvar­andi óvissu. Hver og einn verður að gera upp við sjálf­an sig – hvort ótt­inn við að tapa pen­ing­um sé sterk­ari en trú­in á að hagn­ast veru­lega þegar fram­vindu­brot á sér stað á mörkuðum.

Slík­ar ákv­arðanir verður að taka með hliðsjón af bæði áhættu­vilja og inn­sæi hvers og eins. Reynsl­an sýn­ir að mikl­ar verðlækk­an­ir yfir lín­una, líkt og árin 2008 og 2020, hafa skapað gríðarleg tæki­færi til þess að hagn­ast. En tíma­setn­ing­ar skipta öllu máli. Reynd­in er nefni­lega sú að þegar óró­leiki gríp­ur um sig á markaði eru öll fé­lög seld niður án nokk­urr­ar aðgrein­ing­ar og án til­lits til þess hvernig rekst­ur­inn stend­ur. Það er vegna þess hve fjár­fest­ar þola illa óvissu eða breyt­ing­ar. Síðan, þegar frá líður, verða sauðirn­ir skild­ir frá höfr­un­um. Það verður brátt ljóst að mörg­um fyr­ir­tækj­um hef­ur í raun verið refsað að ástæðulausu.

Kaup­um á hluta­bréf­um á fallandi markaði hef­ur stund­um verið líkt við að grípa hníf í frjálsu falli – það get­ur gengið upp en líka valdið slæm­um áverk­um. Ástæðan er sú að sam­fara öll­um breyt­ing­um verða til sig­ur­veg­ar­ar og aðrir sem tapa. Jafn­vel slæm­ar frétt­ir geta haft já­kvæð áhrif á sum­ar at­vinnu­grein­ar og ákveðinn rekst­ur þegar til framtíðar er litið. Sum fyr­ir­tæki, at­vinnu­grein­ar og jafn­vel heil­ar þjóðir ná nefni­lega að bregðast bet­ur við breyt­ing­um en von­ir höfðu staðið til.

Við Íslend­ing­ar ætt­um svo sann­ar­lega að tengja við þetta, svo oft sem við höf­um orðið fyr­ir mikl­um áföll­um en samt náð vopn­um okk­ar á ný. Við náðum að vinna okk­ur út úr fjár­mála­áfall­inu mikla 2008 og með mikl­um hag­vexti síðustu fjög­ur árin höf­um við náð að vinna til baka fram­leiðslutapið sem við urðum fyr­ir á Covid-19-tím­an­um. Við mun­um á sama hátt finna leiðir til að vinna okk­ur út úr þessu tolla­stríði. Kannski er ástæðan sú að við sem þjóð höf­um náð að til­einka okk­ur þetta viðhorf sem Marks legg­ur til – að viður­kenna óviss­una og sætta okk­ur við hana.

Pist­ill­inn birt­ist fyrst í ViðskiptaMogg­an­um sem kom út í morg­un.