Már Wolfgang Mixa, dós­ent í fjár­mál­um við Há­skóla Íslands, tel­ur ekk­ert annað í stöðunni en að Seðlabank­inn lækki stýri­vexti í næstu viku. Ró­bert Farest­veit, sviðsstjóri hag­fræði- og grein­inga­sviðs ASÍ, seg­ir lækk­un upp á meira en 25 pró­sentu­stig ólík­lega. 

Næsta vaxta­ákvörðun pen­inga­stefnu­nefnd­ar Seðlabank­ans er á dag­skrá á miðviku­dag­inn í næstu viku. 

Stýri­vext­ir Seðlabanka Íslands eru nú 7,75 pró­sent. 

Raun­vext­ir sjald­an verið hærri

„Mér þætti und­ar­legt ef það yrði ekki stýri­vaxta­lækk­un upp á að minnsta kosti 25 punkta. Raun­vaxta­stig í land­inu hef­ur sjald­an verið hærra. Þegar Ásgeir Jóns­son tók við embætti seðlabanka­stjóra lýsti hann yfir að hér yrði lág­vaxtaum­hverfi, sein­ustu tvö til þrjú ár hafa raun­vext­ir þó verið afar háir,“ seg­ir Már í sam­tali við mbl.is.

Að sögn Más á raun­vaxta­hækk­un síðastliðinna ára sér fá for­dæmi hér­lend­is. Raun­vext­ir hafi ekki verið hærri frá því í kjöl­far efna­hags­hruns­ins árið 2008.

Már seg­ir að það eina sem gæti rétt­lætt slíkt raun­vaxta­stig væri ef að „allt væri að fara úr bönd­un­um“ í hag­kerf­inu.

Már seg­ist ekki hafa nein­ar skýr­ing­ar á því af­hverju vaxta­lækk­un­ar­ferlið hafi ekki gengið hraðar fyr­ir sig. Hann þyrfti helst að kom­ast inn í hug­ar­heim þeirra sem sitji í pen­inga­stefnu­nefnd til þess að skilja það.  

Tveir kost­ir í stöðunni 

Ró­bert seg­ist telja að pen­inga­stefnu­nefnd­in sé að leggja mat á tvo kosti í stöðunni, annað hvort að halda stýri­vöxt­um óbreytt­um eða fara í var­færn­is­lega lækk­un upp á 25 punkta. 

„Frá sein­ustu stýri­vaxta­ákvörðun hef­ur lítið breyst er varðar verðbólg­una. Verðbólgu­horf­ur hafa þó ögn versnað út árið, miðað við hversu var­fær­in pen­inga­stefnu­nefnd­in hef­ur verið til þessa kæmi mér ekki á óvart ef hún myndi halda vöxt­um óbreytt­um,“ seg­ir Ró­bert í sam­tali við mbl.is

Ró­bert seg­ir þó að ákveðnir þætt­ir gætu leitt til vaxta­lækk­un­ar, til að mynda vern­andi alþjóðleg­ar horf­ur, að vissa í op­in­ber­um fjár­mál­um sé meiri í kjöl­far þess að fjár­mála­áætl­un var gef­in út og það að hátt raun­vaxta­stig sé ekki enn komið fram.

Ró­bert Farest­veit, sviðsstjóri hag­fræði- og grein­inga­sviðs ASÍ. Mynd/​ASÍ

Sé að ganga að heim­il­um dauðum

Vil­hjálm­ur Birg­is­son, formaður Starfs­greina­sam­bands­ins og formaður Verka­lýðsfé­lags Akra­ness, seg­ist í sam­tali við mbl.is binda mikl­ar von­ir við að Seðlabank­inn „lækki vext­ina hressi­lega.“ 

Vil­hjálm­ur seg­ist leyfa sér að vona að lækk­un­in verði upp á að minnsta kosti 50 pró­sentu­stig. 

„Þetta vaxta­stig er að ganga að ís­lensk­um heim­il­um dauðum og þetta er að íþyngja fyr­ir­tækj­um í land­inu veru­lega, ég tel því vera nægt svig­rúm til veru­legr­ar vaxta­lækk­un­ar.“

Vil­hjálm­ur sak­ar einnig versl­an­ir lands­ins um græðgi. Hann seg­ir verð á grill­vör­um til að mynda hafa hækkað um­tals­vert í vor. 

Vil­hjálm­ur Birg­is­son, formaður Starfs­greina­sam­bands­ins og formaður Verka­lýðsfé­lags Akra­ness. mbl.is/​María

Renn­ir stoðum und­ir óbreytta vexti

Sam­kvæmt nýrri Hag­sjá Lands­bank­ans jókst korta­velta í apr­íl­mánuði um 9,4 pró­sent á milli ára en Íslend­ing­ar hafa aldrei farið í fleiri ut­an­lands­ferðir í ein­um mánuði en í síðastliðnum mánuði. 

Bent er á einka­neyslu sé að aukast og að breyt­ing­ar á henni vegi þungt í þjóðhags­reikn­ing­um. 

Hag­sjá Lands­bank­ans tel­ur þetta renna stoðum und­ir það að pen­inga­stefnu­nefnd­in geri hlé á vaxta­lækk­un­ar­ferl­inu og haldi stýri­vöxt­um óbreytt­um.