Kristrún Frostadóttir forsætisráðherra segir í samtali við mbl.is að 17. júní skipti miklu máli fyrir samheldni íslensku þjóðarinnar og að viðburðurinn þurfi ekki endilega að vera með pólitískt yfirbragð.
Kristrún segir ástæðuna fyrir því að hún hafi boðið Höllu Tómasdóttur, forseta Íslands, að flytja hátíðarávarp í hennar stað, einfaldlega vera þá að 17. júní sé hafinn yfir pólitík.
„Ég reyni auðvitað mitt besta til að vera forsætisráðherra allrar þjóðarinnar en það á það auðvitað alltaf til að lita svolítið þennan dag ef það eru einhver umræðuefni í samfélaginu eða skiptar skoðanir um ákveðin mál,“ segir Kristrún.
Kristrúnu finnst í góðu lagi að gefa pólitíkinni smá frí þennan dag. „Við erum með þjóðhöfðingja sem er forseti Íslands og mér finnst að þessir viðburðir þurfi ekki endilega að vera með pólitískt yfirbragð. Með því er ég ekki að gera lítið úr því að það er auðvitað pólitík í öllu lífinu og það er pólitík á bakvið þennan dag og hvernig hann kom til. Þetta er tilraun til að breyta aðeins áferð dagsins og vonandi gengur það vel.“
Fyrir rúmu ári lagði Guðni Th. Jóhannesson, fyrrverandi forseti Íslands, til nokkrar breytingar sem mætti taka til skoðunar. Nefndi hann að í ljósi einstakrar stöðu í stjórnskipun og samfélaginu væri við hæfi að forseti Íslands flytti ávarp til þjóðarinnar á Austurvelli á þjóðhátíðardaginn 17. júní, í stað forsætisráðherra eins og venja hefur verið.
Þá benti Guðni á að vel færi á því að þjóðhöfðinginn ætti tryggan og formlegan sess í Þingvallabænum sem nýverið var gerður upp en þurfi ekki að vera gestur á tignum stað, til dæmis þegar aðra þjóðhöfðingja ber að garði.
Kristrún segir ákvörðun sína ekki vera ólíka hugmynd Guðna enda sé hún á þeirri skoðun að Íslendingar eigi þennan dag saman. „Mér finnst skipta máli að við getum öll átt þennan dag saman og að allir Íslendingar geti komið saman og hafi áhuga á því að koma á þennan viðburð. Við getum hafið þennan dag aðeins yfir stjórnmálin á hverjum tíma og átt þetta saman óháð stétt, stöðu og pólitískum skoðunum og þeim málefnum sem eru í gangi hverju sinni.“
„Ég held að íslenskt samfélag þurfi á því að halda að við getum verið með sem flesta viðburði þar sem er hrein samstaða. Ég lagði mikið upp úr því að allt skipulag varðandi þennan viðburð væri með þeim hætti að aðgengi almennings að honum væri hvað mestur,“ segir Kristrún.
Viðburðurinn hafi síðastliðin ár verið fyrir hæstráðendur og mjög aflokaður, þó að það hafi ekki verið endilega verið viljandi gert. Kristrún vildi ekki að þjóðhátíðardagur Íslendinga væri með þeim hætti.
„Ég ber mikla virðingu og fullt traust til þeirra sem eru að vinna að öryggisgæslu og öryggismati og við þurfum auðvitað að fylgja því. Það er samt sem áður líka aðeins hægt að breyta uppröðun og framsetningu viðburðarins til að reyna að tryggja að aðgengi almennings verði svo til óhindrað,“ segir Kristrún.
Aðspurð hvort forseti Íslands komi til með að flytja hátíðarávarpið á komandi árum segist Kristrún vonast til þess að fólk sé ánægt með þær breytingar.
„Við verðum að taka stöðuna og sjá hvort fólk sé ánægt með þetta. Ég vil fyrst og fremst að þjóðin fái viðburð sem þau geta tengt við. Vonandi gengur þetta vel og við getum endurtekið þetta á næstu árum.“