Innlent | Morgunblaðið | 31.5.2025 | 14:10

Sauðárkrókur verði háskólabær

Svona sjá hönnuðir fyrir sér að byggingar þekkingargarða syðst í byggðinni á Sauðárkróki gætu litið út. Í starfi væntanlegrar háskólasamstæðu væri þetta vettvangur vísinda, kennslu og margvíslegs samstarfs. Ljósmynd/Aðsend

Áformað er að jarðvinna vegna nýbyggingar lagareldishúss Háskólans á Hólum sem reist verður á Sauðárkróki fari í útboð á næstu vikum. Til stendur að reisa um 900 fermetra stálgrindahús á þróunarreit austan við bæinn, nærri flugvelli bæjarins. Miðað er þá við að kennsla og rannsóknir skólans á sviði lagareldis sem og sjávar- og vatnalíffræði verði að nánast öllu leyti á Sauðárkróki, enda aðstæður þar góðar hvað varðar aðgang að sjó og vatni. Eldisker og fleira slíkt mun fylgja byggingu þessari og vegna þess þarf sjólagnir á staðnum. Er vinna vegna þess nú hafin á vegum Sveitarfélagsins Skagafjarðar.

Kjarnasvið Háskólans á Hólum eru ferðaþjónusta, fiskeldi og hestamennska. Höfuðstöðvar skólans eru í Hjaltadal en sitthvað í starfinu hefur verið fært þaðan á síðustu árum, rétt eins og aðstæður hafa krafist. Starfsemi tengd fiskeldis- og fiskalíffræðideild hefur verið á Króknum í yfir 20 ár og var með aðstöðu nærri hafnarsvæðinu þar í húsnæði FISK Seafood. Nú þarf hins vegar að bæta við, samanber að nemendum í fiskeldi fjölgar í samræmi við vöxt og viðgang greinarinnar. Því til viðbótar er FISK með áform um að stækka fiskvinnsluna, svo að fiskeldisdeildin hefur ekki lengur aðgang að því húsnæði sem var.

„Fyrirtæki í laxeldi, til dæmis stóru laxeldisstöðvarnar, eru áfram að fá fólk með menntun á því sviði. Stutt er vel við þá starfsmenn sem vilja mennta sig á þessu sviði, enda er góð þekking undirstaða framfara í greininni,“ segir Hólmfríður Sveinsdóttir, rektor Háskólans á Hólum.

Gamla skólahúsið sem reist var árið 1910. Nú er talið að annað húsnæði henti háskólastarfinu betur. mbl.is/Sigurður Bogi

Greina milli háskóla og þjóðmenningar

Á vettvangi stjórnvalda er nú unnið að mótun stefnu um framtíð Hóla í Hjaltadal. Þar hefur verið biskupsstóll um aldir og þetta er sömuleiðis vettvangur margvíslegra atburða í sögunni sem markað hafa skil. Nú er hins vegar rætt um að greina á milli háskólastarfs annars vegar og Hólastaðar sem þjóðmenningarstaðar hins vegar. Sú nálgun er útgangspunkturinn í starfi nefndar á vegum forsætisráðuneytisins sem Margrét Hallgrímsdóttir fer fyrir.

Gamla skólahúsið á Hólum, reist árið 1910, er kjallari, tvær hæðir og ris og setur sterkan svip á umhverfi sitt. Viðhorfin nú eru þau að annað húsnæði henti háskólanum betur. Fyrir nokkrum árum kom upp mygla í 3. hæð húss og risi og munu endurbætur kosta hundruð milljóna króna. Þær eru þó óumflýjanlegar, samanber að húsið er aldurs vegna komið undir ákvæði húsaverndunarlaga. Þá eru áform um að skólastarfsemi á Hólum færist niður á svæði hestafræðideildar, sem er ekki langt frá skólahúsinu gamla en nokkru innar í Hjaltadalnum.

Tengja saman skóla og nærumhverfi

Uppbygging húsnæðis, ásamt myndun háskólasamstæðu Háskóla Íslands og Hóla, myndar grunn að tækifærum til aukins samstarfs við atvinnulíf, önnur skólastig og samfélag, segir Hólmfríður rektor. Á þessum grunni verða svokallaðir þekkingargarðar í Skagafirði stofnaðir. Þeir verða á Sauðárkróki, staður þar sem sérfræðingar, nemendur og frumkvöðlar mætast til margvíslegs frumkvöðlastarfs.

Arkitektastofurnar Norron og Gagn hafa stillt upp hugmyndum að útliti þekkingargarðanna, þar sem lagt er upp með að tengja saman skólastarf, náttúru og nærumhverfi. Gert er ráð fyrir að garðarnir á Sauðárkróki verði á reit austan húss Byggðastofnunar, en á þessum slóðum eru jafnframt verslanir, sjúkrahús, skólar, opinberar stofnanir, matvælafyrirtæki og fleira.

„Í hugmyndavinnu um hönnun garðanna er lögð áhersla á að tengja byggingar með sameiginlegri jarðhæð og sameiginlegu rými þar sem fólk gæti hist og til dæmis samnýtt aðstöðu,“ segir Árni Gunnarsson, fulltrúi Framhaldsskóla Norðurlands vestra í þessu verkefni.

Framtíðarsýn nýtur velvilja

Hólmfríður Sveinsdóttir rektor greinir jákvæð viðhorf gagnvart fyrirætlunum Háskólans á Hólum meðal annars í menningar- og háskólaráðuneytinu. Margir möguleikar felist í starfi væntanlegrar háskólasamstæðu sem verður að veruleika um næstu áramót. Undir þeim hatti verður í framtíðinni margvíslegt samstarf á sviði kennslu, rannsókna og fleira, sem krefst góðrar aðstöðu á Sauðárkróki. Varðandi uppbyggingu þekkingargarðanna á Króknum fyrir starfsemi háskólanna er gert ráð fyrir einkaframkvæmd en að langtímaleigusamningur verði gerður. Framkvæmdir hefjast svo væntanlega í lok þessa árs eða í byrjun þess næsta.