Innlent | mbl | 19.3.2025 | 11:10

„Prógrammið er að virka“

Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri á fundinum í morgun. Hann virkaði nokkuð bjartsýnn á stöðuna á Íslandi. mbl.is/Karítas

Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri var nokkuð jákvæður á kynningarfundi peningastefnunefndar í dag þrátt fyrir blikur á alþjóðasviðinu þegar kemur að mögulegu tollastríði og áhrifum sem slíkt gæti haft á Ísland. Hann á von á áframhaldandi lækkun verðbólgu og að slíkt geti verið undirstaða þess að raunvaxtastig lækki.

Í morgun var ákveðið að lækka stýrivexti í fjórða skipti í röð, nú um 0,25 prósentustig, og eru þeir komnir niður í 7,75%.

Frétt af mbl.is

Stýrivextir lækkaðir um 0,25 prósentustig

Ítrekaði Ásgeir reglulega á fundinum að verðbólguspár væru að ganga eftir, hann ætti von á frekari lækkun verðbólgu og í kjölfarið lækkun verðbólguvæntinga og að ekki væru mikil skuldavandræði í kerfinu.

Gera ráð fyrir áframhaldandi lækkun verðbólgu

„Prógrammið er að virka,“ sagði hann til að ítreka skoðun sína á að staðan væri góð.

Ásgeir sagði verðbólgu vera að leita niður og að hann ætti von á frekari lækkun hennar á næstunni. „Við erum að gera ráð fyrir því að 12 mánaða takturinn lækki í næstu mælingu,“ sagði Ásgeir, en verðbólgutölur Hagstofunnar fyrir mars verða birtar í næstu viku.

„Við eigum bara von á að þetta haldi áfram og að við séum að fara að keyra þetta í markmið,“ bætti Ásgeir við síðar á fundinum. Markmið Seðlabankans er 2,5% vextir með 1,5 prósentustiga vikmörkum.

„Þetta er að virka mjög vel núna og við förum ekki að hætta því sem virkar vel,“ sagði Ásgeir jafnframt á jákvæðu nótunum.

Fræðsluherferð Seðlabankans

Var Ásgeir meðal annars spurður út í það að verðbólguvæntingar heimila væru ekki að fylgja lækkun verðbólgu í síðustu mælingu og hvort hann hefði áhyggjur af því að trú almennings á lækkun verðbólgu væri að þverra. Ásgeir gaf ekki mikið fyrir það og sagði um staka mælingu að ræða og hann ætti von á að væntingarnar tækju við sér þegar verðbólga héldi áfram að lækka.

Sagði hann jafnframt að stór hluti landsmanna hefði eftir hrun frekar sett sparnað í fasteignamarkaðinn en t.d. hlutabréf og að mögulega þyrfti þessi hópur að sjá skýr merki á fasteignamarkaði um að verð væri ekki að hækka áður en áhrifin kæmu fram í verðbólguvæntingum.

Grínaðist hann með að kannski þyrfti Seðlabankinn bara að ráðast í fræðsluherferð ef væntingarnar lækkuðu ekki í komandi mælingum.

Ekki tími enn til að slaka á raunvaxtastigi

Raunvaxtastig hér á landi er um 4% og sagði Ásgeir á fundinum að peningastefnunefnd telji enn sem komið er að ekki sé hægt að slaka á raunvaxtaaðhaldinu, meðal annars meðan verðbólguvæntingar séu enn of háar. Hann segist hins vegar eiga von á að með lækkun verðbólgunnar muni væntingar ýtast niður. „Það er að einhverju leyti forsenda til þess að við getum líka farið að slaka á raunvaxtaaðhaldi.“

Því þurfi verðbólguvæntingarnar að aðlagast verðbólgumarkmiði bankans og nefndin sjái varanlega festu þar á.

Óljós áhrif tollastríðs á verðbólgu

Þegar kom að stöðunni erlendis sagði Þórarinn G. Pétursson, varaseðlabankastjóri peningastefnu, enn óvíst hver áhrifin af þeirri þróun gætu orðið hér.

„Það er ljóst miðað við það sem er búið að gerast að horfurnar hafa versnað ef afþessumu tollahækkunum verður og ef þær verða viðvarandi gæti það versnað meira. Það hefur auðvitað áhrif hér eins og Ásgeir nefndi með útflutningshorfurnar okkar. Erfiðar era að segja með verðbólguna hvort þetta hefur áhrif til að auka hana eða minnka. Ég held að viðverðumm bara að sjá hvernig þetta verður útfært og hvort af þessu verður áður en við tjáum okkur mikið um það,“ sagði Þórarinn.

Tók hann fram að bankinn væri að fylgjast náið með þessu og að vinna greiningu sem yrði birt í maíhefti Peningamála.

Þórarinn G. Pétursson, varaseðlabankastjóri peningastefnu, á fundinum í morgun. mbl.is/Karítas

Ummæli úr hagfræðitíma rifjuð upp

Var Ásgeir þá spurður út í ummæli í hagfræðitíma sem hann kenndi fyrir margt löngu í háskólanum og hvort mögulegt væri að tollastríð á heimsvísu gæti haft þau áhrif í þriðja landi eins og Íslandi að verðbólguþrýstingur minnki.

Sagði Ásgeir áhrifin geta verið mjög flókin þegar kæmi að Íslandi.

Nefndi hann sem dæmi að tollar Bandaríkjanna á ál væru að valda því að verð á áli til Evrópu væri mögulega að lækka þar sem fyrirtæki væru frekar að flytja inn ál þangað ef Bandaríkin lokuðu sig af. En það gæti líka leitt til þess að ákveðnar vörur eins og bandarískir bílar hækki í verði.

Eitt land komið með þessa stefnumörkun

Sagði Ásgeir mestu skipta að sjá hvernig önnur lönd bregðist við.

„Það er eitt land, Bandaríkin, sem er komið með þessa stefnumörkun, að nota tolla og girða sig af. Hvernig ætla hinir hlutar heimsins að bregðast við? Bandaríkin eru ekki allur heimurinn. Ef viðbrögð annarra landa verða þannig að leggja hefndartolla á Bandaríkin, en ekki að fara að atast í hver öðrum með tollum, þá kann að vera að áhrifin verði að Bandaríkin einangri sig frá alþjóðakerfinu, en að það haldi svo bara áfram.“

Sagði hann þetta geta valdið hliðrun, t.d. að Kanada fari að flytja út vörur í auknum mæli til Evrópu.