Eftirlíkingar algengar í íslenskum skartgripaheimi

Hönnun | 27. júní 2025

„Ég held að margir þori ekki að segja þetta upphátt“

Rós Kristjánsdóttir gullsmiður stofnaði fyrirtækið Hik & Rós ásamt Helga Kristinssyni árið 2022 en hann var meistari hennar í náminu. Rós segir gullsmiðasamfélagið hér á landi lítið og að langflestir beri virðingu fyrir hönnun annarra.

„Ég held að margir þori ekki að segja þetta upphátt“

Hönnun | 27. júní 2025

Rós Kristjánsdóttir er gullsmiður og eigandi skartgripamerkisins Hik & Rós …
Rós Kristjánsdóttir er gullsmiður og eigandi skartgripamerkisins Hik & Rós ásamt Helga Kristinssyni. Ljósmynd/Úr einkasafni

Rós Kristjáns­dótt­ir gullsmiður stofnaði fyr­ir­tækið Hik & Rós ásamt Helga Krist­ins­syni árið 2022 en hann var meist­ari henn­ar í nám­inu. Rós seg­ir gullsmiðasam­fé­lagið hér á landi lítið og að lang­flest­ir beri virðingu fyr­ir hönn­un annarra.

Rós Kristjáns­dótt­ir gullsmiður stofnaði fyr­ir­tækið Hik & Rós ásamt Helga Krist­ins­syni árið 2022 en hann var meist­ari henn­ar í nám­inu. Rós seg­ir gullsmiðasam­fé­lagið hér á landi lítið og að lang­flest­ir beri virðingu fyr­ir hönn­un annarra.

Það á því miður ekki við um alla því aug­ljós­ar eft­ir­lík­ing­ar hafa verið áber­andi í brans­an­um og hafa þau lent í því oft­ar en einu sinni að rek­ast á skart­gripi keim­líka þeirra hjá ís­lensk­um skart­gripa­hönnuðum. Hún seg­ir marga aðra ís­lenska gullsmiði deila sömu reynslu.

Hvernig verður fyr­ir­tækið til?

„Ég fékk at­vinnu­til­boð frá öðrum gullsmið og fann á mér að það var ekki það sem mig langaði að gera. Ég fór að tala um þetta við Helga, eitt leiddi af öðru og við ákváðum að stofna fyr­ir­tæki sam­an. Við unn­um vel sam­an og hann er flott­ur hönnuður og smiður,” seg­ir Rós.

Rós hef­ur alltaf haft mik­inn áhuga á skart­grip­um. „Mér finnst það mik­il tján­ing­ar­leið fyr­ir utan fatnað auðvitað, en ég tek meira eft­ir skart­grip­un­um sem fólk er með. Það seg­ir svo mikið um stíl fólks, hvort það sé með gróf­an eða fín­an smekk og mér finnst það skemmti­legt.”

Gull­smíðafer­ill Rós­ar hófst með því að hún sótti kvöld­nám­skeið í Iðnskól­an­um.

„Það var til þess að sjá hvort ég hefði þetta í mér. Ég tók þrjú nám­skeið þar sem ég mætti þris­var í viku, þar gat ég búið til möppu og sótt um. Því það eru aðeins átta manns sem eru tekn­ir inn á hverju ári,” seg­ir Rós.

Er þetta lítið sam­fé­lag?

„Já. Við erum með Fé­lag ís­lenskra gullsmiða sem flest­ir eru meðlim­ir í. Þó að það sé sam­keppni þá er þetta lítið sam­fé­lag og við reyn­um að halda okk­ur okk­ar meg­in á vell­in­um,” svar­ar hún.

Hvernig kviknaði þinn áhugi á skart­grip­um?

„Mamma var alltaf með stórt og mikið skart sem er fyndið því það er and­stæðan við minn stíl. Það var áhersla hjá henni að vera með stóra hringa og mikl­ar fest­ar, það var punkt­ur­inn yfir i-ið. En það er eng­inn skart­gripa­hönnuður eða gullsmiður í mínu lífi,” seg­ir hún.

Rós lýs­ir skart­grip­un­um sín­um sem míni­malísk­um, litl­um, fín­gerðum og fín­leg­um.

Hvaðan færðu inn­blást­ur?

„Það er alla­vega. Mér finnst bara ef ég sé eitt­hvað á ein­hverri mann­eskju get­ur það gefið mér hug­mynd­ir. Ég fæ inn­blást­ur frá sjón­varpsþátt­um og hugsa hvernig ég get út­fært skemmti­leg­ar pæl­ing­ar hjá mér,” seg­ir hún.

Markaður­inn lít­ill og sam­keppn­in hörð

Þú seg­ist hafa upp­lifað að sjá eft­ir­lík­ing­ar á ykk­ar skart­grip­um síðan þið fóruð af stað, get­urðu aðeins sagt mér meira frá því?

„Já, ég var búin að heyra að þetta hefði viðgeng­ist inn­an stétt­ar­inn­ar og af öðrum menntuðum gullsmiðum sem ættu vita bet­ur. Það er þannig að Ísland er lítið, markaður­inn er lít­ill og sam­keppn­in er hörð. Það er eig­in­lega óskrifuð regla, til dæm­is, að ef ein­hver er að gera fléttu­háls­men eða fléttu­hring sem slær í gegn, þá ferðu ekki að gera það ná­kvæm­lega sama,” seg­ir Rós.

„En við lent­um í því hjá okk­ur með dropa­háls­menið okk­ar, en það var í fyrstu lín­unni sem við gáf­um út und­ir okk­ar nafni. Drop­inn er hand­smíðaður af Helga, mótaður með þjöl og bor sem er mjög töff ferli. Svo allt í einu vor­um við far­in að sjá mjög svipuð dropa­men frá öðrum gullsmið. Það var sem sagt úr gull­húðuðu silfri og þar af leiðandi miklu ódýr­ara.

Eins og ég segi, þá erum við ekki að finna upp hjólið með að gera dropa­skart en markaður­inn er það lít­ill og bæði kjána­legt og erfitt að sjá þetta hjá ein­hverj­um öðrum á betra verði.”

Er þá eng­in virðing bor­in fyr­ir hug­viti og hönn­un? „Ég held það sé staðan. Sami hönnuður og er með drop­ana er með arm­band sem er nefnt eft­ir línu frá okk­ur, sama enska heitið og allt. Arm­bandið er öðru­vísi að því leyt­inu til að það eru fleiri hlut­ir á því og minna pláss á milli kubb­anna. En þessi aðili sem ég er að tala um, sem mér finnst vera að stela vör­um, er gull­smíðameist­ari.

Ég gæti nefnt fimm aðra gullsmiði sem þessi gullsmiður hef­ur tekið hönn­un frá.”

Hver eru aug­ljós merki um eft­ir­lík­ingu?

„Ef hlut­ur­inn lít­ur þannig út að það væri hægt að rugla því sam­an hvað hann kem­ur. Ég hef fengið nokk­ur háls­men inn á borð til mín í viðgerð, kíki á stimp­il­inn sem við merkj­um hlut­ina með og sé að þetta er ekki frá okk­ur. Mér finnst það líka gróft þegar sömu nöfn eru tek­in,” seg­ir Rós.

„Við erum ekki að finna upp skart með kubb­um en þegar við kom­um inn á markaðinn var eng­inn að gera þetta á áber­andi hátt hér á landi. Við gáf­um út línu þar sem kubb­ar eru aðal­atriðið og það kom ann­ar gullsmiður með svona stuttu seinna, eitt­hvað sem er mjög líkt og heit­ir það sama. Það finnst mér það vera skýr hönn­un­arstuld­ur. Þó svo að við get­um ekk­ert gert í því, það er erfitt að fá einka­leyfi á ein­földu formi.”

Tóku eyrna­lokka úr sölu

Rós rakst á eyrna­lokka á vefsíðu nýs ís­lensks skart­gripa­merk­is um dag­inn sem hún seg­ir skýr­asta dæmið um eft­ir­lík­ingu á þeirra vör­um. „Sá aðili er ekki menntaður gullsmiður og seg­ist ekki hafa séð lokk­ana mína neins staðar. Ég veit ekki hvort það sé satt eða ekki.

En stærðin og breidd­in er ná­kvæm­lega eins og ég hef ekki séð neinn gera svona lokka á Íslandi áður. Mér fannst það mjög gróft. En þessi aðili bauðst til að taka eyrna­lokk­ana úr sölu hjá sér, hún gerði það og meira get ég ekki beðið um,” seg­ir hún.

„Ég held að marg­ir þori ekki að segja þetta upp­hátt vegna þess hve þetta er lítið sam­fé­lag.“

Er ekki mik­il­vægt að tala um þetta, því það eru hönnuðir sem skapa eitt­hvað og svo aðrir sem sjá tæki­fær­in í því?

„Það er svo mikið feil á Íslandi, þetta er lít­ill markaður og þú hef­ur tæki­færi til að búa til eitt­hvað al­gjör­lega annað.”

Hlut­ir sem end­ast út æv­ina

Hvaða málma notið þið mest?

„Við erum mest í 14 karata gulli og eitt­hvað í silfri. Við erum ekki mikið í því að gylla því okk­ur finnst gull­húðun geta verið leiðin­leg. Hún nudd­ast af, fer af í vatni og fer illa í ís­lensku vatni. En svo vilj­um við búa til hluti sem end­ast út æv­ina,” seg­ir hún.

„Þetta er líka um­hverf­is­sjón­ar­mið, að vera ekki alltaf að kaupa sér eitt­hvað nýtt og nýtt og nýtt. Eins og þegar fólk kaup­ir sér skart­gripi af Temu og er hissa þegar fing­ur­inn verður blár, þá veit ég ekki al­veg hvernig ég á að bregðast við.”

Hún seg­ist meðvituð um að það sé ekki í boði fyr­ir alla að kaupa sér dýra skart­gripi.

„En mér finnst meiri vit­und­ar­vakn­ing í fatnaði, fólk er al­veg að kaupa sér eina vandaða flík sem kost­ar meira en fimm ódýr­ari. Ég vildi að fólk myndi yf­ir­færa þetta yfir á skart­grip­ina,” seg­ir hún.

Af hverju viltu að vekja at­hygli á þessu?

„Mitt mark­mið er að fólk velji sér að versla við iðnmenntað fólk, sem veit hvað það er að gera og hef­ur al­vöru ástríðu fyr­ir því sem það er að gera og það að græða er ekki meg­in­mark­mið.

Svo vil ég að end­ing­in sé góð. Ég vil fá kúnna inn og fimm árum seinna kem­ur hann með grip­inn og ég get gert við hann. Ég veit ná­kvæm­lega hvernig ég get gert við hann. Mig lang­ar að þetta sé eitt­hvað sem fólk á, get­ur gefið börn­um og barna­börn­um og það ger­ist ekki með hluti sem eru gerðir úr drasli,” seg­ir hún.

„Mér finnst líka að all­ir og amma þeirra séu að stofna skart­gripa­merki og selja, sem er auðvitað lög­legt og allt í lagi. En það geta all­ir klippt hár en ég myndi alltaf velja að fara til fagaðila sem er með mennt­un og veit hvað hann er að gera.”

Svo þú vilt halda utan um þetta litla gull­smíðasam­fé­lag? 

„Já þetta er lög­verndað starfs­heiti og við reyn­um að standa vörð um það. Í dag er tak­markað sem hægt er að gera með lög­um en það má vekja at­hygli á þessu og gera neyt­end­um grein fyr­ir þessu.”

mbl.is