Innlent | mbl | 20.1.2025 | 15:30

„Við teljum dóminn í meginatriðum rangan“

Hörður Arnarson, forstjóri Landsvirkjunar. mbl.is/Eggert Jóhannesson

Landsvirkjun hefur ákveðið að áfrýja dómi Héraðsdóms Reykjavíkur sem snýr að virkjunarleyfi Hvammsvirkjunar, en leyfið var fellt úr gildi með dómi í síðustu viku. Jafnframt mun Landsvirkjun óska eftir því að málið fari beint til Hæstaréttar og sleppi þar með millidómsstiginu Landsrétti.

Í tilkynningu frá Landsvirkjun segir að ástæða áfrýjunnar sé einföld. „Við teljum dóminn í meginatriðum rangan. Því fer fjarri að hægt sé að túlka vilja löggjafans á þann hátt sem þar er gert.“

Ekki ætlun löggjafans

Segir jafnframt að ef það hafi verið ætlun löggjafans að lög um stjórn vatnamála skyldu standa í vegi fyrir nýjum vatnsaflsvirkjunum hér á landi, sem og öllum öðrum stærri framkvæmdum eins og brúargerð, flóðvarnargörðum, dýpkun hafna o.fl. Sem kunni að hafa áhrif á vatnshlot, þá hefði það verið ein stærsta pólitíska ákvörðun þess tíma. Hins vegar sjáist hvergi merki þess í skjölum eða umræðum á Alþingi að löggjafinn hafi haft hug á að umbylta málum með þeim hætti.

Svona myndi Hvammsvirkjun líta út samkvæmt tölvuteikningu frá Landsvirkjun. Tölvumynd/Landsvirkjun

Telur Landsvirkjun þess í stað þrennt vera alveg ljóst þegar ferill laganna á Alþingi er skoðaður:

„i) Tilgangur löggjafarinnar var að innleiða vatnatilskipunina án nokkurra efnislegra breytinga.

Um breytingartillögur nefndarinnar kemur eftirfarandi t.a.m. fram í ræðu Marðar Árnasonar, þáverandi þingmanns Samfylkingar og framsögumanns umhverfisnefndar: „Að auki leggur nefndin til ýmsar efnisbreytingar sem ekki er fjallað um hér, minni háttar, og þar að auki ýmsar lagatæknilegar breytingar og málfarsbreytingar sem þörf er á við spánnýja löggjöf.“

ii) Tilgangur laga um stjórn vatnamála er ekki að koma í veg fyrir allar framkvæmdir sem hafa áhrif á vatnshlot.

Úr ræðu Birgis Ármannssonar, þáverandi fulltrúa Sjálfstæðisflokks í nefndinni, um málið:

„...um það hafa ekki verið hörð pólitísk átök. Fremur hefur verið deilt um orðalag og slíka þætti sem ekki varða neina meginstefnu.“

iii) Ekkert bendir til þess að löggjafinn hafi vísvitandi ætlað að þrengja enn frekar skilyrði fyrir vatnsaflsvirkjunum en vatnatilskipunin mælir fyrir um.

1. júlí 2015 samþykkti Alþingi þingsályktun sem færði Hvammsvirkjun úr biðflokki í orkunýtingarflokk rammaáætlunar. Slík ályktun hefði tæplega náð fram að ganga ef löggjafinn ætlaði að haga stjórn vatnamála á þann veg að koma beinlínis í veg fyrir að virkjunin yrði að veruleika.“

Gæti valið mikilli seinkunn

Þá er tekið fram að þegar séu umfangsmiklar undirbúningsframkvæmdir fyrir Hvammsvirkjun hafnar, meðal annars veglagning og undirbúningur vinnubúða og eru stór útboð áætluð á næstu mánuðum. Segir í tilkynningu að erfitt sé að leggja mat á þann kostnað sem geti hlotist af seinkun verkefnisins.

„Það er dýrt að undirbúa vatnsaflsvirkjun og þegar þarf endurtekið að fresta útboðum og vinna gögn upp á nýtt er kostnaðurinn fljótur að hlaðast upp og hætta á að tiltrú bjóðenda tapist. Nýjustu áætlanir gerðu ráð fyrir að Hvammsvirkjun yrði gangsett síðla árs 2029 en nú má gera ráð fyrir því að það verði ekki fyrr en á næsta áratug,“ segir í tilkynningunni.

Styðja hugmyndir um lög um virkjunina

Segir þar jafnframt að Landsvirkjun styðji áætlun umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra setja lög um virkjunina. Miklar tafir hafa verið undanfarin á á afgreiðslu rammaáætlunar, kærumálum tengdum umhverfismati, annmörkum á málsmeðferð stofnana og nú dómi héraðsdóms.

„Þær hafa því lítið sem ekkert með virkjunina sjálfa að gera eða hvernig Landsvirkjun hefur staðið að undirbúningi hennar enda er Hvammsvirkjun líklega það verkefni sem mest hefur verið rannsakað á Íslandi. Við teljum fullvíst að virkjunin muni rísa, en með meiri kostnaði en annars hefði verið,“ segir að lokum í tilkynningunni.