Innlent | Morgunblaðið | 10.5.2025 | 21:30

„Það er rjúpnakarri á nánast hverri þúfu“

Rjúpnakarrinn er mjög áberandi á vorin, dregur að sér fálkann og fórnar sér fyrir eigið ungviði. Ljósmynd/Pétur Alan Guðmundson

Mikið sést af rjúpu þetta vorið á Norðausturlandi og segjast heimamenn, sem Morgunblaðið hefur rætt við, ekki muna eftir öðru eins. Ólafur Karl Nielsen líffræðingur, sem nú er við rjúpnatalningar á þeim slóðum, staðfestir að mikið sé af rjúpu og fljótt á litið geti rjúpnafjöldinn verið á pari við þau ár þegar mest var af fugli á þessum slóðum sem var árin 1966 og 1986.

„Hér er mikið af rjúpu og mun meira en áður hefur sést, en það er ekkert af fálka. Það er rjúpnakarri á nánast hverri þúfu,“ segir Reimar Sigurjónsson á Felli í Bakkafirði í samtali við Morgunblaðið og segir að heimamenn telji að fálka hafi fækkað mjög vegna fuglaflensunnar sem á hann hefur herjað. Fálki er helsti afræningi rjúpu og fækkun hans þýðir að fleiri rjúpur halda lífi.

Reimar, sem hefur búið á Felli í meira en hálfa öld og er fæddur þar og uppalinn, rekur ekki minni til að hafa séð annan eins fjölda af rjúpu á sínum slóðum og nú í vor. „Ég skýri þetta með fálkaleysi,“ segir hann og telur útlitið gott fyrir komandi rjúpnavertíð næsta haust, „ef ekki kemur hret í júní eins og í fyrra.“

„Við erum fyrir norðan að telja rjúpur, ég hef talið á þessum sömu reitum frá 1981. Við eigum eftir að leggja tölurnar saman, en miðað við það sem við höfum séð er þetta sambærilegt við það besta sem við höfum séð frá byrjun talninga,“ segir hann, en slær þó þann varnagla að eftir sé að stemma tölurnar af.

Lítið er sagt sjást af fálkum á þessum slóðum og segir Ólafur Karl að nú verði farið að huga að talningu á þeim. Hann segir að sér virðist sem hið sama sé uppi á teningnum hvað fálkann varðar og í fyrra, en þá sást lítið af honum og er talið að fuglaflensan hafi höggvið stór skörð í fálkastofninn undanfarin misseri.

„Það mun taka fálkann nokkur ár að rétta úr kútnum, en ungfálkinn kemur ekki inn í varpstofninn fyrr en tveggja til fjögurra ára gamall,“ segir Ólafur Karl.

„Það er óvenjumikið af rjúpu, sem er gott, en lítið af fálka,“ segir Ævar Rafn Marinósson, bóndi í Tunguseli í Þistilfirði.

„Það er svo skrýtið með fálkann að það hefur alltaf verið fálkapar hér upp með Hafralónsánni ég veit ekki hvað lengi, en að minnsta kosti síðan ég man eftir mér. En það hefur ekki sést hér tvö síðustu ár. Hvort fuglaflensan hafi drepið það veit ég ekki. Ég held líka að það sé minna af öðrum vargi nú um stundir og ég sé ekki mikið af fiðri í móanum, en þegar vargurinn tekur rjúpuna verður alltaf fiður eftir á jörðinni. Ég hef ekki séð neitt af því í vor og það er bara ein skýring á því. Það er lítið af vargi,“ segir hann og telur að minna geti verið af tófu líka.

„Það er vonandi,“ segir Ævar Rafn.

Frá því var greint í Morgunblaðinu í vetur að hrun hefði orðið í íslenska fálkastofninum undanfarin fjögur ár og varpstofninn hefði ekki verið minni frá því að farið var að vakta stofninn árið 1981. Stofnstærðin er nú sögð vera nokkur hundruð fuglar og er stofn fálkans talinn vera í bráðri hættu.