„Óafturkræfar“ skemmdir á fornleifum í Laugarnesi

Fram­kvæmd­ir á veg­um Veitna hafa valdið „óaft­ur­kræf­um“ skemmd­um á friðlýstu svæði Laug­ar­ness.

Laug­ar­nes­vin­ir, óform­leg sam­tök fólks sem þykir vænt um Laug­ar­nestang­ann, hafa staðið fyr­ir und­ir­skrifta­söfn­un til vernd­ar Laug­ar­nes­inu í von um að friðlýsa allt svæðið, en hluti af því er þegar friðlýst­ur sam­kvæmt þjóðminja­lög­um. Það er bæj­ar­hóll­inn, kirkju­g­arður­inn og svo­kallaðar beðaslett­ur í túni.

Hluti af beðaslett­un­um var skor­inn í sund­ur með skurði í gær, þegar stór­ar vinnu­vél­ar á veg­um Veitna fóru beint ofan í friðlýst­ar beðaslett­urn­ar. Var þetta gert, að sögn Þuríðar, án vitn­eskju Minja­stofn­un­ar. Í svari við fyr­ir­spurn mbl.is segja Veit­ur aft­ur á móti að sam­ráð hafi verið haft við Minja­stofn­un vegna verk­efn­is­ins.

„Ástæðan er að það á að leggja leiðslur frá Veit­um,“ seg­ir Þuríður Sig­urðardótt­ir, Laug­ar­nes­vin­ur sem fædd er og upp­al­in í Laug­ar­nes­bæn­um. „Þetta eru bara hræðileg skemmd­ar­verk“.

Skurður­inn ligg­ur yfir beðaslétt­urn­ar, sam­síða Sæ­braut­inni í átt að bæj­ar­hól Laug­ar­ness og kirkju­g­arðinum. Ljós­mynd/​Aðsend

Minja­stofn­un stöðvaði fram­kvæmd­irn­ar

Þegar Laug­ar­nes­vin­ir sáu í hvað stefndi í gær höfðu þeir sam­band við Minja­stofn­un sem svaraði um leið og stöðvaði fram­kvæmd­irn­ar, þó að það hafi að sögn Þuríðar verið full­seint. Fram­kvæmd­araðilar hafi ekki vitað að svæðið væri friðlýst og farið hratt yfir það með vinnu­vél­un­um.

Tókst þannig að bjarga kirkju­g­arðinum og bæj­ar­hóln­um, sem hún seg­ir þakk­arvert þar sem búið var að merkja með rauðu að skurður­inn ætti líka að fara um þau svæði.

„Eft­ir því sem ég best veit þarf leyfi frá Minja­stofn­un ef friðlýst­ar forn­minj­ar eru inn­an 100 metra frá fram­kvæmd­ar­svæði. Hér var vél­skófl­un­um stungið lóðrétt ofan í friðlýst­ar minj­ar,“ seg­ir Þuríður.

Verndaráætl­un svæðis­ins frá ár­inu 2016

Landsvæðin eru bæði friðlýst á nátt­úru­m­inja­skrá og á Verndaráætl­un fyr­ir minja­svæðið á Laug­ar­nestanga, sem und­ir­rituð var árið 2016 af Minja­stofn­un og Reykja­vík­ur­borg.

Í inn­gangi áætl­un­ar­inn­ar seg­ir að til­gang­ur­inn sé að tryggja vernd­un forn­leif­anna á sem best­an hátt og veita leiðsögn um sam­spil vernd­un­ar og nýt­ing­ar, skipu­lags og rekst­urs.

Um vernd og stjórn­sýslu forn­leifa gildi lög um menn­ing­ar­minj­ar nr. 80/​2012. Á minja­svæðinu á Laug­ar­nestanga séu friðlýst­ar forn­leif­ar auk ald­urs­friðaðra forn­leifa og um þær fyrr­nefndu gildi strang­ari regl­ur.

Út frá ystu mörk­um friðlýstra forn­leifa sé 100 metra friðhelgað svæði, en 15 metra út frá ystu mörk­um ald­urs­friðaðra forn­leifa. All­ar fram­kvæmd­ir inn­an friðhelgaðs svæðis séu óheim­il­ar án leyf­is Minja­stofn­un­ar Íslands.

Rauðar merk­ing­ar sýna að til stóð að fara í gegn­um hlað bæj­ar­hóls­ins og um kirkju­g­arðinn. Ljós­mynd/​Aðsend

„Hræðileg­ar skemmd­ir og al­gjör­lega óaft­ur­kræf­ar“

Spurð hver staðan sé núna seg­ist Þuríður hafa haft sam­band við Líf Magneu­dótt­ur, odd­vita Vinstri grænna í Reykja­vík, sem hafi svarað um leið og haft sam­band við starfs­fólk Veitna og um­hverf­is­sviðs Reykja­vík­ur­borg­ar, „og það er bara beðið eft­ir svör­um frá þeim“.

„Þetta eru hræðileg­ar skemmd­ir og al­gjör­lega óaft­ur­kræf­ar. Þetta er skurður og upp­gröft­ur á skurðinum er upp á þrjá til fjóra metra inn á þess­ar byggðarslett­ur, sam­síða sæ­braut­inni, og al­veg hrein­ar og klár­ar merk­ing­ar um að skurður­inn ætti að fara um hlað bæj­ar­hóls­ins og kirkju­g­arðinn,“ seg­ir Þuríður.

Veit­ur segja að fram­kvæmda­leyfi hafi verið veitt

Í svari Veitna við fyr­ir­spurn mbl.is um málið er verið að leggja lagna­stokk fyr­ir há­spennu­strengi sem munu liggja að nýrri aðveitu­stöð Veitna við Sæg­arða 1. Til­gang­ur verk­efn­is­ins sé að tryggja orku­skipti fyr­ir vöru- og farþega­flutn­inga á svæðinu auk þess að auka al­mennt get­una til orku­skipta.

Verkið hafi verið í und­ir­bún­ingi um nokk­urt skeið og sam­ráð haft við Minja­stofn­un vegna máls­ins sem hafi óskað eft­ir að Veit­ur hefðu forn­leifa­fræðing í eft­ir­liti við verk­efnið.

Nú hafi verktaki hafið vinnu á staðnum en ekki verið farið inn á svæðið sem krefst eft­ir­lits forn­leifa­fræðings. Stefnt sé að því að það verði gert á þriðju­dag­inn.

Forn­leifa­fræðing­ar meti sem svo að forn­minj­ar á staðnum rask­ist ekki á svo litlu dýpi en sam­kvæmt verk­lýs­ingu sé grafið á um 60 cm dýpt.

„Um er að ræða viðkvæmt svæði og vilja Veit­ur vanda þar til verka við all­ar fram­kvæmd­ir. Fram­kvæmda­leyfi hef­ur verið veitt fyr­ir þetta verk­efni og verður Minja­stofn­un upp­lýst um fram­gang fram­kvæmda hér eft­ir sem hingað til. Stefnt er að því að verk­inu ljúki í sum­ar.“

Ljós­mynd/​Aðsend

• Blogga um frétt