Beitir óvenjulegum leiðum til að tryggja frið

Ahmed al-Sharaa, forseti Sýrlands, og Mohammed bin Salman, krónprins Sádí-Arabíu …
Ahmed al-Sharaa, forseti Sýrlands, og Mohammed bin Salman, krónprins Sádí-Arabíu heilsast í Ríad í liðinni viku. Donald Trump Bandaríkjaforseti fylgist með. AFP

„Ef Don­ald Trump er til­bú­inn að lyfta viðskiptaþving­un­um á Sýr­land án þess að ör­yggi minni­hluta­hópa í land­inu sé tryggt, þá er þetta ekki endi­lega já­kvætt,“ seg­ir Magnea Marinós­dótt­ir alþjóðastjórn­mála­fræðing­ur í sam­tali við mbl.is.

Don­ald Trump lýsti því yfir að hann muni láta af refsiaðgerðum gegn Sýr­landi til að gefa þeim tæki­færi til að ná mikl­um ár­angri, eins og hann sjálf­ur orðaði það í ræðu á ferðalagi sínu um Persa­fló­ann í síðustu viku.

Stjórn­ar­skrá, kosn­ing­ar og framtíðar rík­is­stjórn

Magnea seg­ir að kosn­ing­ar verði ekki haldn­ar í land­inu fyrr en búið er að vinna í stjórn­ar­skrá. Hún seg­ir aðal­málið að hægt verði að vinna í því að búa til stjórn­ar­skrá sem tryggi ákveðin rétt­indi mis­mun­andi hópa inn­an Sýr­lands.

Þá verði hægt að ganga til kosn­inga og mynda framtíðar rík­is­stjórn í land­inu.

Talið berst aft­ur að Trump og áhrif­um hans í heims­hlut­an­um.

„Í kosn­inga­bar­átt­unni 2016 lýsti Trump því yfir að hann ætlaði að koma á friði fyr­ir botni Miðjarðar­hafs. Það hlupu all­ir upp til handa og fóta, Ham­as-sam­tök­in fóru að end­ur­skoða sinn stofn­sátt­mála og sögðust m.a. til­bú­in að viður­kenna ríki við hlið Palestínu og að leggja niður vopnaða bar­áttu,“ seg­ir Magnea.

Lagði Ham­as að jöfnu við ISIS og Al Qaida

Þá seg­ir hún að í aðdrag­anda fyrstu op­in­beru heim­sókn Trumps í embætti 2017 til Mið-Aust­ur­landa, fyrst til Sádí-Ar­ab­íu og síðan til Ísra­els, hafi Ismail Han­iyeh, þá póli­tíski leiðtogi Ham­as-sam­tak­anna, nán­ast biðlað til Trump um að sögu­legt tæki­færi væri til að stuðla að rétt­læti fyr­ir Palestínu­menn.

Í heim­sókn­inni hafi Trump hins veg­ar lagt Ham­as-sam­tök­in að jöfnu við ISIS og Al Qaida og þar með hafi til­slak­an­ir Ham­as verið slegn­ar út af borðinu og viðræður um frið.

Hver eru hans áform með Sýr­land?

„Hann fer þarna og ætl­ar að lyfta öll­um viðskiptaþving­un­um af Sýr­landi en hann til­kynn­ir líka að hann vilji gera svo­kallaðan Abra­hams-samn­ing, þar sem sam­skipt­in milli Ísra­els og Sýr­lands eru normalíseruð.“

Í hverju felst slík­ur samn­ing­ur?

„Leið Trumps til að koma á friði í heims­hlut­an­um er að gera þessa Abra­hams-samn­inga, en mark­mið þeirra er að tryggja eðli­leg stjórn­mála­leg og viðskipta­leg sam­band ar­ab­alanda við Ísra­el. Ekki er sett sem skil­yrði að búið sé að finna var­an­lega lausn í mál­efn­um Ísra­els og Palestínu held­ur er það mál ein­fald­lega jaðar­sett.“

Magnea seg­ir heima­stjórn Palestínu og Ham­as hafa mót­mælt aðferðafræðinni en samn­ing­ar engu að síður gerðir við Bahrein, Mar­okkó, Súd­an og Sam­einuðu ar­ab­ísku fursta­dæm­in.

„Ríkj­un­um var boðið gull og græna skóga fyr­ir að und­ir­rita samn­ing­ana. Súd­an var t.d. tekið af lista yfir ríki sem styður við hryðju­verk og Banda­rík­in var fyrsta ríkið sem samþykkti yf­ir­ráðakröfu Mar­okkó í Vest­ur-Sa­hara sem hef­ur í ára­tugi bar­ist fyr­ir sjálf­stæði.“

Liður í mót­vægi við Kín­verja

Magnea seg­ir að Banda­ríkja­menn hafi verið að vinna að Abra­hams-samn­ingi við Sádí-Ar­ab­íu þegar Ham­as gerði árás á Ísra­el „og núna held­ur Trump áfram þess­ari veg­ferð sinni og bíður Sýr­landi að því er virðist al­gjör­lega skil­yrðis­lausa aflétt­ingu viðskipta­banns í skipt­um fyr­ir að skrifa und­ir Abra­hams-samn­ing.“

Seg­ir Magnea Trump einnig bú­inn að lýsa yfir, sam­kvæmt ýms­um frétta­veit­um, að hann ætli að viður­kenna full­veldi Palestínu. Hún seg­ir eina ástæðuna fyr­ir því geta verið að Sádí-Ar­ab­ía setji stöðu Palestínu fyr­ir sig og sé ekki til­bú­in að skrifa upp á hvað sem er ef Palestínu­málið verði ekki út­kljáð.

Áhersla Trump á samn­inga við ar­ab­a­rík­in er líka liður í því að skapa mót­vægi við Kín­verja, sem eru farn­ir að hafa meiri áhrif í Mið-Aust­ur­lönd­um en áður í gegn­um belti og braut, að sögn Magneu. Þeir hafi meðal ann­ars komið því til leiðar að Íran og Sádí-Ar­ab­ía tóku aft­ur upp stjórn­mála­sam­band eft­ir að því var slitið fyr­ir sjö árum síðan.

Mót­vægi Banda­ríkja­stjórn­ar við belti og braut er hin svo­kallaða efna­hags­gátt Ind­lands, Evr­ópu og Mið-Aust­ur­landa. Abra­hams-samn­ing­arn­ir, seg­ir Magnea, eru mik­il­væg­ur hluti þeirr­ar vinnu en samn­ing­arn­ir eiga eins og fyrr seg­ir að stuðla að aukn­um viðskipt­um og liðka fyr­ir því að ríki taki upp eðli­legt stjórn­mála- og viðskipta­sam­band við Ísra­el.

Fyrst og fremst viðskipti

„Trump ætl­ar að tryggja friðinn með þess­um hætti. Hann beit­ir óvenju­leg­um leiðum og er fyrst og fremst að hugsa um viðskipti en hver veit nema að þetta geti mögu­lega stuðlað að já­kvæðum breyt­ing­um ef hann nær að flétta ríki fyr­ir botni Miðjarðar­hafs sam­an með þess­um hætti.

Það er hins veg­ar erfitt að segja hver út­kom­an úr út­spil­um Trumps verður þar sem hann á það til að segja eitt í dag og annað á morg­un. Þess fyr­ir utan er or­sök vopnaðra átaka oft­ar en ekki sú að rétt­indi til­tek­inna hópa eru fót­um troðin eins og Sýr­land og Palestína eru dæmi um. Það sem skipt­ir því mestu máli til að tryggja var­an­leg­an frið er rétt­læti.

mbl.is
Fleira áhugavert
Fleira áhugavert