Vís­inda­menn við norður­heim­skauts­stofn­un­ina norsku, Norsk pol­ar­institutt, hafa ekki mælt aðra eins bráðnun jök­uls­ins Aust­fonna á Sval­b­arða og árið 2024, en jök­ull þessi er sá stærsti inn­an norsks yf­ir­ráðasvæðis og sá næst­stærsti í Evr­ópu á eft­ir Vatna­jökli.

Eyja­klas­inn Sval­b­arði er meðal þeirra svæða heims­ins þar sem hnatt­rænn­ar hlýn­un­ar hef­ur gætt hve gerst und­an­gengna ára­tugi, en hlýn­un þar nem­ur fjór­um gráðum frá ár­inu 1970 að telja og var til umræðu í dag á fyrsta degi þriðju Hafráðstefnu Sam­einuðu þjóðanna (UNOC3) í Nice í Frakklandi sem stend­ur alla vik­una.

„Mæl­ing­arn­ar eru ein­stak­ar það tutt­ugu ára tíma­bil sem við höf­um fram­kvæmt þær,“ seg­ir Geir Moholdt, rann­sak­andi við Norsk pol­ar­institutt, í sam­tali við norska rík­is­út­varpið NRK. „Þetta er langt­um meiri bráðnun en við höf­um mælt síðustu ár, fjög­ur af fimm mestu bráðnun­ar­ár­un­um hafa verið á síðasta fimm ára tíma­bili,“ seg­ir vís­indamaður­inn enn frem­ur og bæt­ir því við að árið 2024 hafi Aust­fonna þynnst að meðaltali um einn metra sé litið til alls yf­ir­borðs jök­uls­ins.

Á við heild­ar­bráðnun Græn­lands­jökla

Í janú­ar var hita­stigið á Sval­b­arða átta gráðum hærra en meðal­hiti þriggja síðustu ára­tuga og bráðnar Aust­fonna nú hvort tveggja ofan og neðan frá þar sem hita­stig hafs fer hækk­andi rétt eins og loft­hiti.

Norski lofts­lags­málaráðherr­ann Bj­el­l­and Erik­sen sit­ur ráðstefnu SÞ í Nice og seg­ir við NRK að bráðnun­in á Sval­b­arða sé gríðar­mik­il. „Áætlað er að minnk­un ísmass­ans á Sval­b­arða í fyrra sé jafn mik­il og minnk­un ísmassa alls Græn­lands,“ seg­ir ráðherr­ann, en jök­ul­rönd Aust­fonna er rúm­lega 180 kíló­metra löng og er lengsta jök­ul­rönd á norður­hveli jarðar.

Mest bráðnar ofan af jökl­in­um á sumr­in, eðli­lega, en það sem einkum veld­ur vís­inda­mönn­um heila­brot­um er að bráðnun á hon­um neðan­verðum, í haf­inu, nær langt fram á vetr­ar­mánuði.

„Okk­ur kem­ur á óvart hve árstíðabund­in bráðnun­in er og eins hve langt fram á vet­ur hún nær – al­veg fram yfir ára­mót,“ seg­ir Moholdt og bend­ir á að hlýni hafið um lengri tíma muni það hafa feiki­leg áhrif á jökla­bú­skap Sval­b­arða.

Vís­inda­menn norður­heim­skauts­stofn­un­ar­inn­ar Norsk pol­ar­institutt við mæl­ing­ar á Aust­fonna. Þau Geir Moholdt og Camilla Brekke ræða við norska rík­is­út­varpið NRK um bráðnun jök­uls­ins og annarra jökla heims­ins og þær af­leiðing­ar sem hún get­ur haft. Ljós­mynd/​Norsk pol­ar­institutt

Þró­un­in strand­byggðum ískyggi­leg

Hann er ekki einn um að telja mikla bráðnun Aust­fonna neðan frá áhyggju­efni því Camilla Brekke, sam­starfs­kona hans hjá Norsk pol­ar­institutt, tek­ur í sama streng og teng­ir bráðnun­ina við hækk­un sjáv­ar­máls í heim­in­um.

„Jökl­arn­ir á á Sval­b­arða, í Alaska og Norður-Kan­ada leggja mikið til hækk­un­ar sjáv­ar­borðsins. [...] Á Suður­skautsland­inu er kuld­inn svo mik­ill að jökl­arn­ir bráðna tak­markað ofan frá. Nú gæti þró­un­in hins veg­ar orðið sú að bráðnun þeirra neðan frá auk­ist. Þegar bráðnun íss­ins eykst svo um­tals­vert á Græn­landi og Suður­skautsland­inu fer það að verða ískyggi­legt fyr­ir strand­byggð í ná­grenni þeirra,“ seg­ir Brekke.

Erik­sen lofts­lags­málaráðherra seg­ir að það sem nú komi fram á Sval­b­arða sé aðvör­un um það sem ger­ast kunni víðar um heims­byggðina fái þjóðir heims­ins ekki rönd við reist í hlýn­un­ar­mál­um.

„Það er þess vegna sem svo mjög ríður á að draga úr út­blæstri og hraða orku­skipt­um sam­fé­laga – það er okk­ur nauðsyn­legt svo draga megi úr lofts­lags­breyt­ing­un­um,“ seg­ir ráðherra.

NRK

NRK II (SÞ vara við met­bráðnun)

Forskn­ing.no (hvers vegna hlýn­un heims­ins er mest á Sval­b­arða)

Tengd­ar frétt­ir

Lofts­lags­vá

Hval­ina mun reka inn á borð sveit­ar­fé­laga

• Sunna­nátt­ir verða heit­ari með heit­ari Evr­ópu
• Hnatt­ræn hlýn­un jók lík­ur og hlý­indi hita­bylgju
• Minn­is­merki frá ís­lensk­um rit­höf­undi í Himalaja­fjöll­um
• Hlýj­asta apríl­byrj­un ald­ar­inn­ar

» Fleiri tengd­ar frétt­ir

• 1 blogg um frétt­ina

Bloggað um frétt­ina

• Ingólf­ur Sig­urðsson: Mis­tök Katrín­ar­stjórn­ar­inn­ar tek­ur enn fylgi af þeim flokk­um sem voru …