Erlent | AFP | 20.5.2025 | 13:22

Auðvelda synjun hælisumsókna

ESB vill herða á fólksfluttningi til sambandsríkja. AFP/John Thys

Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins kynnti fyrr í dag áætlanir um að gera sambandsríkjum auðveldara fyrir að synja umsækjendum um vernd og senda þá til svokallaðra þriðju ríkja. Áætlunin hefur þegar vakið harða gagnrýni mannréttindasamtaka.

Framkvæmdastjórn ESB hefur gefið út að hún leggi til að hugtakið um svokölluð „örugg þriðju ríki“ verði víkkað en það gerir aðildarríkjum sambandsins kleift að hafna hælisumsóknum „þegar umsækjendur gætu fengið viðunandi vernd“ annars staðar.

„Ríki ESB hafa verið undir umtalsverðum þrýstingi vegna fólksflutninga undanfarinn áratug,“ sagði Magnus Brunner, framkvæmdastjóri fólksflutninga hjá sambandinu, um tillöguna sem hann lýsti sem „öðru tæki til að hjálpa aðildarríkjum að vinna úr hælisumsóknum á skilvirkari hátt“.

Undir miklum þrýstingi aðildaríkja

Undanfarið hefur stjórn ESB verið undir miklum þrýstingi frá aðildarríkjum um að herða tökin á fólksflutningum til Evrópu og gera ríkjum auðveldara fyrir að vísa hælisleitendum á brott.

Samkvæmt núverandi reglum er hægt að synja hælisleitendum ef talið er að þeir gætu sótt um hæli í „öruggu þriðja ríki“ þar sem þeir hafa „raunveruleg tengsl“.

Hingað til hefur þetta verið skilið sem ríki þar sem umsækjandinn hefur annaðhvort búið og unnið eða á fjölskyldu í. Nú á að rýmka þessa skilgreiningu.

Samkvæmt tillögu framkvæmdastjórnar ESB munu öll þau ríki sem hælisleitandi hefur ferðast til á leið sinni til Evrópu nú falla undir þessa skilgreiningu svo lengi sem þau teljast örugg.

Setur fólk í hættu

Breytingin myndi auka verulega þann fjölda hælisleitenda sem ríki sambandsins geta synjað um vernd þar sem hátt hlutfall hælisleitenda kemur við í öðrum ríkjum á leið sinni til Evrópu.

Til dæmis komu margir af þeim 20.000 hælisleitendum sem komu til Evrópu sjóleiðis frá Norður-Afríku í apríl alla leið frá Bangladess, Erítreu, Pakistan og Sýrlandi og hafa þá væntanlega komið við í öðrum ríkjum Afríku á leiðinni.

Tillaga framkvæmdastjórnarinnar um rýmkun hugtaksins þarf nú samþykki Evrópuþingsins og aðildarríkja til að verða að lögum en hún hefur nú þegar vakið harða gagnrýni.

Sarah Chander, framkvæmdastjóri mannréttindasamtakanna Equinox Initiative for Racial Justice, hefur meðal annars sagt að ESB sé „að afbaka hugtakið um öryggi til að ná sínum eigin kúgandi markmiðum“.

„ESB er að ryðja brautina til að flytja og vísa innflytjendum nánast hvert sem er, sem setur fólk í hættu,“ sagði hún.