Innlent | Sunnudagsblað | 4.5.2025 | 10:55

Sýndarsjúklingar geta líka grátið

Þessi sýndarsjúklingur fékk botnlangakast og þurfti þá að fjarlægja sýkta botnlangann, eða að minnsta kosti var hægt að herma eftir því. mbl.is/Ásdís

Hermís heitir nýtt hermi- og færnisetur Háskóla Íslands og Landspítala og er óhætt að segja að setrið sé eitt það tæknilegasta í Evrópu. Það mun gerbreyta allri aðstöðu til kennslu í heilbrigðisvísindum innan HÍ og þjálfun starfsfólks Landspítala. Margt bar fyrir augu blaðamanns en á annarri hæð Eirbergs er nú að finna eins konar „þykjustu“-sjúkrahús.

Í mörgum rúmgóðum herbergjum og rýmum mátti sjá fullkomna sýndarsjúklinga, bæði börn og fullorðna, sem geta veikst af öllum mögulegum sjúkdómum, farið í hjartastopp, svitnað, blánað og orðið fyrir öllum mögulegum áföllum. Þarna geta nemendur HÍ og starfsfólk Landspítala æft sig á sýndarsjúklingum en ekki lifandi fólki.

Þorsteinn Jónsson er forstöðumaður Hermís. mbl.is/Ásdís

Þorsteinn Jónsson gjörgæsluhjúkrunarfræðingur hefur stýrt uppbyggingu hermisetursins og er þar forstöðumaður. Þorsteinn og starfsfólk hans leiddu blaðamann um svæðið og ekki var annað hægt en að hrífast af tækninni og nýjungunum sem þarna mátti sjá.

Kennslan er aðalmálið

„Þetta er allt glænýtt; við höfum verið starfandi í nokkra mánuði en erum að opna í dag,“ segir Þorsteinn, en Hermís var opnað formlega á miðvikudaginn var.

„Þetta er hugsað fyrir alla heilbrigðisvísindanema HÍ og starfsfólk Landspítala,“ segir Þorsteinn og leiðir blaðamann fyrst í rými þar sem minnstu sýndarsjúklingarnir liggja.

„Hér er svigrúm fyrir mistök sem hægt er að læra af, eitthvað sem er ekki mögulegt í raunheimum. Viðbrögð við alvarlegum uppákomum má æfa aftur og aftur þar til færni er náð. Hér eru mjög öflugir tölvustýrðir sýndarsjúklingar sem hreyfa hendur, anda og blikka augunum og fleira,“ segir hann.

„Þetta er flókið og tæknivætt en aðalmálið er kennslan sem fer hér fram. Á skjáum má sjá lífsmörk eins og hjartslátt. Það er hægt að stjórna sýndarsjúklingum úr öðru herbergi og hægt er að láta þá gráta eða stynja,“ segir hann og í þann mund heyrist barnsgrátur frá litlum sýndarsjúklingi.

Ásdís Björk Jóhannsdóttir kannar lífsmörkin. mbl.is/Ásdís

Æfum endurlífgun barna

Í næsta herbergi er eins konar sýndarskurðstofa þar sem nemar og starfsfólk geta æft sig á sýndarsjúklingi, en einmitt er verið að „taka botnlanga“ úr einum þeirra.

„Við erum hér með 14 sýndarsjúklinga í öllum stærðum, misfullkomna. Sá fullkomnasti getur svitnað, blánað og pissað á sig og er með innyfli. Það er að verða ofboðsleg vakning og það er frábært að hafa svona í símenntun og menntun heilbrigðisstarfsfólks. Rannsóknir sýna að nemar muna miklu betur námsefnið við það að gera sjálfir hlutina og bregðast við aðstæðum í raun, heldur en að sitja í kennslustofu og horfa á skjá. Hér fer fram mjög öguð kennsla,“ segir hann.

„Við æfum reglulega bráðatilfelli, eins og endurlífgun á börnum sem fara í hjartastopp. Við sinnum því líka hvernig á að læra samskipti og erum ekki alltaf bara með sýndarsjúklinga. Um daginn vorum við með alvöru manneskju og æfðum hvernig á að tala við manneskju í maníu,“ segir hann.

„Við erum með myndavélar og hljóð og getum varpað í allar áttir. Við getum einnig tekið upp kennslustundirnar og þannig farið yfir hvað var vel gert og hvað hefði mátt gera betur,“ segir hann.

„Það er svo mikilvægt að geta sameinað kennsluna og klíníkina,“ segir Karítas Gunnarsdóttir, sérfræðingur í barnahjúkrun, en hún vinnur á bráðamóttöku barna og sér einnig um hermiþjálfun.

Líkir eftir alvöru fæðingu

Í enn einu rýminu er stödd Berglind Hálfdánsdóttir, dósent í ljósmóðurfræði, en þar fer fram kennsla í ljósmóðurfræði. Sýndarsjúklinga, eða jafnvel búta af þeim, má sjá víða á borðum og hægt er að æfa sig í fæðingum og saumaskap.

Berglind veit allt um fæðingar og kvenlækningar. mbl.is/Ásdís

„Hér er fæðingarhermir sem líkir alveg merkilega vel eftir alvöru fæðingu og hér þjálfum við nema að taka á móti börnum og þjálfum þau líka ef það skyldi þurfa að sauma rifur á spangarsvæði eftir fæðingu,“ segir hún, en einnig eru þar hjálpartæki til að geta hjálpað konum að gefa brjóst.

„Við erum hér líka með búnað til að kenna ýmislegt tengt kvenheilsu, eins og innri skoðanir og uppsetningu á lykkju,“ segir hún.

Hermann var rándýr

Í sjúkrarúmi einu liggur Hermann, elsti sýndarsjúklingurinn. Hann er orðinn svolítið lúinn en þjónar vel sínum tilgangi.

„Hann getur þó gert ansi margt og var rándýr á sínum tíma,“ segir Þorsteinn og sýnir blaðamanni nýrri týpur af sýndarsjúklingum sem liggja í röðum í rúmum sínum og bíða eftir nemum og starfsfólki.

„Við erum svo sannarlega á leið inn í nýja tíma í miðlun og þjálfun heilbrigðisstarfsfólks með þessu nýja setri sem þegar hefur vakið athygli út fyrir landsteinana,“ segir Þorsteinn og segist að lokum vonast eftir áframhaldandi styrkveitingum til þess að hægt sé að halda áfram því góða starfi sem fer fram í Hermís.