„Þetta er algjörlega út úr korti“
Setja bókamerki
„Þessi samningur er svo ævintýralega vitlaus. Það eru engin ákvæði um skil gagna eða skráningu þeirra gagna sem þeir fá til að vinna úr sem verktakar,“ segir Sigurður G. Guðjónsson hæstaréttarlögmaður um samning sem sérstakur saksóknari gerði við ráðagjafafyrirtækið PPP árið 2012, um sérfræðiráðgjöf á sviði rannsókna.
Greint var frá samningnum í Morgunblaðinu á laugardag og fjallað um innihald hans, en mbl.is og Morgunblaðið hafa samninginn undir höndum.
Eigendur PPP, þeir Jón Óttar Ólafsson og Guðmundur Haukur Gunnarsson, sem nú er látinn, störfuðu á sama tíma fyrir embætti sérstaks saksóknara og fyrir skiptastjóra þrotabúa og slitastjórnir föllnu bankanna og hafði saksóknari vitneskju um það. Unnu þeir meðal annars að verkefni fyrir skiptastjóra þrotabús Samson og Milestone og sérstaklega er tekið fram í samningnum að saksóknara sé kunnugt um að að þeir séu að vinna fyrir slitastjórn Glitnis.
Stenst engar reglur um leynd
Þegar samningurinn var gerður höfðu tvímenningarnir nýlega látið af störfum sem launþegar hjá embætti sérstaks saksóknara til að koma ráðgjafafyrirtækinu PPP á fót.
Sigurður segir það ekki standast neina skoðun að tvímenningarnir hafi unnið áfram að verkefnum sínum, með ótakmörkuðum aðgangi að gögnum, hjá embætti sérstaks saksóknara á sama tíma og þeir unnu fyrir skiptastjóra þrotabúa eða slitastjórnir banka.
„Þetta er algjörlega út úr korti og stenst engar reglur um leynd sem á að hvíla yfir rannsókn opinberra mála, að það skuli einhverjir menn hafa aðgang að öllu skjalasafni. Það eru engar takmarkanir hverju þeir hafa aðgang að.”
Þá segir Sigurður það einkennilegt að samningurinn sé dagsettur aftur í tímann og að augljóslega sé farið sé með rangt mál í samningstextanum. Samningurinn er dagsettur 2. janúar 2012 en var ekki gerður fyrr en rúmum mánuði síðar.
Er samningurinn undirritaður af Ólafi Þ. Haukssyni héraðssaksóknara, þá sérstökum saksóknara, og eigendum PPP, þeim Jóni Óttari og Guðmundi. Báðir störfuðu þeir hjá embætti sérstaks saksóknara við hlustanir, og höfðu víðtækan aðgang að gögnum sem þeir tóku síðan ófrjálsri hendi og nýttu meðal annars við selja þjónustu PPP. Kastljós ljóstraði upp um umfangsmikinn gagnastuldinn og hefur ríkissaksóknari falið lögreglunni á Suðurlandi málið til rannsóknar.
Máttu fara með gögn úr húsi
Tvímenningarnir óskuðu eftir því að að fá vera í 50 prósent starfi hjá embætti sérstaks saksóknara í desember 2011, og hættu svo störfum um áramótin. Þá áttu þeir eftir að ljúka vinnu við ákveðið sakamál sem embættið hafði til rannsóknar og þeir höfðu unnið að. Var því gerður við þá verktakasamningur sem átti að falla úr gildi þegar verkefninu væri lokið, en í síðasta lagi í 31. desember 2012.
Í samningum kemur fram að þeim sé heimilt að fara með gögn úr húsi, með leyfi saksóknara, en þeim beri þá að tryggja varðveislu þeirra. Hættu þeir alveg störfum fyrir sérstakan saksóknara um miðjan febrúar 2012.
Síðar sama ár kærði sérstakur saksóknari þá fyrir brot á þagnarskyldu vegna gruns um að þeir hefðu tekið gögn frá embættinu og afhent skiptastjóra Milestone. Ríkissaksóknari tók málið til rannsóknar en það var látið niður falla árið 2013 þar sem það þótti ekki líklegt til sakfellingar.
Sagði samning ekki gerðan fyrr vegna anna
Sigurður staldrar meðal annars við það í umræddum samningi að sérstökum saksóknara hafi verið kunnugt um að tvímenningarnir væru að vinna fyrir slitastjórn Glitnis.
„Það er mjög merkilegt að sérstakur saksóknari hafi vitað það þegar hann gerði samninginn að þeir væru byrjaðir að vinna fyrir slitastjórn Glitnis banka, og gerði engar athugasemdir við það.“
Hann vill meina að þeir Jón Óttar og Guðmundur hafi ekki verið byrjaðir að vinna fyrir slitastjórnina 2. janúar, þegar samningurinn er dagsettur, enda hefur Ólafur Þór viðurkennt að samningurinn hafi ekki verið gerður fyrr en í febrúar 2012.
Það viðurkenndi hann við skýrslutöku hjá lögreglunni á Suðurnesjum, vegna rannsóknar á meintum brotum eigenda PPP í júlí árið 2012. Sagði hann að það hefði fyrst og fremst verið vegna starfsanna sem samningurinn var ekki gerður fyrr.
„Þetta er allt lygi“
Í yfirheyrslunni, sem mbl.is hefur einnig undir höndum, sagði Ólafur það hins vegar ávallt hafa legið fyrir í hverju verktakasamningurinn væri fólginn, þó hann væri ekki gerður skriflega fyrr en síðar. Þá sagði hann að ekki hafi þótt ástæða til þess að breyta aðgangi tvímenningana að gögnum eða starfsaðstöðu þó þeir hefðu lokið launþegasambandi við embættið. Ekki fyrr en þeir væru komnir út úr því stærsta, eins og hann orðaði það.
Samningurinn er vottaður af starfsmanni embættis sérstaks saksóknara sem nú starfar hjá héraðssaksóknara, og mætti því ætla að dagsetning samningsins væri rétt. Það er hún hins vegar ekki.
„Samningstextinn er því ekki einu sinni réttur. Þetta er allt lygi,” segir Sigurður og vísar þar meðal annars til þess að tekið sé fram að vitneskja hafi verið um vinnu tvímenningana fyrir slitastjórn Glitnis.
Þá hafi rannsóknin á meintum gagnastuldi árið 2012 verið í algjörri mýflugumynd. Almennur grunur hafi verið um það á þeim tíma að þeir Jón Óttar og Guðmundur hefðu stolið töluvert meira af gögnum en kom fram í kæru á hendur þeim.
„Svo er farið að rannsaka og þá er ekki opnuð tölva og skoðað hvort þeir voru að gera eitthvað fleira sem þeir áttu ekki að vera að gera,” segir Sigurður.
„Það sem ég hef haldið fram er að það það var talið best af öllum yfirvöldum refsimála að það yrði ekkert úr þessu máli, vegna þess að ef þetta mál springi upp árið 2012 þá var embætti sérstaks saksóknara í stórum vanda og ekki víst að nokkur maður hefði verið ákærður fyrir brot í bankahruninu,” segir Sigurður en hann hefur áður, í samtali við mbl.is, sagt að bæði Ólafur Þór og Sigríður J. Friðjónsdóttir ríkissaksóknari eigi að segja af sér vegna málsins. Hann telur að ítarlegri rannsókn á sínum tíma hefði leitt í ljós að ýmsu hafi verið ábótavant við starfshætti embættisins.
Áttu að eyða gögnum sem tengdust ekki málum
Í samtali við Morgunblaðið á laugardag fullyrti Ólafur Þór að rannsóknaraðferðir og gagnaöflun og hafi alltaf verið innan lagaheimilda hjá embættinu og að aflað hefði verið dómsúrskurða fyrir öllum hlerunum.
Fram kom í umfjöllun Kastljóss að meðal gagna í hinum umfangsmikla gagnastuldi eigenda PPP væru upptökur af símhlerunum úr símum 12 einstaklinga sem komu við sögu í hinum svokölluðu hrunmálum. Þar á meðal upptökur af persónulegum símtölum um viðkvæm málefni, sem höfðu ekkert gildi fyrir rannsókn mála. Gögn sem skylt var að eyða.
Ólafur sagði þó í samtali við Morgunblaðið að hann hefði ekki haft áhyggjur af því að þegar rannsókn hófst á gagnastuldinum árið 2012 að í ljós kæmi að embættið hefði í fórum sínum gögn langt umfram heimildir. Vísaði hann til þess að rannsókn málanna hefði ekki verið lokið og því hefðu upptökurnar enn verið til. Að samkvæmt lagaákvæðinu bæri að geyma allar upptökur þar til rannsókn mála væri lokið.
Þetta er hins vegar ekki rétt. Í lögunum eins og þau eru í dag, en þeim var breytt árið 2016, segir að upptökum af símtölum skuli „eyða jafnskjótt og þeirra er ekki lengur þörf. Sé mál höfðað á grundvelli rannsóknar er þó óheimilt að eyða framangreindum gögnum fyrr en endanlegur dómur hefur verið kveðinn upp í málinu.“
Fyrir breytinguna 2016 hljóðaði sama ákvæði þannig að upptökum beri að „eyða jafnskjótt og þeirra er ekki lengur þörf, enda hafi þær ekki verið lagðar fyrir dóm.“
Rannsakendum er því ekki heimilt að geyma upptökur sem ekki er þörf fyrir. Þeim á alltaf að eyða strax og er það einnig í samræmi við persónuverndarlög.
Árásin heiftúðleg, vægðarlaus og tilefnislaus
Leggur fram frumvarp til að tryggja 48 daga
Vilja innrétta íbúðir í miðbænum
„Það er verið að gera rannsóknir pólitískar“
Tollar Trumps úrskurðaðir ólöglegir
Veiðigjaldafrumvarpið muni hafa neikvæð áhrif
Byggingarleyfi án grenndarkynningar
Varðhald framlengt á grundvelli almannahagsmuna