Sum­arið 2018 héldu tveir Ítal­ir í ferð frá Ak­ur­eyri og þveruðu Ísland frá norðri til suðurs á hjóli. Um haustið settu þeir ferðasögu sína með ít­ar­leg­um mynd­um og upp­lýs­ing­um inn á vin­sæla heimasíðu fyr­ir hjóla­ferðalanga og vin­sæld­irn­ar láta ekki standa á sér.

Núna sex árum síðar nýt­ur leiðin, sem þeir kölluðu Ice­land di­vi­de, tals­verðra vin­sælda og fara tug­ir, ef ekki hundrað hjóla­ferðamanna þessa leið ár­lega. Fram­kvæmda­stjóri Ferðafé­lags Íslands seg­ir þetta áhuga­verða viðbót við ferðamennsku á há­lend­inu og hjálpa til við að dreifa álagi.

Leiðin sem um ræðir hefst á Ak­ur­eyri og eft­ir að hafa hjólað yfir Vík­ur­skarð og Ljósa­vatns­skarð er haldið inn Bárðardal­inn. Farið er upp á há­lendið frá Svar­tár­koti, aust­an við Skjálf­andafljót, en þar taka fljót­lega við fyrstu fjalla­skál­arn­ir, Stóraf­lesja og síðar Botni, en sá síðar­nefndi er í eigu Ferðafé­lags Ak­ur­eyr­ar. Þarna fer að stytt­ast í Ódáðahraun og græni lit­ur há­lend­is­ins að breyt­ast í dökk­an eða al­veg svart­an.

Vatns­snauðir kafl­ar

Haldið er áfram inn á há­lendi og er næsti áfangastaður skál­inn Dyngju­fell í Dyngju­fjalla­dal, sem einnig er skáli í eigu Ferðafé­lags Ak­ur­eyr­ar. Þegar komið er inn á Aust­ur­leið er svo ekki haldið til vest­urs um Þrí­hyrn­ings­leið, held­ur farið aðeins aust­ar í átt að Jök­ulsá á Fjöll­um og Holu­hrauni og beygt inn á Gæsa­vatna­leið. Þar tek­ur við lík­lega vatns­snauðasti kafli leiðar­inn­ar og aðeins einka­skál­ar við Kistu­fell og Gæsa­vötn og leiðin mjög tor­fær á köfl­um, meðal ann­ars yfir Urðar­háls.

Ice­land di­vi­de leiðin eins og ítal­irn­ir Gi­orgio Frattale and Francesco D’A­lessio, sem kalla sig Mount­an­us, fóru upp­haf­lega árið 2018. Fjöl­marg­ir hafa fylgt í hjól­för þeirra síðan þá. Kort/​mbl.is

Að lok­um er aft­ur komið inn á Aust­ur­leið norðaust­ur af Tungna­fells­jökli og haldið í vesturátt þangað til komið er að vaðinu við Haga­kvísl og gatna­mót­um Sprengisands­leiðar. Þar rétt sunn­ar er einn stærsti skáli Ferðafé­lags Íslands, Nýi­dal­ur. Haldið er suður Sprengisands­leið, og fram­hjá Versöl­um og síðar virkj­un­un­um og alla leið niður Land­veg þangað til beygt er inn á Fjalla­bak við Land­manna­leið (Dóma­dal). Stuttu fyr­ir Land­manna­helli er svo haldið upp Krakat­inda­leið, fram­hjá Dala­kofa og Laufa­felli og beygt inn á Syðra-Fjalla­bak í átt að Álfta­vatni og Hvann­gili.

Næst er svo för­inni heitið yfir Mæli­fellssand og niður Öldu­fells­leið alla leið á Hrífu­nes­veg og síðar hring­veg þangað sem stefn­an er tek­in í átt að Vík í Mýr­dal, svo hægt sé að klára þver­un­ina. Allt í allt tók ferðin Ítal­ina níu daga, en þeir fóru á breiðhjól­um (e. fat bike).

Hjóla­leið fæðist

Líkt og fram kem­ur á öðrum stað í blaðinu var ég á ferð yfir há­lendið síðasta sum­ar, meðal ann­ars yfir hluta Sprengisands og gisti í Nýja­dal. Á þeim stutta kafla og á rúm­lega sól­ar­hring urðu á vegi mín­um þrír hóp­ar og tveir ein­stak­ling­ar sem all­ir voru á þess­ari leið, þó sum­ir með smá út­úr­dúr­um og einn á leið þvert á leið Ítal­anna, sam­tals um tíu manns. Staðfesti skála­vörður að al­gengt væri að er­lend­ir ferðamenn væru á þess­ari leið yfir sum­arið og að þeim hefði fjölgað und­an­far­in ár.

Sjálf­ur hafði ég rek­ist á þessa ferðasögu og upp­lýs­ing­ar um leiðina á bikepack­ing.com nokkr­um árum fyrr og séð fólk ræða hana í Face­book-hóp­um. Ég tók hins veg­ar eft­ir að ferðalýs­ing­unni hafði verið deilt nokk­ur þúsund sinn­um og umræður um hana á Face­book urðu alltaf um­fangs­meiri eft­ir því sem árin liðu. Ég fór því að velta fyr­ir mér hvort hér væri, án þess að nokk­ur inn­fædd­ur kæmi að máli eða und­ir­bún­ingi, að fæðast hjóla­leið sem gæti orðið að Lauga­vegi hjóla­ferðamanns­ins, ekki síst í ört stækk­andi heimi mal­ar­hjóla­mennsku.

Páll Guðmunds­son formaður Ferðafé­lags Íslands. mbl.is/Á​rni Sæ­berg

Ekta grasrót­ar­starf

Páll Guðmunds­son, fram­kvæmda­stjóri Ferðafé­lags Íslands, seg­ir að þar á bæ hafi fólk skynjað að fleiri og fleiri ferðamenn séu að koma gagn­gert til að hjóla þessa leið eft­ir að hafa fundið hana á þess­ari síðu. „Við fögn­um þessu og þetta er dæmi­gert grasrót­ar­starf eins og við vilj­um hafa, þótt þarna sé um er­lenda ferðamenn að ræða,“ seg­ir Páll.

Bend­ir hann á að oft­ast eigi vin­sæl­ar úti­vist­ar­leiðir það til að þró­ast með svipuðu sniði og vís­ar til þess þegar Lauga­veg­ur­inn varð fyrst að göngu­leið. „Nokkr­ir voru að ganga þar og svo varð leiðin þekkt, en það hafði sinn tíma og gang og úr varð þessi þekkta leið,“ seg­ir hann. „Þetta er ekta grasrót­ar­starf þar sem fólk kem­ur sinni hug­mynd á fram­færi og aðrir fylgja í kjöl­farið og úr verður virki­lega flott leið eins og þessi hjóla­leið.“

Spurður hvort Ferðafé­lagið horfi til hjóla­ferðamennsku meðal ann­ars við að dreifa um­ferð og álagi á skála fé­lags­ins svar­ar Páll því ját­andi. „Við höf­um tekið þátt í umræðu um að byggja upp sér­stak­ar hjóla­leiðir á há­lend­inu og tök­um því fagn­andi að um­ferðin sé að aukast og það er auðvitað breiður hóp­ur að stunda úti­vist á há­lend­inu með mis­mun­andi hætti.“

Á ferð norður Sprengisand urðu þess­ir þrír ferðamenn á vegi blaðamanns við Versali. Þeir stefndu suður og voru ánægðir með ferðina, en leiðinni höfðu þeir kynnst á bikepack­ing.com. mbl.is/Þ​or­steinn

Aðkoma FÍ kæmi til greina

Hann seg­ir það ánægju­legt ef fólk sjái tæki­færi í að nýta skála fé­lags­ins, sér­stak­lega þá sem al­mennt eru minna nýtt­ir. Hann tek­ur þó fram að Ferðafé­lagið hafi sjálft ekki farið í upp­bygg­ingu hjóla­leiða, en að til greina komi að fé­lagið komi að slíkri upp­bygg­ingu. „Já al­gjör­lega og sér­stak­lega í sam­starfi við t.d. hjól­reiðafé­lög eða aðra. En við sæj­um helst fyr­ir okk­ur að koma að slíku sem sam­starfs­verk­efni, m.a. við Um­hverf­is­stofn­un eða Vatna­jök­ulsþjóðgarð og fleiri,“ seg­ir Páll.

„Það myndi styrkja um­ferðina í skál­ana og við vær­um til í að leggja þessu lið eins og við get­um. Setja upp skilti, gefa út kort og koma að slíku í sam­starfi við aðra,“ seg­ir Páll um það hver hag­ur og aðkoma Ferðafé­lags­ins gæti verið af verk­efni sem þessu.

Rétt er þó að taka fram að stór hluti þeirra sem fara þessa leið í dag er sjálf­bjarga um gist­ingu og gist­ir í tjaldi. Slíkt á þó jafn­an við áður en leiðir eru al­menni­lega byggðar upp, auk þess sem þeir sem ég hitti á mínu ferðalagi virt­ust ánægðir að kom­ast í snyrtiaðstöðu í Nýja­dal eft­ir tveggja daga för norðan Vatna­jök­uls.

Þeim ferðamönn­um fjölg­ar jafnt og þétt sem ferðast gagn­gert til Íslands til þess að tak­ast á við þær krefj­andi áskor­an­ir sem kunna að bíða á há­lendi Íslands. Ein leið hef­ur öðlast vin­sæld­ir um­fram aðrar. Ljós­mynd/​Par­ker Kempf

Útkom­an ekki alltaf ár­ang­urs­rík

Páll seg­ir hluta af starfi Ferðafé­lags­ins vera ný­sköp­un og frum­kvöðlavinnu við að byggja upp leiðir og þótt það hafi hingað til að mestu verið göngu­leiðir þá komi vel til greina að horfa til hjóla­leiða á há­lend­inu. „Þessi leið t.d. er al­veg frá­bær sem slík fyr­ir Ísland sem ferðamanna­land. Að hjóla í þessu stór­brotna um­hverfi, sem er eins og að vera á tungl­inu, en um leið með allskon­ar sögu og merki­lega jarðfræði.“

Und­an­far­in ár og ára­tugi hef­ur Ferðafé­lagið komið að því að byggja upp ýms­ar göngu­leiðir og oft­ast í sam­starfi við ferðafé­lög í héraði, sveit­ar­fé­lög eða aðra hagaðila. Á það meðal ann­ars við um Kjal­veg hinn forna, Jarlhettu­slóð, Lóns­ör­æfi og fleiri leiðir. Slíkt get­ur gefið góða raun og orðið góð viðbót í nú­ver­andi flóru, en slík vinna er þó ekki alltaf ávís­un á ár­ang­urs­ríka út­komu. Nefn­ir Páll að fyr­ir 10-15 árum hafi verið farið af stað með að setja upp göngu­leið í kring­um Vatna­jök­ul. Þá hefði fólk getað gengið hluta eða alla leiðina eft­ir at­vik­um. „Þetta var áhuga­verð og spenn­andi hug­mynd, en um­hverfið og stjórn­sýsl­an var of flók­in. Það var rek­ist á veggi og ákveðnir hags­mun­ir um hver ætti að gera hvað og mætti gera hvað. Það starf lognaðist því út af.“

Par­ker er hér kom­inn inn á Syðra-Fjalla­bak. Með því að sam­eina í einni ferð svæðið norðan Vatna­jök­uls, Sprengisand og Fjalla­bak fæst ein­stök sýn á há­lendi Íslands. Ljós­mynd/​Par­ker Kempf

Innviðir til staðar

Páll bend­ir þó á að með Ice­land di­vi­de-leiðina séu þegar veg­ir, skál­ar og tjaldsvæði á stærst­um hluta leiðar­inn­ar, eða alla­vega staðir þar sem hægt er að byggja upp tjaldsvæði. Mögu­leik­arn­ir séu því sann­ar­lega til staðar. Þá opn­ar hann á þá hug­mynd að Ferðafé­lagið gæti komið að því að opna nýja skála á svæðum þar sem ein­hver sér­stök hjóla­leið er byggð upp, ef áhugi og eft­ir­spurn sé eft­ir því.

Hann tek­ur þó fram að framund­an sé end­ur­nýj­un og end­ur­bygg­ing fjöl­margra skála Ferðafé­lags­ins. Þannig sé verið að fara í að byggja nýj­an Skag­fjörðsskála í Þórs­mörk, svo nýja skála í Álfta­vatni og Emstr­um og Lauga­veg­in­um. Svo bíði það verk­efni að end­ur­nýja alla skála á Kjal­vegi. Hvort og þá hversu mikið svig­rúm er fyr­ir aðra upp­bygg­ingu al­veg á næst­unni verður því að koma í ljós og helg­ast það líka af því hvort þessi leið muni stækka meira á kom­andi árum.

Upp­lif­un sem fjöl­marg­ir hjóla­ferðalang­ar sækj­ast sér­stak­lega í. Auðnin mik­il­feng­lega. Ljós­mynd/​Par­ker Kempf

„Lands­lagið leit ótrú­lega vel út“

Slökkviliðsmaður­inn Par­ker Kempf býr í Washingt­on-ríki á vest­ur­strönd Banda­ríkj­anna. Hann er mik­ill áhugamaður um úti­vist, ekki síst klif­ur ým­iss kon­ar og hjól­reiðar. Hann hef­ur ferðast víða til að sinna þess­um áhuga­mál­um sín­um, eða til sam­tals fjór­tán landa. Í fyrra var för­inni heitið til Íslands til að þvera landið eft­ir að hann las um „Ice­land di­vi­de“-leiðina á heimasíðunni bikepack­ing.com.

Fyr­ir utan að vera fá­rán­lega hress og já­kvæður í þeim mynd­bönd­um sem hann hafði sett á netið úr ferð sinni lék mér for­vitni á að heyra í hon­um um hvað lá að baki þeirri ákvörðun að koma hingað til lands og velja þessa leið um óbyggðirn­ar.

Þegar ég náði loks sím­tali við Kempf var hann auðvitað stadd­ur í miðri hjóla­ferð, í þetta skiptið um óbyggðir Arizona-rík­is í Banda­ríkj­un­um. Hann seg­ir að Íslands­hug­mynd­in hafi fyrst vaknað meðan hann var að fara í gegn­um aukna þjálf­un fyr­ir slökkviliðsmenn. Eft­ir stíft pró­gramm vildi hann kúpla sig aðeins út og fara á nýj­an og fram­andi stað til að upp­lifa skemmti­lega hjóla­ferð í kring­um miðjan ág­úst.

Par­ker er sjálf­ur mik­ill hjól­reiðaáhugamaður þótt aðaláhuga­málið sé klif­ur og fjalla­mennska. Ljós­mynd/​Par­ker Kempf

Hann rakst á grein­ina á bikepack­ing.com, en hann hafði áður notað síðuna til að skoða leiðir og finna ráðlegg­ing­ar um búnað. „Ice­land di­vi­de leit út fyr­ir að vera leið sem mig langaði mikið að fara. Lands­lagið leit ótrú­lega vel út,“ seg­ir Kempf.

Með klif­ur- og fjall­göngu­bak­grunn seg­ist Kempf vera nokkuð vel und­ir­bú­inn fyr­ir krefj­andi aðstæður og eiga nokkuð af létt­um og góðum búnaði sem passi vel fyr­ir hjóla­ferðalög. Ábend­ing­ar um að geta mögu­lega lent í erfiðri veðráttu á miðhá­lend­inu hafi því ekki dregið úr hon­um ferðavilj­ann og sér­stak­lega hafi hann verið spennt­ur fyr­ir að upp­lifa fá­mennið og auðnina sem sagt var frá í ferðalýs­ing­unni.

Sér­stak­lega hrif­inn af „neong­ræna“ litn­um á Fjalla­baki

Upp­lif­un­in sveik hann svo sann­ar­lega ekki. „Það kom fyr­ir að ég hitti ekki neinn í tvo daga á ein­um hluta leiðar­inn­ar,“ seg­ir hann og bæt­ir við: „Lands­lagið var svo sér­stakt og áhuga­vert. Að koma á þenn­an stað og sjá þetta lands­lag. Ég hef farið til Afr­íku, Suður-Am­er­íku og víðar og séð jökla og eyðimörk og bý við Fossa­fjöll (e. Casca­de range) og verið mikið upp í fjöll­um, en Ísland var besta ferðin mín hingað til, al­gjör­lega.“

Krakat­ind­ur var eitt þeirra fjalla sem Par­ker nefndi sér­stak­lega sem fal­leg­um stað á leiðinni. Ljós­mynd/​Par­ker Kempf

Þegar hann kom til Íslands var veðrið ekki upp á marga fiska. „Það var rign­ing og mik­ill vind­ur og ég man að ég hugsaði að ég væri mætt­ur í al­vöru aðstæður.“ Upp­haf­lega planið var fyr­ir hann að hjóla norður til Ak­ur­eyr­ar eft­ir hring­veg­in­um, en hann sá að það var sex daga góður veður­gluggi framund­an og því tók hann bíla­leigu­bíl aðra leið til Ak­ur­eyr­ar og lagði strax af stað.

Lýs­ir hann því hversu gam­an hafi verið að fara upp frá Svar­tár­botn­um í Botna og að Kistu­felli og hvernig lands­lagið og um­hverfið hafi breyst. Kafl­inn hafi verið ein­stak­lega af­skekkt­ur og erfiður, en á sama tíma fal­leg­ur. Svo þegar nálgaðist suður­hluta há­lend­is­ins hafi hann farið að sjá meira fólk og nefn­ir hann sér­stak­lega „neong­ræna“ liti Fjalla­baks og Krakatind sem hann sagði minna sig mjög mikið á tönn sem skagi upp úr lands­lag­inu. Þá hafi Mæli­fellss­and­ur og Mæli­fell einnig verið meðal hans upp­á­haldsstaða.

„Neong­ræni“ lit­ur Fjalla­baks heillaði mikið. Ljós­mynd/​Par­ker Kempf

Vel þekkt leið í hjóla­sam­fé­lag­inu í Washingt­on

Kempf seg­ir að úti í Washingt­on-ríki og í kring­um borg­ina Bell­ing­ham hitti hann reglu­lega hjól­reiðafólk og all­ir þekki til Íslands og þess­ar­ar leiðar. Seg­ist hann eiga vini sem hafi einnig talað um að fara þessa leið í nokk­ur ár og aðra í hjóla­sam­fé­lag­inu í kring­um hann líka. „Ég veit ekki hvernig þetta varð svona vin­sælt, en all­ir þekkja Ice­land di­vi­de þegar maður tala um Ísland,“ seg­ir hann.

Fyr­ir utan að lesa bikepack­ing.com seg­ir Kempf að hann hafi leitað upp­lýs­inga víðar um ýms­ar nauðsynj­ar og skipu­lags­leg mál­efni, meðal ann­ars hvar hægt væri að geyma hjóla­tösku í Reykja­vík á meðan á dvöl­inni stóð. Þá hafi hann sökkt sér í upp­lýs­ing­ar um veður, snjó og lesið sér til um reynslu annarra varðandi búnað. Lýsti hann því reynd­ar hvernig snjó­skafl hefði á ein­um stað norðan Vatna­jök­uls hjálpað hon­um mjög vel og að hann hefði notað kaffifilter til að hreinsa vatnið. Þó ég dá­ist að þess­ari sjálfs­bjarg­ar­viðleitni er ég ekki al­veg til í að mæla með þess­ari aðferð hans og ráðlegg les­end­um að leggja helst áherslu á að skoða hvar hægt er að kom­ast í vatn á þurr­ustu svæðunum og þá frek­ar ferðast með aðeins auka­lega af vatni á þeim svæðum.

Þegar farið er frá norðri til suðurs er nauðsyn­legt að ljúka ferðinni með að dýfa tán­um í hafið við Vík í Mýr­dal. Ljós­mynd/​Par­ker Kempf

Í heild­ina reyndi ekki mikið á fatnað eða veður­reynslu Kemp­fs því flest­ir dag­ar reynd­ust mjög góðir, þó að hita­stigið hefði sigið nokkuð neðarlega nokkr­ar næt­ur. Þá seg­ir hann að árn­ar hafi verið mjög viðráðan­leg­ar og hann mest þurft að vaða hné­djúpt. „Mestu mis­tök­in voru að taka ekki með vaðskó,“ seg­ir hann og bæt­ir við að þar sem hann hafi verið með raf­magns­skipta hafi hann passað vel að hafa hjólið ekki ofan í og það hafi reynt bæði á jafn­vægið og sárs­aukaþolið í fót­un­um.

Grein­in birt­ist fyrst í Hjóla­blaði Morg­un­blaðsins sem lesa má í heild hér:

Tengd­ar frétt­ir

Hjól­reiðar

„Ég er spennu­sæk­inn“

• Þór­dís Lóa hef­ur öðlast nýtt líf
• Hvað með að prófa annað en Teneri­fe og Spán?
• Reiðhjól að meðaltali mun ódýr­ari en áður
• „Alltaf draum­ur­inn að vera með eig­in fram­leiðslu“

» Fleiri tengd­ar frétt­ir