Peningaþvottur með banka-appi

Norsk lög­reglu­yf­ir­völd vara nú við ólög­mætri lána­starf­semi gegn­um greiðslumiðlun­ar­for­ritið Vipps sem er sams kon­ar for­rit og Aur á Íslandi. Ótt­ast sér­fræðing­ar að for­ritið, sem sjálft er lög­legt á alla kanta, sé mis­notað í Face­book-hóp­um sem bjóða blönk­um skyndi­lausn­ir í lána­formi.

„Lokaðir Face­book-hóp­ar þar sem fólk gef­ur sig út fyr­ir að vera fémilt geta laðað til sín ein­stak­linga sem geng­ur mis­gott til ætl­un­ar og gagn­vart þeim þarf fólk að vera á varðbergi,“ seg­ir einn téðra sér­fræðinga, Marius Haug­land Mart­in­sen, deild­ar­stjóri fjár­muna- og um­hverf­is­brota­deild­ar lög­regl­unn­ar í Mæri og Raumsdal.

Tal­ar Mart­in­sen um „grálána­markaðinn“ við norska rík­is­út­varpið NRK og út­skýr­ir þenn­an óform­lega lána­markað með því að í Face­book-hóp­um sem telja þúsund­ir hóp­verja geti fjárþurfi fólk fal­ast eft­ir skamm­tíma­lán­um sem bera him­in­háa vexti.

Brögð að pen­ingaþvotti í hóp­un­um

Þar stend­ur hníf­ur­inn í kúnni að sögn lög­manns­ins Erl­ings Grimstad sem NRK ræðir einnig við. Bend­ir hann á að rekst­ur lánamiðlun­ar, sem Face­book-hóp­arn­ir í raun séu, krefj­ist skrán­ing­ar og leyf­is til slíkr­ar starf­semi.

Þá eru brögð að því að pen­ingaþvott­a­starf­semi þríf­ist í hóp­un­um, en TV2 í Nor­egi sagði ný­lega af nítj­án ára gam­alli konu sem hlaut 75 daga fang­els­is­dóm fyr­ir að þvo pen­inga sem henni voru send­ir gegn­um Vipps. Með pen­ingaþvotti er átt við þá starf­semi sem svo er skil­greind í upp­lýs­inga­riti Rík­is­skatt­stjóra:

Í pen­ingaþvætti felst það at­hæfi þegar ein­stak­ling­ur eða lögaðili tek­ur við eða afl­ar sér eða öðrum ávinn­ings með broti sem er refsi­vert sam­kvæmt al­menn­um hegn­ing­ar­lög­um eða öðrum lög­um. Hér er einnig átt við það þegar ein­stak­ling­ur eða lögaðili umbreyt­ir slík­um ávinn­ingi, flyt­ur hann, send­ir, geym­ir, aðstoðar við af­hend­ingu hans, leyn­ir hon­um eða upp­lýs­ing­um um upp­runa hans, eðli, staðsetn­ingu, ráðstöf­un eða flutn­ing ávinn­ings eða stuðlar á ann­an sam­bæri­leg­an hátt að því að tryggja öðrum ávinn­ing af slík­um refsi­verðum brot­um.

Þurfi að þekkja upp­runa fjár­ins

„Við þekkj­um dæmi þess að fólk hafi pen­ingaþvott sem aukastarf,“ seg­ir Grimstad, „þar með fær það greitt fyr­ir að taka við fé frá óþekkt­um aðilum sem það send­ir áfram til annarra óþekktra aðila,“ held­ur lögmaður­inn áfram, en þess má geta að Grimstad var á árum áður yf­ir­maður norsku efna­hags­brota­lög­regl­unn­ar Økokrim, en áður en hann tók við þeirri stöðu fékkst hann við rann­sókn­ir á fjár­svik­um, pen­ingaþvotti og fleiri efna­hags­brot­um hjá stofn­un­inni.

Legg­ur hann áherslu á það við NRK að viðtak­end­ur fjár þurfi að gera sér grein fyr­ir því hvaðan það komi, auðvelt sé að nýta banka­reikn­inga fólks sem svo­kallaða gegn­um­streym­is­reikn­inga sem geri lög­reglu erfiðara um vik að átta sig á hvort illa fengið fé fari um þá. „Þarna get­ur verið um að ræða fé sem fólk milli­fær­ir áfram til af­brota­manna og ger­ir sig þar með sekt um sam­verknað sem er al­var­legt mál,“ seg­ir lögmaður­inn.

Vipps fylg­ist grannt með

Í skrif­legu svari til NRK seg­ir Hege Hagen, yf­ir­maður pen­ingaþvotta­eft­ir­lits­deild­ar Vipps, að fyr­ir­tækið fylg­ist grannt með pen­ingaþvotti gegn­um öfl­ugt kerfi sem það not­ist við. „Ra­f­rænt eft­ir­lit er haft með öll­um greiðslum svo fylgj­ast megi með svik­a­starf­semi. Flögguð mál fara svo í hand­virkt eft­ir­lit,“ skrif­ar Hagen, en NRK hef­ur áður fjallað um beit­ingu gervi­greind­ar­for­rita í þjón­ustu Vipps sem fylgj­ast með ætlaðri brot­a­starf­semi.

„Gruni okk­ur að þú þvoir fé til­kynn­um við lög­reglu það. All­ir sem inn­viklaðir eru í svik­a­starf­semi eða notk­un pen­inga­b­urðardýra [n. mul­dyrakti­vitet] eru lokaðir úti frá Vipps-aðgang­in­um sín­um,“ skrif­ar Hagen að lok­um.

NRK

NRK-II (tek­ur lán frá ókunn­ug­um á Face­book)

NRK-III (svika­hrapp­arn­ir sí­fellt kræfari)

NRK-IV (Hvernig Vipps nýt­ir gervi­greind)

• Blogga um frétt