Vilja Rangárdeilu fyrir Hæstarétt

Flókn­ar deil­ur um aðgengi veiðimanna að efstu svæðum Eystri Rangár og aðgengi að sleppitjörn­um við ána, þar efra, tóku nýja stefnu með úr­sk­urði Lands­rétt­ar í lok nóv­em­ber.

Héraðsdóm­ur Reykja­vík­ur hafði dæmt Veiðifé­lagi Eystri Rangár í vil í mál­inu gegn land­eig­end­um. Lands­rétt­ur vísaði mál­inu hins veg­ar frá héraðsdómi þar sem Veiðifé­lag Eystri Rangár upp­fyllti ekki laga­skyld­ur til að geta verið aðili máls­ins. Upp er kom­in mik­il réttaró­vissa í kjöl­far niður­stöðunn­ar.

Stjórn­ar­formaður Veiðifé­lags Eystri Rangár, Birk­ir Tóm­as­son á Móeiðar­hvoli hef­ur í kjöl­far þessa sagt af sér sem formaður og vara­formaður, Hörður Þór­halls­son á Minna Hofi er tek­inn við.

Deil­an sem rataði inn á borð dóm­stóla sner­ist um að systkin­in Ein­ar, Dag­mar Sig­ríður og Dóra Lúðvíks­börn meinuðu veiðimönn­um um­ferð um vegi á svæðum 8 og 9 við Eystri Rangá. Jafn­framt meinuðu þau aðgengi að þrem­ur sleppitjörn­um í landi jarðanna Bakka­valla, Vall­ar­hjá­leigu og í sam­eign­ar­landi í eigu jarðanna Árgilsstaða 1 og 2. Svæði 8 og 9 eru efstu veiðisvæðin í Eystri Rangá.

Upp­haf deil­unn­ar má rekja aft­ur til árs­ins 2019 þegar nýr meiri­hluti tók yfir Veiðifé­lag Eystri Rangár og fram­kvæmda­stjóra fé­lags­ins var sagt upp störf­um. Það er áður­nefnd­ur Ein­ar Lúðvíks­son. Í fram­haldi af þeirri hall­ar­bylt­ingu meinuðu systkin­in um­ferð bíla veiðimanna um jarðir sín­ar og einnig aðgengi að seiðatjörn­um við ána á sín­um jörðum. Lög­bann var sett á aðgerðirn­ar og í fram­haldi af því höfðaði Veiðifé­lagið dóms­mál fyr­ir Héraðsdómi Reykja­vík­ur sem fé­lagið vann. Því var áfrýjað til Lands­rétt­ar sem hef­ur nú vísað mál­inu frá.

Þetta reynd­ist flókið úr­lausn­ar­efni sem varðar fyrst og fremst samþykkt­ir Veiðifé­lags Eystri Rangár í kjöl­far laga­breyt­ing­ar sem var gerð árið 2006. Hef­ur Veiðifé­lagið ekki upp­fyllt þær skyld­ur sem lög­in kváðu á um og sneru meðal ann­ars að því að setja fé­lag­inu samþykkt­ir. Til er nefni­lega fé­lagið Veiðifé­lag Ran­gæ­inga sem tók yfir allt hið víðfeðma vatna­svæði sem Rangárn­ar báðar spanna og raun­ar fleiri ár á svæðinu. Það fé­lag er enn til og Veiðifé­lag Eystri Rangár er í raun deild í því fé­lagi.

„Sam­kvæmt þessu er óhjá­kvæmi­legt að miða við að stefndi starfi sem deild í Veiðifé­lagi Ran­gæ­inga en án samþykkta. Við þær aðstæður verður ekki talið að stefndi upp­fylli þann áskilnað 1. mgr. 16. gr. laga nr. 91/ 1991 að geta átt rétt­indi eða borið skyld­ur að lands­lög­um, enda verður að líta svo á að stefnda skorti lög­mæt­an grund­völl fyr­ir starf­semi sinni.“

Til­vitn­un­in hér að ofan er úr úr­sk­urðarorðum Lands­rétt­ar í mál­inu og með þessu er mál­inu vísað frá Héraðsdómi Reykja­vík­ur. At­hygl­is­vert er að hluti gagna máls­ins er bréf frá Fiski­stofu þar sem seg­ir að Veiðifé­lag Eystri Rangár hafi lagt fram samþykkt­ir til Fiski­stofu en stofn­un­in ekki viljað samþykkja þær samþykkt­ir og gefið fé­lag­inu frest til að bregðast við. Ekki bár­ust and­mæli frá fé­lag­inu fyr­ir til­sett­an frest.

Svo seg­ir, „Þá er í fyrr­greindu bréfi Fiski­stofu vísað til þess að í gildi sé samþykkt fyr­ir Veiðifé­lag Ran­gæ­ing­anr. 115/ 1994 sem nái til allra jarða sem land eigi að vatna­svæði Hóls­ár, Ytri-Rangár, Þver­ár og Eystri-Rangár. Tald­ar séu upp sömu jarðir og nefnd­ar séu í samþykkt­um Veiðifé­lags Eystri-Rangár, sem Fiski­stofa fékk til staðfest­ing­ar, að jörðinni Keld­um und­an­skil­inni. Því sé lagt til grund­vall­ar að veiðirétt­ar­haf­ar sem til­greind­ir séu í þeim samþykkt­um stefnda til­heyri nú þegar Veiðifé­lagi Ran­gæ­inga og að um­dæmi þess fé­lags taki meðal ann­ars til þess um­dæm­is sem til­greint sé í áður­nefnd­um samþykkt­um stefnda. Þá seg­ir að með hliðsjón af því að Veiðifé­lag Ran­gæ­inga sé starf­andi í sama um­dæmi og taki til sömu veiðirétt­ar­hafa og til­greind­ir séu í samþykkt­um stefnda sé Fiski­stofu þegar af þeirri ástæðu ekki unnt að staðfesta fram­lagðar samþykkt­ir stefnda Veiðifé­lags Eystri-Rangár sam­kvæmt 8. mgr. 39. gr. laga nr. 61/ 2006.“

Og aft­ur er vitnað í bréf frá Fiski­stofu í dómn­um. „Með hliðsjón af því að hvorki var um að ræða fund veiðifé­lags né er hægt að líta svo á að um stofn­fund veiðifé­lags hafi verið að ræða 28. ág­úst 2021, get­ur ákvörðun sem Veiðifé­lag Eystri-Rangár tók [...] 28. ág­úst 2021, ekki tal­ist ákvörðun sem tek­in er á fundi veiðifé­lags í skiln­ingi 43. gr. laga um lax-og sil­ungsveiði.“

Sam­kvæmt þess­um orðum Fiski­stofu og upp­kveðnum úr­sk­urði Lands­rétt­ar er ekki annað að sjá en Veiðifé­lag Eystri Rangár sé þannig séð umboðslaust. Í það minnsta ekki samþykkt sem slíkt af yf­ir­vald­inu sem í þessu til­viki er Fiski­stofa.